Μπαρούχ Σπινόζα: Ένας επιφανής στοχαστής που έρχεται από το μέλλον

O εμβληματικός φιλόσοφος Μπαρούχ Σπινόζα, που παρά το γεγονός πως έφυγε μικρός σε ηλικία λόγω αρρώστιας, κατάφερε με τις πρωτοπόρες απόψεις του να προκαλέσει την μήνι των σύγχρονών του ως προς τις θεολογικές του πεποιθήσεις. Ο Σπινόζα, ελεύθερο και ανεξάρτητο πνεύμα, μπόρεσε στα χρόνια που έζησε να αναπτύξει πλούσιο συγγραφικό έργο που παραμένει ακόμα και σήμερα επίκαιρο και ζωντανό καθώς από τον θάνατό του και ύστερα επηρέασε πλήθος ομοϊδεατών του όπως ο μέγας και τρανός Νίτσε. Η σκέψη του Σπινόζα είναι προχωρημένη και αρκετά επαναστατική για τον καιρό του κάτι που τον οδηγεί να αναγνωριστεί ως αιρετικός και να αποκλειστεί τόσο από την κοινότητα των Εβραίων όσο και από την ίδια του την οικογένεια, η οποία αισθανόταν πως η επαφή μαζί του μόλυνε τις συνειδήσεις τους.Περισσότερα

Sebastian Faulks, Η ηχώ του Παρισιού, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

“Δύο είναι τα μέρη στον κόσμο όπου μπορεί κανείς να ζήσει ευτυχισμένος: το σπίτι του και το Παρίσι” έγραφε πριν χρόνια ο Χέμινγουεϊ. Το Παρίσι είναι μια πόλη ζωντανή, μία πόλη με ιστορία, μία πόλη όπου συγκεντρώνονται οι δημιουργοί και μέσα σε ένα πλαίσιο ελευθερίας μπορούν και εκφράζονται δίχως περιορισμούς. Αυτήν την Πόλη του φωτός επιλέγει ο Φοκς για να χτίσει το μυθιστόρημά του και να αφηγηθεί μία ιστορία που μας πηγαίνει στο παρελθόν και μας επαναφέρει με δεξιοτεχνία στο παρόν μέσα από ένα ευφυές παιχνίδι εναλλαγής της μηχανής του χρόνου. Γιατί το Παρίσι προσφέρεται δίχως άλλο για αυτήν την αναδρομή στον χρόνο, από τη μία τα συμβάντα στην Αλγερία που επέφεραν όχι άδικα το μίσος για την Γαλλία και από την άλλη τα όσα εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου με την κυβέρνηση του Βισύ και τους δωσίλογους κυβερνήτες.Περισσότερα

Maurice Maeterlinck, Ο θάνατος ενός μικρού σκύλου – Η οργή των μελισσών, Εκδόσεις Ροές

Ο συγγραφέας, του οποίου το όνομα λίγοι γνωρίζουν παρά τις πολλές εκδόσεις έργων του στα ελληνικά, επανέρχεται στην ελληνική βιβλιογραφία χάρη στις εκδόσεις Ροές, με δύο δοκίμια πραγματικά κοσμήματα, πλαισιωμένα από ένα εξαιρετικό εισαγωγικό σημείωμα που μας εντάσσει στον κόσμο του Μορίς Μαίτερλινκ. Ο Μαίτερλινκ, που κατά τη διάρκεια των σπουδών του κατέστρεψε πολλά από τα ποιήματα και τα σύντομα μυθιστορήματά του και από τα οποία δεν έχουν μείνει παρά λίγα αποσπάσματα, είναι ένας συγγραφέας που πραγματεύτηκε το θάνατο και την ουσία της ζωής στα πολύτιμα εναπομείναντα γραπτά του. Βραβευμένος με Νόμπελ το 1911 για το σύνολο της προσφοράς και του έργου του δεν έπαψε ποτέ να είναι επίκαιρος.Περισσότερα

