Μαρτυρίες από τον καιρό των διώξεων και των βασανιστηρίων (Βασίλι Γκρόσμαν, Τα πάντα ρει, Εκδόσεις Γκοβόστη)

Ο Βασίλι Γκρόσμαν είναι, για όσους δεν γνωρίζουν, ο συγγραφέας του αριστουργηματικού “Ζωή και πεπρωμένο” που συγκαταλέγεται στα κορυφαία μυθιστορήματα του πολύκροτου και άστατου 20ου αιώνα, ενός αιώνα που βάφτηκε με αίμα και θάνατο για να εξυπηρετήσει τις διαθέσεις αδίστακτων εξουσιαστών που καρπώθηκαν την εξουσία και ανελίχθηκαν σε μία εποχή ανασφαλή και επισφαλή. Ένας από αυτούς τους αιμοσταγείς “ηγέτες” ήταν και ο Στάλιν, ο οποίος κατόρθωσε στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση να καταπατήσει ελευθερίες και να επιβάλει με όρους δικούς του μία πολιτική συνθήκη απολυταρχικής φύσεως και το χειρότερο να εμπνεύσει χιλιάδες κόσμου να τον εμπιστευτούν και να τον ακολουθήσουν χωρίς όρους και κανόνες. Περισσότερα

Μαρτυρίες από περιπλανήσεις και ταξίδια ενός οικουμενικού ανθρώπου (Αλμπέρ Καμύ, Ημερολόγια ταξιδιού, Εκδόσεις Πατάκη)

Τα ημερολόγια ταξιδιού από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Νότια Αμερική που έχουμε την τύχη να διαβάζουμε και στα ελληνικά χάρη στις εκδόσεις Πατάκη δεν είναι απλά καταγραφές και αναμνήσεις, μέσα από αυτά τα ημερολόγια σκιαγραφείται η προσωπικότητα, η σκέψη και η φιλοσοφία του μεγάλου Νομπελίστα. Έχουν παιδευτικό χαρακτήρα και είναι ποτισμένα με στοχασμό, ποιητικότητα, λυρικότητα και πραγματικότητα. Είναι ένας μοναδικός τρόπος να έρθουμε σε επαφή με τις ενδόμυχες αναζητήσεις του Αλμπέρ Καμύ, ο οποίος ακόμα και στην άλλη άκρη του κόσμου δεν παύει να συλλογάται, δεν παύει να παρατηρεί και να καταθέτει τις δικές του απόψεις για τα θέματα που τον απασχολούν. Και πέρα όμως από αυτά τα στοιχεία, αποτελεί και μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να γνωρίσουμε τον άνθρωπο Καμύ, τον αδύναμο και ασθενικό Καμύ που όμως δεν σταματά να είναι ενεργός και δραστήριος παρά την αρρώστια που τον κατατρέχει. Πρόκειται για μια μορφή οικουμενική, παγκόσμια που παραμένει αξεπέραστη όσα χρόνια και αν περάσουν.Περισσότερα

Ένα ποίημα βάλσαμο για την ψυχή και φάρμακο για τον νου (Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Αν, Εκδόσεις Διόπτρα)

Είναι συναρπαστικό πως μερικές λέξεις με τη μορφή ποιήματος μπορούν και δημιουργούν ένα ολόκληρο σύμπαν σκέψης. Δεν είναι όμως ένα απλό ποίημα, είναι ένα ποίημα με νόημα και διαχρονικό, ένα ποίημα που με αφετηρία έναν υποθετικό σύνδεσμο όπως είναι το αν συγκινεί μικρούς και μεγάλους, ένα ποίημα διδακτικό και βαθιά διεισδυτικό για τον κόσμο που μας περιβάλλει και στον οποίο έχουμε κληθεί να ζήσουμε. Για να είμαστε ακριβείς αυτό το ποίημα αφορά σε όλους και απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους, γιατί είναι οικουμενικό και ποτέ δεν έπαψε να εμπνέει τον άνθρωπο με τα διδάγματά του. Ο Κίπλινγκ σε όλα του τα πεζά όπως για παράδειγμα στο βιβλίο “Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς” μας εντάσσει σε ένα πλαίσιο αλληγορικών εικόνων, με μια ποιητικότητα εμφανέστατη στο λόγο του.Περισσότερα

