“Τη δυσκολία της υπόθεσης θέλησα να δείξω, να σβήσω την εντύπωση ότι τα καταλαβαίνει κανείς όλα ή τα περισσότερα σε μια τόσο συμπαγή ζωή. Τα καταλαβαίνουμε σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο”. Αυτά αναφέρει ο Ντέμπλιν στον επίλογο του βιβλίου που μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά. Το έργο αυτό δημοσιεύεται το 1924 και σχετίζεται περισσότερο με την εμπειρία του στην ψυχιατρική, στην οποία εξειδικεύτηκε, και την προσπάθειά του να κατανοήσει ο ίδιος και να προσεγγίσει τον ασταθή εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.Περισσότερα
Μένοντας ξάγρυπνος τις νύχτες και περιπλάνηση στους δρόμους του Λονδίνου (Charles Dickens, Νυχτερινοί περίπατοι, Εκδόσεις Παπαδόπουλος)
“Έχοντας ως πρωταρχικό μου σκοπό να βγάλω τη νύχτα και επιδιώκοντας να τον επιτύχω, ανέπτυξα σχέσεις συμπάθειας με ανθρώπους που κάθε νύχτα, όλο τον χρόνο, είχαν μονάχα αυτό τον σκοπό, και κανέναν άλλο”. Ο Τσαρλς Ντίκενς, βάζει τον μανδύα του επιθεωρητή και του δημοσιογράφου, του παρατηρητή και του περιπλανητή και περιδιαβαίνει τους δρόμους και τις περιοχές του Λονδίνου, τις πιο μύχιες και ανεξερεύνητες, για να καταγράψει σε αυτούς τους περιπάτους του την κρυφή ζωή ενός άγνωστου Λονδίνου. Εκεί δηλαδή που μικρά παιδιά βιώνουν δύσκολες συνθήκες και παλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί, εκεί που διάφορα αποβράσματα της νυχτερινής ζωής αναμετρώνται σε “μάχες” επιβίωσης υπό το πρίσμα σκοτεινών δράσεων και μιας αστυνομίας που άλλοτε βλέπει και άλλοτε παραβλέπει, εκεί που τα στοιχήματα και ο παράνομος τζόγος δίνουν και παίρνουν υπό τα βλέμματα αδίστακτων περαστικών, έτοιμων για όλα. Περισσότερα
Μιλώντας για την εκμετάλλευση των ιθαγενών και τη μισαλλοδοξία (W. Somerset Maugham, Βροχή, Εκδόσεις Άγρα)
“Εμπιστεύτηκα τη διαχείριση της ιεραποστολής στα χέρια των ιθαγενών ιεραποστόλων και πολύ φοβάμαι πως η κατάσταση θα τους έχει ξεφύγει. Είναι ενάρετοι άνθρωποι, δεν έχω τίποτα να τους καταλογίσω, αληθινά χριστιανοί, ευσεβείς και θεοσεβούμενοι – η ευλάβειά τους θα έκανε πολλούς χριστιανούς στην πατρίδα να ντρέπονται -, ωστόσο τους λείπει οικτρά ο δυναμισμός”. Αυτά αναφέρει ο ιεραπόστολος κύριος Ντέιβιντσον και η σύζυγός του που όπως και εκείνος πρεσβεύουν ό,τι πιο φανατικό και δογματικά θρησκευτικό, αποστολή τους η εκ των βάθρων υποδούλωση και μετάλλαξη των ιθαγενών σε έναν τρόπο ζωής που εκείνοι θεωρούν φρόνιμο και συμβατό με την ηθική που διατυμπανίζουν, την πολύ προσωπική τους. Το έτερο ζευγάρι των Μακφαίηλ δεν απέχει πολύ, ο μόνος που σώνεται είναι ο γιατρός που απέχει από την στρατηγική αυτή των συμπατριωτών του.Περισσότερα
Ανατομία μιας ολόκληρης ζωής, ένας θησαυρός καλά κρυμμένος (Λέον Τολστόι, Οικογενειακή ευτυχία, Εκδόσεις Μεταίχμιο)