Ζορζ Περέκ, Έλις Άιλαντ, Εκδόσεις Ύψιλον

Ο περίφημος Γαλλοεβραίος, αριστερός διανοούμενος Περέκ, με την κοφτερή σκέψη και τον οξύ νου που δυστυχώς απεβίωσε νωρίς, δεν θα μπορούσε να μείνει ασυγκίνητος από την περίφημη ιστορία αυτού του καταφυγίου που δεχόταν από διάφορες χώρες μετανάστες και τους εξέταζε για το κατά πόσο μπορούν να γίνονται δεκτοί σε μία Αμερική που όλοι τότε θεωρούσαν Γη της Επαγγελίας. Αναφέρομαι φυσικά στο γνωστό και μη εξαιρετέο Έλις Άιλαντ, το κέντρο υποδοχής που χτίστηκε στο τέλος του 19ου αιώνα και έκλεισε τις πόρτες του κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, συγκεκριμένα το 1954. Ο Περέκ μαζί με τον Ρομπέρ Μπομπέρ θα γυρίσουν το 1978 και ύστερα από ανάθεση, μια ταινία για το Έλις Άιλαντ και ο πρώτος θα βρει την ευκαιρία να γράψει επ’ αφορμή αυτού το μικρό αυτό βιβλίο για να ρίξει φως στην ιστορία αυτή.Περισσότερα

Michaël Fœssel, Υποτροπή 1938, Εκδόσεις Πόλις

Γαλλία ώρα μηδέν. Η ιστορία καλεί τους πολιτικούς ταγούς να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων σε μία πολιτική συγκυρία άκρως κρίσιμη και εύθραυστη. Η Γαλλία βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύσκολων αποφάσεων φλερτάροντας από τη μία με το κομμουνιστικό μέτωπο και από την άλλη με φιλοναζιστικές πολιτικές χωρίς όμως και να το διατυμπανίζει. Οι άνθρωποι της εξουσίας αλλάζουν και οι Γάλλοι πολίτες υφίστανται τις συνέπειες αλλοπρόσαλλων πολιτικών και επικίνδυνων ελιγμών μέσα σε ένα περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας για το αύριο. Ο πόλεμος είναι προ των πυλών και οι ισορροπίες κρέμονται σε ένα σκοινί βρίσκοντας την Γαλλία στο μέσο να αμφιταλαντεύεται προς ποια μεριά να κλίσει. Έχοντας πια την μηχανή του χρόνου να μας μιλά, η ιστορική αναδρομή προσφέρει κάθε λογής ανάλυση και ορθώς.Περισσότερα

Μάϊκλ Ονταάτζε, Φώτα πολέμου, Εκδόσεις Πατάκη

Ο Γερμανός Καγκελάριος δήλωσε κάποτε το εξής: “Όποιος έχει δει τα μάτια ενός στρατιώτη ετοιμοθάνατου στο πεδίο της μάχης, θα το καλοσκεφτεί πριν ξεκινήσει έναν πόλεμο” ενώ από τη μεριά του ο κορυφαίος ζωγράφος έχοντας στο μυαλό του την προπολεμική Γερμανία – τυχαίνει να είναι και αυτός Γερμανός – είχε προχωρήσει στην παρακάτω χαρακτηριστική ρήση που έχει μείνει επίσης στην ιστορία και επιβεβαιώνει εμμέσως πλην σαφώς όσα ο συγγραφέας αφηγείται εδώ. “Όσο πιο τρομακτικός γίνεται ο κόσμος, τόσο η τέχνη γίνεται πιο αφηρημένη. Ενώ ένας ειρηνικός κόσμος παράγει ρεαλιστική τέχνη”. Δεν χρειάζεται πολύ ανάλυση για να αντιληφθεί κάποιος την τραγικότητα των στιγμών ενός πολέμου.Περισσότερα