Εκθειάζοντας με λέξεις ένα πρόσωπο θαυμαστό και αξεπέραστο (Prosper Merimee, Α. ΜΠ. Μία προσωπογραφία του Σταντάλ, Εκδόσεις Άγρα)

Ο συγγραφέας της Κάρμεν και Κολόμπα, Προσπέρ Μεριμέ γνωρίζει τον γηραιότερο Σταντάλ σε σχετικά μικρή ηλικία και θαμπώνεται από την προσωπικότητα του περίφημου και ένδοξου συγγραφέα του Μοναστηριού της Πάρμας, του Κόκκινου και του Μαύρου και τόσων άλλων αξιομνημόνευτων κειμένων όπως το Περί έρωτος. Φαίνεται να αναπτύσσεται μεταξύ των μία σχέση δασκάλου και μαθητή. Εν είδει αφιερώματος αλλά σαφώς και ανάμνησης μέσω του μικρού αυτού βιβλίου, ο Μεριμέ αποτίνει φόρο τιμής στον άνθρωπο, τον συγγραφέα, τον φιλόσοφο, τον άνδρα, τον εραστή – γιατί υπήρξε και τέτοιος – Σταντάλ. Δεν στέκεται τόσο στο συγγραφικό του έργο αλλά μας ξεδιπλώνει πιο πολύ πτυχές της τόσο αμφιλεγόμενης προσωπικότητάς του σαγηνεμένος ο ίδιος από την ιδιαιτερότητα και την φυσιογνωμία του. Εξάλλου μέσα από τις αφηγήσεις αυτές κατανοούμε και έχουμε πληρέστερη εικόνα σχετικά με τους λόγους που τον οδήγησαν να γράψει βιβλία όπως το Περί Έρωτος στο οποίο περιγράφει αποτυχημένους έρωτες και πληγωμένες αναμνήσεις από τις ερωτικές του περιπτύξεις, κάτι που θα πράξει και ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε στις δικές του Ελεγείες του Ντουίνο.Περισσότερα

Παιχνίδια επιβίωσης όταν το μυαλό απειλείται από το καθεστώς (Στέφαν Τσβάιχ, Σκακιστική νουβέλα, Εκδόσεις Μίνωας)

Ο Τσβάιχ χρησιμοποιεί το σκάκι ως αλληγορικό στοιχείο για να καθρεφτίσει έναν κόσμο, τόσο τον δικό του, τον εσωτερικό όσο και αυτόν που ξεθωριάζει γύρω του. Η ζωή μοιάζει με σκακιέρα και εκείνος μοιάζει με πιόνι χαμένο στην μετάφραση, βυθισμένο στην απουσία και την ανυπαρξία. Ο κ. Μπ όπως και ο ίδιος ο Τσβάιχ είναι η προσωποποίηση ενός αέναου δράματος που τέλος δεν έχει αλλά βρίσκει. Στην νουβέλα βρίσκει την ευκαιρία να αφηγηθεί την τρέλα ενός ανθρώπου που βίωσε την απόλυτη παράνοια όντας έγκλειστος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου δίχως την παραμικρή δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο. Σε ένα βιβλίο σκακιού βρίσκει ένα στήριγμα, μια παρέα, μία προσωρινή λύτρωση που σιγά σιγά μετατρέπεται σε εφιάλτη, θα αντέξει; Περισσότερα

Στο μεταίχμιο του τέλους μιας λαμπρής και χαρούμενης εποχής (Ford Madox Ford, Ο καλός στρατιώτης, Εκδόσεις Gutenberg)

Το μυθιστόρημα γράφεται μέχρι και τα τέλη του 1914, σε μία εποχή πολιτικά και κοινωνικά άστατη και ασαφή ενώ παράλληλα ξεσπάει ο αιματηρός Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος, τον οποίο εμμέσως πλην σαφώς ο συγγραφέας στηλιτεύει για τις ολέθριες αλλαγές που επέφερε όχι μόνο στον κόσμο αλλά και στον ίδιο και για τις οποίες πολύ εθελοτυφλούσαν. Ο κόσμος της ευδαιμονίας που εδραιώθηκε με την belle époque δεν θα είναι ποτέ πια ίδιος. Η χαρά της ζωής, πλασματική και εύθραυστη, αυτή που όλοι φαντάστηκαν πως θα διαρκούσε για πάντα κατακρημνίστηκε και εξατμίστηκε για πάντα. Ο Ford, βρισκόμενος προσωπικά σε κατάθλιψη και σε σύγχυση λόγω προσωπικών παλινωδιών, θα βρεθεί να καθρεφτίζεται στο αφηγηματικό πυρετό του πρωταγωνιστή του Τζον Ντάουελ με ένα αίσθημα μελαγχολίας και αδυναμίας συνειδητοποίησης των όσων συμβαίνουν.Περισσότερα

