Philippa Gregory, Η άλλη ερωμένη του βασιλιά, Εκδόσεις Anubis

Μια ταραγμένη εποχή, μία εποχή όπου τα πολιτικά τερτίπια και οι συνωμοσίες έδιναν και έπαιρναν. Η άλλη ερωμένη του βασιλιά είναι η αποτύπωση μιας περιόδου της ευρωπαϊκής ιστορίας όπου δυστυχώς οι αυλές των βασιλέων αποφάσιζαν για το μέλλον των ανθρώπων και λίγοι πεφωτισμένοι ανάμεσά τους είχαν το όραμα και την βούληση να προσφέρουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως συμβαίνει και εδώ, η ανθρώπινη έπαρση και η αλαζονεία της εξουσίας θόλωναν το μυαλό και πλήγωναν θανάσιμα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το παράδειγμα της θανάτωσης ανθρώπων κατά το δοκούν υπήρξε μία πάγια και συνήθης τακτική για την βασιλική εξουσία μέχρι και την Γαλλική Επανάσταση γιατί ύστερα η ασυδοσία λάμβανε χώρα σε μικρότερο βαθμό. Ο κόσμος της Αναγέννησης δεν ήταν μόνο ωραίοι πίνακες, υπέροχα γλυπτά και εξαίσιες μουσικές και αρχιτεκτονικές δημιουργίες. Δυστυχώς, πίσω από την λάμψη των βασιλικών παλατιών υπήρχε ένας κόσμος ανθρώπινης θλίψης και δραμάτων, όπως αυτό που περιγράφεται εδώ.

Μια γυναίκα θύμα της αντρικής βαρβαρότητας

Είναι γνωστό πως η θέση της γυναίκας ήταν στο κατώτατο επίπεδο της κοινωνίας, ήταν δυστυχώς ένα αντικείμενο πόθου ή ένα εργαλείο γέννησης και ανατροφής παιδιών και τίποτα παραπάνω. Δικαιώματα δεν είχε, υπόσταση σχεδόν δεν είχε, αξιοπρέπεια δεν της είχε μείνει και ζούσε απομονωμένη σε ένα σπίτι δίχως καμία διασκέδαση, χωρίς να έχει άποψη για τα πράγματα, απλά μόνο υποχρεώσεις και υπομονή στην πολλές φορές ασύδοτη και βίαιη αντρική συμπεριφορά. Το βιβλίο αναφέρεται στην Άννα Μπολέιν, η οποία αποτέλεσε και ένα από τα πιο αινιγματικά πρόσωπα του 16ου αιώνα. Η Philippa Gregory, στο βιβλίο καταγράφει την τραγική κατάληξη της Άννα Μπολέιν στην αυλή του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Η’, ο οποίος και αποφάσισε τον αποκεφαλισμό της μετά από τρία χρόνια γάμου γιατί δεν κατάφερε να του εξασφαλίσει αρσενικό απόγονο και άρα διάδοχο στον θρόνο.

Πρόκειται για μια ιστορία που σκιαγραφεί με γλαφυρό τρόπο μια ολόκληρη εποχή όπου ο βασιλιάς είχε την δύναμη να ορίζει τις τύχες των ανθρώπων και να λειτουργεί με βάση τα πάθη του και τις φιλοδοξίες του για εδραίωση της εξουσίας του. Η ιστορία της βασιλικής εξουσίας ανά την Ευρώπη αποδεικνύει περίτρανα πως η Ευρώπη δεν είχε καμία σχέση με την δημοκρατική διάσταση που την διέπει σήμερα. Ελάχιστοι βασιλείς υπήρξαν υπηρέτες του λαού τους που να βοηθούσαν την ανάπτυξη και την ευημερία, οι περισσότεροι κλεισμένοι στις αίθουσες και τα δωμάτια των παλατιών τους και αδιάφοροι για τα όσα συνέβαιναν εκτός ζούσαν σε υπέρμετρη πολυτέλεια και δίχως καν συνείδηση του ρόλου που τους είχε ανατεθεί. Η εκκλησία σε αυτό είχε και εκείνη την ευθύνη της αφού λίγες φορές παρενέβαινε για να αποσοβήσει τραγωδίες όπως αυτή.