Ο Τολστόι μπορεί να απέχει ακόμα από τον σχεδόν αψεγάδιαστο τρόπο που θα μας συνηθίσει στα μετέπειτα βιβλία του ωστόσο χτίζει ήδη το οικοδόμημά του. Θέτει με ευφυή τρόπο τον σύγχρονο αναγνώστη ενώπιον των διλημμάτων της ηρωίδας του και του παραδίδει αναμφίβολα τα σκήπτρα του προβληματισμού. Είναι η ίδια η Μάσα υπεύθυνη για αυτή την μετάλλαξη την οποία υπέστη ή μήπως ο άντρας της που την εξέθεσε στην “φλεγόμενη” από γιορτές Πετρούπολη; Μπορούσε με κάποιο τρόπο η Μάσα να αποφύγει και να ελέγξει τον εαυτό της παραγκωνίζοντας το νεαρό της ηλικίας της; Τις πταίει για αυτήν την ευτυχία που θυμίζει δέντρο δίχως φύλλα και πώς θα μπορούσε να διαφυλαχτεί; Τι μέλλει γενέσθαι;Περισσότερα
Όταν το πάθος και ο έρωτας οδηγούν σε μιαν αναμέτρηση δίχως αύριο (Ιβάν Τουργκένιεφ, Ο Μονομάχος, Εκδόσεις Ερατώ)
Ο Τουργκένιεφ ορίζει τις τύχες των δύο πρωταγωνιστών προς την κατεύθυνση εκείνη που όντως ορίζουν οι περιστάσεις κατά πως εκείνος το αντιλαμβάνεται και οδηγεί τις πράξεις τους αναλόγως. Γιατί όπως επίσης ο ίδιος έχει γράψει η ευτυχία μας βασίζεται στην δυστυχία των άλλων. Δεν παρεκκλίνει της φιλοσοφίας αυτής για αυτό και όλα περιστρέφονται πρωτευόντως γύρω από τον πρωταγωνιστή. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ερωτικό από το οποίο όμως προκύπτουν αλήθειες για την κοινωνία και τις εκφάνσεις της, τους ανθρώπους της που χωρίζονται σε κατηγορίες, με διαφορετικές αντιλήψεις, συμπεριφορές, νοοτροπίες, αντιδράσεις. Ο ίδιος ο συγγραφέας υπήρξε γιος αξιωματικού και έχοντας μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούσαν οι ταξικές διακρίσεις δεν θα μπορούσε να μην επηρεαστεί από το χάσμα που επικρατούσε ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις της εποχής του, δεν θα μπορούσε να μην έχει δει τις έντονες αντιθέσεις και βέβαια να τις εντάξει στους προβληματισμούς του. Περισσότερα
Ένας καθηγητής υπό τον φόβο του συναισθηματικού του αδιεξόδου (John Williams, Ο Στόουνερ, Εκδόσεις Gutenberg)
Ο Στόουνερ ζει δύο Παγκόσμιους πολέμους, βλέπει την απώλεια των συμφοιτητών του και αργότερα ως καθηγητής τον θάνατο των μαθητών του λόγω του πολέμου. Η αφήγηση έχει έναν τέτοιο παλμό και μια ροή που ο αναγνώστης βιώνει την κάθε στιγμή του Στόουνερ ξεχωριστά και άλλοτε συμπάσχει ενώ άλλοτε βάλλει εναντίον του για τις επιλογές του. Ο Στόουνερ είναι σε κάθε περίπτωση ένας αναγκαίος κρίκος στην αλυσίδα που λέγεται κοινωνία και αν σπάσει τότε η απώλεια είναι μεγάλη γιατί η πειθαρχία, η αγάπη και η αφοσίωση είναι λέξεις ξένες στο λεξιλόγιο του τότε και του τώρα.Περισσότερα
Συναντώντας έναν από τους πιο αρχαίους πολιτισμούς του κόσμου (Pu Songling, Παράξενες ιστορίες από το κινέζικο σπουδαστήριο, Εκδόσεις Αιώρα)