Στον μαγικό κόσμο μιας πρόσκαιρα επικίνδυνης ευδαιμονίας (Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, Τρυφερή είναι η νύχτα, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Ο Φ. Σ. Φιτζέραλντ ανήκε στην λεγόμενη χαμένη ή αλλιώς καταραμένη γενιά που δεν μπόρεσε να γευτεί μια μακροχρόνια ευτυχία λόγω της έλευσης μιας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που κορυφώθηκε με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Μέσα όμως από αυτήν τη δυστυχή συγκυρία, κατάφερε και δημιούργησε μυθιστορήματα και διηγήματα που σήμερα αντιπροσωπεύουν την ιστορία μίας Αμερικής που γεύτηκε τους καρπούς της ευμάρειας αλλά πληγώθηκε θανάσιμα από την αστοχία στην διαχείρισή τους, σαν αυτοί οι καρποί να ήταν ένα αστείρευτο ποτό. Και όλα αυτά συμβαίνουν και λαμβάνουν χώρα γιατί οι ιστορίες, γλαφυρά και σκωπτικά δοσμένες, σκιαγραφούνται μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου που πνίγηκε στο μεθύσι της ανεμελιάς και της αγκαλιάς με το όνειρο για μία ζωή γεμάτη πολυτέλεια.Περισσότερα

Δικαιοσύνη, μετάνοια, διαφθορά και πίστη πρωταγωνιστούν και μας προκαλούν (Γκράχαμ Γκρην, Η καρδιά των πραγμάτων, Εκδόσεις Πόλις)

Γνωστός για την ευαισθησία του σε κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά θέματα που τον οδήγησαν στην συγγραφή πολλών μυθιστορημάτων, ο πολυταξιδεμένος και αποδέκτης πολλών ερεθισμάτων Γκράχαμ Γκρην, εντάσσει στις ιστορίες του ανθρώπους που ακροβατούν ανάμεσα στην από Θεού συγχώρεση και την προσωπική τους θυσία εις το όνομα του Πατρός. Εγγεγραμμένος σε ένα πλαίσιο αυτολύτρωσης από τα δεινά που τον μαστιγώνουν ως άνθρωπο τον ίδιο, ο Γκρην μεταθέτει τις ανησυχίες του στα πρόσωπα που περιγράφει και ντύνει τους χαρακτήρες του με την αγωνία του Θείου δράματος που κάθε φορά εκφράζεται διαφορετικά στο πρόσωπο του καθενός.  Ο πρωταγωνιστής του με τα χέρια του μέσα στον βούρκο της ταλαιπωρημένης συνείδησής του για την ζωή εν γένει χαίρει ταυτόχρονα της συμπάθειας αλλά και του οίκτου του αναγνώστη/θεατή, μιας και όλο το σκηνικό που στήνει ο συγγραφέας θυμίζει θεατρικό έργο.Περισσότερα

Ιστορίες μυστηρίου απαράμιλλης ομορφιάς από έναν δεξιοτέχνη του είδους (Arthur Conan Doyle, Ο βραζιλιάνικος αγριόγατος και άλλες ιστορίες μυστηρίου, Εκδόσεις Gutenberg)

O περίφημος επιθεωρητής Σέρλοκ Χολμς, μία επινόηση του Άρθουρ Κόναν Ντόυλ που έχει αφήσει εποχή, σε αυτή την σειρά διηγημάτων έχει αποσυρθεί για να δώσει την θέση του σε άλλους πρωταγωνιστές που παίρνουν μέρος σε άλλες ιστορίες, εξίσου συναρπαστικές και πικάντικες, γεμάτες πάντα αγωνία για τα μελλούμενα. Ο πάντα ευφυής και ευρηματικός Κόναν Ντόυλ δεν αφηγείται μόνο κάποιες ιστορίες μυστηρίου όπως αυτή του Βραζιλιάνικου αγριόγατου, δεν μένει μόνο στον αφηγηματικό του ρόλο αλλά πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Και πως να μην γίνει αυτό όταν σε όλη την διάρκεια της ζωής του διάλεξε διάφορους δρόμους που του δημιούργησαν διαφορετικά ερεθίσματα, τα οποία χρησιμοποίησε με μοναδικό τρόπο εντάσσοντάς τα στις αφηγήσεις του.Περισσότερα