Η Άννα Μπολέιν υπήρξε θύμα του βασιλιά Ερρίκου Η’, ενός ανθρώπου που δεν είχε κανέναν οίκτο και κανένα έλεος μπροστά στην εξυπηρέτηση των παθών του και των πόθων του. Εκείνη την εποχή, η απόκτηση διαδόχου αρσενικού αποτελούσε πρωταρχικό και κύριο στόχο και η ανεύρεση εκείνης της γυναίκας που θα προσέφερε στον βασιλιά αυτό το θείο δώρο αποτελούσε και αυτό μονόδρομο. Η Άννα Μπολέιν έκανε το “λάθος” να αποκτήσει ένα κοριτσάκι. Σε περίπτωση που η γυναίκα αυτή δεν ήταν σε θέση να χαρίσει στον βασιλιά αρσενικό καρπό τότε η ίδια εξευτελιζόταν ενώπιον της κοινωνίας, πολλές φορές γινόταν αντικείμενο χλευασμού από την ίδια της την οικογένεια, η οποία και είχε επενδύσει πολλά στην κοινωνική ανέλιξη και πολύ συχνά κινδύνευε η ζωή της όπως στην περίπτωση της Άννας Μπολέιν.

Μην ξεχνάμε πάντως πως το να αφαιρείς την ζωή από έναν άνθρωπο με έναν τέτοιο απάνθρωπο τρόπο δεν ήταν ένα συμβάν άξιο κριτικής, μάλλον το αντίθετο. Αποτελούσε μία κατά κόρον συνήθεια απονομής μιας κάποιας δικαιοσύνης, η Θέμιδα είχε τους δικούς της κανόνες τότε. Κρεμάλες, απαγχονισμοί, πυρά, μαστιγώματα και άλλες τέτοιες μέθοδοι – μην ξεχνάμε την Ιερά εξέταση και τα βασανιστήρια που θύμιζαν βαθύ Μεσαίωνα – ήταν ένα καθημερινό φαινόμενο για την κοινωνία εκείνων των εποχών και μάλιστα το κοινό απολάμβανε αυτά τα θεάματα εν είδει ψυχαγωγίας. Η ταινία που είναι βασισμένη στο βιβλίο αποτυπώνει ξεκάθαρα τα όσα μας περιγράφει η συγγραφέας στο βιβλίο και αποκαλύπτει ουσιαστικά την αστείρευτη βαρβαρότητα και βαναυσότητα. Για τον βασιλιά δεν υπήρχε αγάπη, μόνο συμφέρον και υπόκλιση στην εξουσία του, τα συναισθήματα για αυτόν υπήρχαν μόνο στα λεξικά.

Η ίδια γράφει χαρακτηριστικά στο βιβλίο: “Η Άννα κατηγορείται πως σαγήνευσε το βασιλιά χρησιμοποιώντας μαγικά μέσα. Ο αδερφός σου λέγεται πως τη βοήθησε. Γι’ αυτό και δικές τους δίκες θα γίνουν ξεχωριστά. Συγχώρα με που δεν σ’ τα είπα όλα αμέσως. Δε θέλω να φέρνω τέτοια νέα στη γυναίκα μου, γυρνώντας σπίτι για το δείπνο. Κατηγορούνται ότι υπήρξαν εραστές και ότι έκαναν επίκληση στο διάβολο. Θα δικαστούν ξεχωριστά όχι επειδή θα τους δοθεί άφεση, αλλά επειδή τα εγκλήματά τους είναι πολύ μεγάλα για να ακουστούν σε μια συνεδρίαση”. Με συνοπτικές λοιπόν διαδικασίες και με ίδια απόφαση ως Θεός επί γης, ο ίδιος ο βασιλιάς αποφάσισε για την τύχη της υπηκόου του που δεν έφερε εις πέρας την αποστολή που της είχε αναθέσει. Το δράμα της ανθρώπινης αμαρτίας ασυγχώρητο για τον ίδιο αφού τα χέρια του θα ήταν πια βαμμένα με αίμα, ένα αίμα που η ιστορία δεν ξεγράφει από τα κιτάπια της όσοι αιώνες και αν περάσουν.