Ο Που Σόνκγλινγκ, με έναν μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο μπορεί και περνάει τα μηνύματά του για τον τρόπο συμπεριφοράς των ανθρώπων της κοινωνίας της εποχής του και καταφέρνει με διδακτική αλλά και δηκτική ματιά να παραμένει επίκαιρος γιατί οι άνθρωποι δεν παύουν να είναι δέσμιοι αδυναμιών και προσωπικών παλινωδιών. Η τέχνη της έκφρασης που με δεξιοτεχνία υφαίνει του επιτρέπει να αναδείξει αυτά που διαπιστώνει γύρω του και τα εκφέρει με γλαφυρό τρόπο. Ο λόγος του δεν είναι παρά το όχημα εκείνο που συνδέει αβίαστα και άκοπα τον κόσμο των ζωντανών με εκείνο των νεκρών μέσα από συμβολισμούς, παραβολές, αλληγορίες και πολλά τεχνάσματα της σκέψης του που φωνάζουν όμως την αλήθεια και την σοφία που πρεσβεύει ο ίδιος.Περισσότερα
Για τον παλιό κόσμο που φεύγει και χάνεται στον χρόνο (Joseph Roth, Φράουλες, Εκδόσεις Άγρα)
Στο βιβλίο αυτό που εμφανίζεται αποσπασματικό αλλά έντονα φορτισμένο, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός της κρίσης του αφηγητή, μιας κρίσης ψυχολογικής που τον κεραυνοβολεί. Ο Ροτ κάνει αναφορά σε μία πατρίδα που είναι χαμένη, σε έναν τόπο που δεν γεννά πια χαρά και δεν εκπέμπει ανεμελιά και γαλήνη. Μιλάει για τα παλιά χρόνια και μας αφήνει με μια πικρή γεύση για το αβέβαιο παρόν, το οποίο πλέον ζει. Ο τόπος στον οποίο αναφέρεται το μυθιστόρημα είναι η περίφημη Γαλικία, τόπος καταγωγής του, αυτήν την οποία και μνημονεύει με έναν μελαγχολικό τόνο και μία συναισθηματική φόρτιση που είναι έκδηλη: “Εδώ έβγαιναν οι ωραιότερες φράουλες. Δεν κοίταζαν να κρυφτούν διακριτικά, όπως το συνηθίζουν αλλού. Έκοβαν το δρόμο αυτών που τις έψαχναν. Έτρεμαν βαριές απ’ τα λεπτά αλλά ανθεκτικά κοτσανάκια τους. Ήταν μεγάλες και φύτρωναν τόσο χαμηλά, τόσο κοντά στο χώμα, όχι από ταπεινοσύνη αλλά από περηφάνια. Έπρεπε να σκύψεις για να τις μαζέψεις”.
Πολιτικά απόνερα μιας ηχηρής και ταπεινωτικής ήττας (J. M. Keynes, Δυο αναμνήσεις από το Μπλουμσμπερι στο Παρίσι, Εκδόσεις Άγρα)
Ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος έχει μόλις τελειώσει και οι νικητές του πολέμου συζητούν και διαπραγματεύονται την τύχη της ηττημένης και κατατροπωμένης Γερμανίας, μιας δύναμης που μόνο για λίγο καιρό ξαποσταίνει μιας και στην αυγή της δεκαετίας του 1930 θα φανούν τα σημάδια ανάκαμψής της και επαναφοράς της στο πολιτικό προσκήνιο ως ισχυρή δύναμη, έτοιμη να διαδραματίσει και πάλι ρόλο καθοριστικό, με τραγικές όμως συνέπειες για τον κόσμο. Και όλα αυτά απορρέουν από την ντροπιαστική συνθήκη ανακωχής που υπεγράφη μεταξύ των κρατών της Αντάντ και της Γερμανίας. Όλα αυτά που περιγράφει ο Κέυνς είναι συμβάντα και περιστατικά στο παρασκήνιο των αποφάσεων, αποφάσεις που ατενίζοντάς τες με την άνεση του χρόνου έκριναν την ιστορία και δημιούργησαν δυσχερές μέλλον.Περισσότερα
Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός υπό ισχυρό καθεστώς σήψης (Franz Kafka, Η σωφρονιστική αποικία, Εκδόσεις Κίχλη)