Με το βλέμμα στην ψυχιατρική και την πολιτική κατάσταση της χώρας (Άλφρεντ Ντέμπλιν, Οι δύο φίλες και η υπόθεση φαρμακείας, Εκδόσεις Καλέντη)

“Τη δυσκολία της υπόθεσης θέλησα να δείξω, να σβήσω την εντύπωση ότι τα καταλαβαίνει κανείς όλα ή τα περισσότερα σε μια τόσο συμπαγή ζωή. Τα καταλαβαίνουμε σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο”. Αυτά αναφέρει ο Ντέμπλιν στον επίλογο του βιβλίου που μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά. Το έργο αυτό δημοσιεύεται το 1924 και σχετίζεται περισσότερο με την εμπειρία του στην ψυχιατρική, στην οποία εξειδικεύτηκε, και την προσπάθειά του να κατανοήσει ο ίδιος και να προσεγγίσει τον ασταθή εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.Περισσότερα

Μένοντας ξάγρυπνος τις νύχτες και περιπλάνηση στους δρόμους του Λονδίνου (Charles Dickens, Νυχτερινοί περίπατοι, Εκδόσεις Παπαδόπουλος)

“Έχοντας ως πρωταρχικό μου σκοπό να βγάλω τη νύχτα και επιδιώκοντας να τον επιτύχω, ανέπτυξα σχέσεις συμπάθειας με ανθρώπους που κάθε νύχτα, όλο τον χρόνο, είχαν μονάχα αυτό τον σκοπό, και κανέναν άλλο”. Ο Τσαρλς Ντίκενς, βάζει τον μανδύα του επιθεωρητή και του δημοσιογράφου, του παρατηρητή και του περιπλανητή και περιδιαβαίνει τους δρόμους και τις περιοχές του Λονδίνου, τις πιο μύχιες και ανεξερεύνητες, για να καταγράψει σε αυτούς τους περιπάτους του την κρυφή ζωή ενός άγνωστου Λονδίνου. Εκεί δηλαδή που μικρά παιδιά βιώνουν δύσκολες συνθήκες και παλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί, εκεί που διάφορα αποβράσματα της νυχτερινής ζωής αναμετρώνται σε “μάχες” επιβίωσης υπό το πρίσμα σκοτεινών δράσεων και μιας αστυνομίας που άλλοτε βλέπει και άλλοτε παραβλέπει, εκεί που τα στοιχήματα και ο παράνομος τζόγος δίνουν και παίρνουν υπό τα βλέμματα αδίστακτων περαστικών, έτοιμων για όλα. Περισσότερα

Μιλώντας για την εκμετάλλευση των ιθαγενών και τη μισαλλοδοξία (W. Somerset Maugham, Βροχή, Εκδόσεις Άγρα)

“Εμπιστεύτηκα τη διαχείριση της ιεραποστολής στα χέρια των ιθαγενών ιεραποστόλων και πολύ φοβάμαι πως η κατάσταση θα τους έχει ξεφύγει. Είναι ενάρετοι άνθρωποι, δεν έχω τίποτα να τους καταλογίσω, αληθινά χριστιανοί, ευσεβείς και θεοσεβούμενοι – η ευλάβειά τους θα έκανε πολλούς χριστιανούς στην πατρίδα να ντρέπονται -, ωστόσο τους λείπει οικτρά ο δυναμισμός”. Αυτά αναφέρει ο ιεραπόστολος κύριος Ντέιβιντσον και η σύζυγός του που όπως και εκείνος πρεσβεύουν ό,τι πιο φανατικό και δογματικά θρησκευτικό, αποστολή τους η εκ των βάθρων υποδούλωση και μετάλλαξη των ιθαγενών σε έναν τρόπο ζωής που εκείνοι θεωρούν φρόνιμο και συμβατό με την ηθική που διατυμπανίζουν, την πολύ προσωπική τους. Το έτερο ζευγάρι των Μακφαίηλ δεν απέχει πολύ, ο μόνος που σώνεται είναι ο γιατρός που απέχει από την στρατηγική αυτή των συμπατριωτών του.Περισσότερα