“Μπορείς να προχωρήσεις ίσια κατά το θάνατό σου ή μπορείς να επιβεβαιώσεις από όλο αυτό, να αναθρέψεις τα παιδιά σου, να προστατέψεις το κοριτσάκι της Άννας, που ως τα τέλη της εβδομάδας θα καταισχυνθεί…”

“… της έμαθες πως να ξελογιάσει το βασιλιά, αφού υπήρξες ερωμένη του επί χρόνια. Της βρήκες μια γυναίκα που ήξερε από βότανα και φίλτρα, έφερες μια μάγισσα μέσα στο ίδιο το παλάτι…”

Joseph Conrad, Δύο διηγήματα. Το κτήνος & Il Conde, Εκδόσεις Στιγμός

Είναι σχεδόν αδιάψευστο πως οι μεγάλοι συγγραφείς όπως ο Κόνραντ υπήρξαν και ξεχωριστοί διηγηματογράφοι, μάλιστα τα διηγήματά τους υπήρξαν ένα είδος άσκησης αυτής της τέχνης της γραφής των μυθιστορημάτων που τους έκαναν γνωστούς στην αιωνιότητα και διαχρονικούς στην ιστορία της λογοτεχνίας. Για τον Κόνραντ ισχύει το αντίθετο, καθώς τα μυθιστορήματα υπήρξαν η πρακτική του άσκηση για τα αξεπέραστα διηγήματά του. Τέτοιο παράδειγμα έχει την μεγάλη ευκαιρία να έχει στα χέρια του ο αναγνώστης αφού οι εκδόσεις Στιγμός για ακόμα μια φορά μας εκπλήσσουν ευχάριστα και μας χαρίζουν δύο διηγήματα άξια λόγου, δύο διηγήματα που ξεδιπλώνουν την λογοτεχνικά αφηγηματική δεξιοτεχνία του συγγραφέα της Καρδιάς του σκότους και των άλλων ναυτικών ιστοριών όπως ο Άποικος της Μάλατα που παραμένουν μέχρι και σήμερα αξεπέραστες.Περισσότερα

Χέρμαν Μέλβιλ, Μπίλλυ Μπαντ ναύτης, Εκδόσεις Αντίποδες

Αναμφίβολα, όταν βλέπεις το όνομα του Χέρμαν Μέλβιλ αυτόματα τον ταυτοποιείς με το συγκλονιστικό και εμβληματικό Μόμπυ Ντικ, το οποίο έχει γνωρίσει τόσες και τόσες εκδόσεις, έχει διασκευαστεί σε παιδικό βιβλίο, έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο και έχει εμπνεύσει τον Ναθάνιελ Φίλμπρικ να γράψει το δικό του βιβλίο που ονομάζει στην Καρδιά της θάλασσας. Με λίγα λόγια, αυτός ο κορυφαίος και μοναδικός συγγραφέας αποτελεί πυξίδα στην παγκόσμια λογοτεχνία και κάθε νέα έκδοση στα ελληνικά είναι εκδοτικό γεγονός. Έχουμε λοιπόν την ανείπωτη χαρά να έχουμε ένα από τα πολύ ιδιαίτερα και ξεχωριστά του κείμενα, την ιστορία του Μπίλλυ Μπαντ ναύτη, μια ιστορία που έχει πολλαπλές ερμηνείες, πολυεπίπεδες προσεγγίσεις και άλλες τόσες αναλύσεις για αυτόν που θα το διαβάσει δύο και τρεις φορές. Έτσι και αλλιώς, τέτοια βιβλία αξίζει να διαβάζονται πάνω από μία φορά.Περισσότερα