Είμαστε ακριβώς στο ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και ο συγγραφέας Φραντς Κάφκα αποφασίζει να γράψει σε παράλληλο χρόνο δύο συγκλονιστικά κείμενα, το ένα είναι η Δίκη που όλοι γνωρίζουμε και το άλλο είναι η Σωφρονιστική αποικία που πολλοί δεν γνωρίζουμε. Η σωφρονιστική αποικία όπως ακριβώς και η Δίκη είναι ο καθρέφτης του συγγραφέα που χαράσσει την ψυχική του ανησυχία στο χαρτί έτσι όπως ακριβώς εγγράφει το μηχάνημα βασανισμού πάνω στο σώμα του καταδικασμένου. Ο Κάφκα είναι συγκλονισμένος από τις περιγραφές που διαβάζει στο βιβλίο του Ρόμπερτ Χάιντλ, Το ταξίδι μου στις σωφρονιστικές αποικίες που εκδόθηκε το 1912. Επιχειρεί με την σειρά του ένα ταξίδι στον απεχθή τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αποφασίζει να μεταχειριστεί τον όμοιό του, τον “εγκληματία”, τον εχθρό, τον αντιφρονούντα. Ο Κάφκα τελεί ο ίδιος υπό συναισθηματική σύγχυση και κατάρρευση καθώς χωρίζει με την αγαπημένη του Φελίτσε Μπάουερ και διαλύεται ο αρραβώνας του και η γραφή του είναι η λύτρωσή του απέναντι στον συναισθηματικό πυρετό που υπομένει.Περισσότερα
Ιστορίες ποτισμένες με αγάπη και τρυφερότητα (Hans Christian Andersen, Η φιλοσοφική λίθος και άλλες ιστορίες, Εκδόσεις Αιώρα)
“Το να ζεις μόνο δεν είναι αρκετό, είπε η πεταλούδα. Πρέπει να έχεις λιακάδα, ελευθερία και ένα μικρό λουλούδι” είχε γράψει ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ταξιδεύοντας στην Κοπεγχάγη έχει κανείς την αίσθηση πως στα στενά σοκάκια της πόλης κρύβεται ένας από τους μεγαλύτερους παραμυθάδες που γνωρίσαμε. Είχε την τύχη να αναγνωριστεί σχετικά νωρίς και να εκτιμηθεί το πολύτιμο έργο του αλλά σαν μια βαριά και σκοτεινή σκιά πάντα να τον ακολουθούσε μιας και τα παιδικά του χρόνια ήταν δυστυχισμένα. Ίσως να ήταν αυτή η στενάχωρη περίοδος της ζωής του η αφορμή για να γράψει τόσες και τόσες ιστορίες που όλες έχουν και έναν διδακτικό χαρακτήρα αφού ο ίδιος ανέφερε κάποτε πως “βρίσκω μια ιδέα για μεγάλους και μετά αφηγούμαι την ιστορία σε μικρούς, έχοντας πάντα στο μυαλό μου ότι ο πατέρας και η μητέρας τους με ακούνε ͘ και πρέπει να θρέψω και το δικό τους μυαλό”.Περισσότερα
Έχοντας πιαστεί στον ιστό μιας πληγωμένης αγάπης (Αντρέ Ζιντ, Η στενή πύλη, Εκδόσεις Μεταίχμιο)
“Αγωνίζεσθε εισελθείν δια της στενής πύλης, ότι η πλατεία η πύλη και ευρύχωρος η οδός η απάγουσα εις την απώλειαν, και πολλοί εισίν οι εισερχόμενοι δι’ αυτής. Τι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την Ζωήν, και ολίγοι εισίν οι ευρίσκοντες αυτήν”. Η ιστορία που παρουσιάζεται εδώ μετράει τις πληγές που δημιουργεί η αγάπη ενώ στέλνει μηνύματα αγάπης. Ποιος μπορεί να αντισταθεί στην αγάπη και τον έρωτα και με ποια δύναμη ψυχής μπορεί να απαρνηθεί για να σώσει τον πλησίον του; Η δύναμη της αγάπης, όπως αποκαλύπτεται σε κάθε στιγμή της αφήγησης, είναι αστείρευτη αλλά είναι επώδυνη και χτυπάει αυτόν που δεν είναι έτοιμος να δεχτεί τα όποια χτυπήματά της. Ο Ζιντ, μέσω του νεαρού πρωταγωνιστή Ζερόμ, καταδεικνύει και την δική του ερωτική αναστάτωση όταν στα πρώτα βήματα της ζωής του καλείται να αναγνωρίσει την ομοφυλοφιλική του πλευρά, αυτός ο αγώνας μέσα του προκαλεί συναισθηματικά ρήγματα δύσκολα προς διαχείριση.Περισσότερα