Μαρία Ανδρικοπούλου, Ο Ιωάννης και τα γεώμηλα της Αίγινας, Εκδόσεις Καλέντης

Υπήρξε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, ο άνθρωπος που άφησε πίσω του μία πλούσια πολιτική σταδιοδρομία στην Ρωσία του τσάρου για να έρθει να υπηρετήσει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, το οποίο βρισκόταν σε μία πολύ δύσκολη συγκυρία με χίλια δύο προβλήματα. Ήταν εκείνος που ίδρυσε το πρώτο ορφανοτροφείο για να μπορέσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των χιλιάδων ορφανών, αποκύημα της Επανάστασης και των χαμένων ζωών, αυτός ίδρυσε το πρώτο Αρχαιολογικό μουσείο στην Αίγινα, η οποία και αποτέλεσε την πρώτη πρωτεύουσα του  ελληνικού κράτους, αυτός έδρασε άμεσα για να βάλει σε κάποια τάξη το χάος. Βαθιά πατριώτης και μορφή της ελληνικής πολιτικής σκηνής θα είχε πολλά περισσότερα να προσφέρει αν δεν έπεφτε θύμα των εσωτερικών παλινωδιών και διενέξεων που τελικά κόστισαν τη ζωή του την στιγμή που πάλευε να αντιμετωπίσει τις έριδες των διαφόρων διεκδικητών της θέσης του γιατί η παρουσία του και ο δυναμικός του χαρακτήρας ενοχλούσαν.Περισσότερα

Laurent Binet, HHhH, Εκδόσεις Κέδρος

Μια “παρέα” αρρωστημένων μυαλών με επίκεντρο και ιθύνοντα νου τον Χίτλερ αποφασίζουν να εγκαταστήσουν ήδη από τη δεκαετία του ’30 μία “φιλοσοφία” εξόντωσης και εξολόθρευσης απλών ανθρώπων, αθώων ανθρώπων, αφού πρώτα έχουν καταλάβει την εξουσία. Μέσα σε αυτήν ομάδα βρίσκουμε και τον πρωταγωνιστή που τοποθετεί ο συγγραφέας στην ιστορία αυτή, τον γνωστό Χίμλερ, πρωτοπαλίκαρο της θλιβερής πολιτικής του Χίτλερ που μόνο σκοπό είχε την εξολόθρευση κυρίως του εβραϊκού στοιχείου και την ανόρθωση της λεγόμενης Άριας φυλής, έτσι όπως εκείνος και η συμμορία του είχαν θεωρήσει πως ανήκαν. Στο βιβλίο αυτό ξεδιπλώνεται η ανέλιξη του Χίμλερ στην πρωτοκαθεδρία του ναζιστικού κόμματος και την εξέλιξή του ως έναν εκ των κύριων αυτουργών αυτό που ονομάζουμε βαρβαρότητα και βασανισμός.Περισσότερα

Αργυρώ Μαντόγλου, Τρικυμίες παθών, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

“Ο πλούτος χωρίς παιδείαν και αρετήν τόσον είναι μακράν από το να στολίζη τον έχοντα, ώστε και κάμνει φανερωτέραν αυτού τη γυμνότητα” έγραψε κάποτε ο Αδαμάντιος Κοραής. Αυτή η σπουδαία πεφωτισμένη προσωπικότητα στην οποία οφείλουμε την ύπαρξή μας ως έθνος είναι ένας από τους εμβληματικούς και βασικούς πρωτεργάτες της Ελληνικής επανάστασης γιατί η επανάσταση υπήρξε πρώτα από όλα έργο ανόρθωσης της παιδείας του έθνους, έργο διάδοσης της γνώσης σε έναν λαό που είχε δυσκολία πρόσβασης στην μόρφωση και την οποία είχε τόσο ανάγκη. Ο Κοραής, γέννημα θρέμμα του Γαλλικού Διαφωτισμού και των αρχών που αυτό το κίνημα πρέσβευε, έγινε ο σπορέας που καλλιέργησε την χέρσα πνευματική γη και την μετέτρεψε σε ένα γόνιμο πεδίο ώστε να ξυπνήσει ο υπόδουλος Ελληνικός λαός.Περισσότερα

Elena Perekrestov, Αλεξάντερ Σμόρελ, Εκδόσεις Πορφύρα

Το όνομά του έχει γραφτεί πια από την ιστορία με μεγάλα γράμματα και είναι δυστυχώς συνυφασμένο με μία από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας. Ο λόγος για τον Αλεξάντερ Σμόρελ, τον νέο που υπερασπιζόμενος την έννοια της δημοκρατίας και της ελευθερίας αντιστάθηκε στο ναζιστικό μόρφωμα και πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή αυτόν τον αγώνα του από την αρχή μέχρι και το τέλος, δηλαδή την εκτέλεσή του. Μέλος του Λευκού Ρόδου, της ομάδας κάποιων νέων που αποφάσισαν να θυσιαστούν για το καλό της δημοκρατικής Γερμανίας, της ορθότητας και της λογικής, ο Αλεξάντερ Σμόρελ υπήρξε ένας γενναίος και θαρραλέος μαχητής, ένας πνευματικός άνθρωπος που είχε ως ίνδαλμά του τον Χριστό και ως φιλοσοφία του την γαλήνη που του προσέφερε η Ορθόδοξη πίστη του και σε αυτήν έμεινε αφοσιωμένος ως το τέλος των ημερών του.Περισσότερα

Gilles Deleuze, Φράνσις Μπέικον. Η λογική της αίσθησης, Εκδόσεις Πλέθρον

Ο σπουδαίος φιλόσοφος Ντελέζ γράφει ένα ξεχωριστό δοκίμιο για τον σπουδαίο ζωγράφο Φράνσις Μπέικον, μιλάει αποκλειστικά για τον ζωγράφο και για το έργο του με μία προσέγγιση πολύ στοχαστική, θέτοντας ερωτήματα και απορίες στις οποίες προσπαθεί να απαντήσει. Η κατάθεσή του αυτή που είναι έργο ζωής μιας και δεν μας έχει συνηθίσει να ασχολείται με θέματα τέχνης και μας παρακινεί να περιπλανηθούμε στα μονοπάτια μιας περιπέτειας, της «Μπεικονιάδας» από την οποία μόνο κερδισμένοι βγαίνουμε σαν ανακαλύπτουμε εκτός από όλες τις άλλες ιδιότητές του και αυτήν του φιλοσόφου Φράνσις Μπέικον. Κάθε δημιουργός που βάζει ένα λιθαράκι στο κτίσμα της γνώσης για την ανθρώπινη υπόσταση είναι αντικείμενο ευγνωμοσύνης από όλους εμάς που θα μας περιπλέξει, με την καλή πάντα έννοια, στα δίχτυα της διανόησής του: να αναλογιστούμε τα πεπραγμένα του και τα λόγια του.Περισσότερα

Κώστας Ακρίβος, Πότε διάβολος, πότε άγγελος, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Που πας παλικάρι πομπές ξεκινούνε
κι οι σκλάβες σου ουρλιάζουν στο βωμό
ουρλιάζουν τα πλήθη καμπάνες ηχούνε
κι ο ύμνος σου τραντάζει το ναό

Ποιος στ’ αλήθεια είμαι εγώ και που πάω
με χίλιες δυο εικόνες στο μυαλό
οι προβολείς με στραβώνουν και πάω
και γονατίζω και το αίμα σου φιλώ

Αυτή είναι μία από τις στροφές του τραγουδιού “Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη” του μοναδικού Διονύση Σαββόπουλου, ένα τραγούδι ύμνος στον ήρωα της Επανάστασης στον οποίο είναι αφιερωμένο το νέο βιβλίο του Κώστα Ακρίβου. Περισσότερα

William Golding, Ο άρχοντας των μυγών, Εκδόσεις Διόπτρα

Ένα από τα πιο διαχρονικά μυθιστορήματα αγγλικής λογοτεχνίας, ένα βιβλίο σημείο αναφοράς για μικρούς και μεγάλους, ένα βιβλίο σημερινό, επίκαιρο, καθόλου φανταστικό αλλά πολύ πραγματικό. Πόσο όμως συγκλονιστικό και πόσο σκληρό είναι να ζει κανείς σε μία κοινωνία που οι κανόνες και οι νόμοι κλίνουν προς το χάος και την πλήρη αναρχία; Πόσο άπληστο, κακεντρεχές και αχάριστο ζώον είναι ο άνθρωπος και πως γίνεται μόνον σε αυτόν να οφείλονται όλα τα κακώς κείμενα αυτού του κόσμου; Αυτό που ο συγγραφέας κατορθώνει είναι να μας θυμίζει την απίστευτη και αδιάκοπη ροπή προς την βαναυσότητα ενώ βυθίζεται η καλοσύνη και η αγαθότητα.Περισσότερα

Thomas Cantaloube, Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία, Εκδόσεις Πόλις

Η πολιτική κατάσταση στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και στη δεκαετία του ’60 υπήρξε ιδιαίτερα τεταμένη μεταξύ Γαλλίας και Αλγερίας, η κυριαρχία της Γαλλίας και η παρουσία της στα εδάφη της Αλγερίας και γενικότερα της Βόρειας Αφρικής έχει βαθύ ιστορικό από τον καιρό του Ναπολέοντα. Στρατιώτες των χωρών αυτών επιστρατεύθηκαν στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο για να βοηθήσουν τη Γαλλία να αντιμετωπίσει τη ναζιστική απειλή και η συμμετοχή Αλγερινών στρατιωτών υπήρξε δυναμική. Η Γαλλία ωστόσο, με τις πολιτικές της ως χώρα αποικιοκρατική, δημιούργησε μια απέχθεια στους πληθυσμούς της Αλγερίας γιατί υπήρχαν ακρότητες και καταπιεστικές συμπεριφορές που πλήγωσαν τη σχέση. Ο Κανταλούμπ σε αυτό το εξαιρετικό μυθιστόρημα ξεδιπλώνει το κουβάρι των γεγονότων, πραγματεύεται τη δολοφονία ενός δικηγόρου και της οικογένειάς του που αποτελεί απόρροια αυτής της έντασης που έχει δημιουργηθεί.Περισσότερα

Sebastien Spitzer, Ο πυρετός, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου

Ο γαλλικός κινηματογράφος χρόνια τώρα είναι περίφημος για την κοινωνική ή δραματική κωμωδία, δηλαδή την προσέγγιση ενός κοινωνικού προβλήματος  που ενέχει στην αφήγηση και τους διαλόγους κωμικά στοιχεία, τα οποία όμως αφήνουν μία γλυκόπικρη γεύση. Ο Σπίτζερ δεν είναι κινηματογραφιστής, ούτε σκηνοθέτης, θα μπορούσε να είναι σίγουρα σεναριογράφος. Εδώ δεν αφηγείται μία ιστορία με κωμικά στοιχεία, η αφήγησή του όμως βρίσκεται στον πυρήνα της γαλλικής προσέγγισης ενός κοινωνικού θέματος, είναι ακριβώς η ίδια φιλοσοφία που συναντά κανείς και στον γαλλικό κινηματογράφο. Αυτή η κοινωνική πτυχή που μετατρέπει την πραγματικότητα σε μυθοπλασία, εδώ βρίσκει τον δημιουργό της, έναν πρώην δημοσιογράφο που αφηγείται ιστορίες δομημένες και τόσο εμπνευσμένες. Τότε η μυθοπλασία μάς προσφέρεται για ανάλυση και μέσα από αυτήν αναδύονται σκέψεις και προσεγγίσεις άξιες προς παράθεση.Περισσότερα