Alejo Carpentier, Κοντσέρτο μπαρόκ, Εκδόσεις Εξάντας

Σε ένα σκηνικό βγαλμένο από άλλη εποχή, στην Βενετία του 18ου αιώνα όπου όλα θυμίζουν γιορτή με μασκαρεμένους, χαρμόσυνες μουσικές, ερωτικές περιπτύξεις και άλλα δρώμενα ο συγγραφέας χτίζει την ιστορία μιας συναυλίας μπαρόκ. Παρούσες οι προσωπικότητες του Βιβάλντι και του Χέντελ που μας εντάσσουν σε έναν κόσμο γιορτής, έναν κόσμο ξέφρενο σε ρυθμό, με πρωταγωνιστές ευγενείς και δούλους, λευκούς και μαύρους και με τον Καρπεντιέρ με τις μουσικές του γνώσεις να μας ταξιδεύει στον χρόνο μπερδεύοντας εκούσια τον ίδιο τον χρόνο και τις στιγμές του. Ποτέ μια συναυλία δεν ήταν τόσο εύηχη και ας είναι γραμμένη με λόγια! Ο γλαφυρός λόγος του συγγραφέα αγκαλιά με την ποιητικότητα και τις συνεχείς ανατροπές στην ιστορία δίνουν στο σύντομο αυτό μυθιστόρημα μία μοναδική σημασία.Περισσότερα

Γιώργος Θεοτοκάς, Αργώ, Εκδόσεις Εστία

“Ανεξάρτητα από την καλλιτεχνική άποψη, η Αργώ έχει μια υπόσταση κοινωνική και ιστορική, ως χρονικό μιας εποχής εξαιρετικά ενδιαφέρουσας. Όταν περάσουν τα χρόνια και μπει οριστικά αυτή η εποχή στην ιστορία και αποκτήσει την αίγλη των περασμένων, το χρονικό θα κερδίσει κύρος. Δεν θα είναι μια ιστορική αναπαράσταση, που θα μπορεί να την κάνει όποιος θέλει, αλλά κάτι που θα ξαναγίνεται: η κατάθεση ενός αυτόπτη μάρτυρα […] Είναι άραγε ικανή να διαρκέσει; Θα δούμε. Νομίζω ναι […] έχω το προαίσθημα ότι θα σωθεί”. Αυτά είναι τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος προφητικά διέβλεψε την Αργώ ως ένα μυθιστόρημα διαχρονικό που άντεξε στον χρόνο και διαβάζεται ακόμα και σήμερα από όλες τις γενιές. Η επιτυχία του Θεοτοκά έγκειται στο γεγονός πως δεν αφηγείται απλά τη ζωή ανθρώπων της εποχής του αλλά μας παραδίδει και ένα εξαιρετικό μωσαϊκό, ένα πανόραμα της κοινωνικής πραγματικότητας της εποχής εκείνης.Περισσότερα

Διδώ Σωτηρίου: η γενναία δημοσιογράφος, η βιωματική συγγραφέας

Η Διδώ Σωτηρίου ήταν αναμφίβολα μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της λογοτεχνίας και του τόπου μας. Έγραψε για γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία και πώς θα μπορούσε να γράψει για οτιδήποτε άλλο, αφού η ίδια βίωσε τον τόσο ταραγμένο 20ο αιώνα. Όλοι γνωρίζουμε τα έργα της και ίσως μέσα από αυτά να μάθαμε και ένα κομμάτι της ιστορίας μας.Περισσότερα

Massimo Recalcati, Η ώρα του μαθήματος, Εκδόσεις Κέλευθος

Έχοντας λάβει την κλασική παιδεία από τον Αριστοτέλη, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πει πως στους γονείς μου χρωστώ το ζην ενώ στους δασκάλους μου το ευ ζην. Αυτή την ξεχωριστή και τόσο διδακτική διατύπωση έρχεται να επιβεβαιώσει σε αυτό το βιβλίο του ο κορυφαίος ψυχαναλυτής Μάσιμο Ρεκαλκάτι, ο οποίος δυστυχώς, ενώ επρόκειτο να επισκεφτεί την Ελλάδα, τελικά λόγω κορονοϊου δεν μπόρεσε να έρθει. Η διδασκαλία και ο τρόπος προσέγγισής της είναι το κύριο θέμα που απασχολεί τον Ρεκαλκάτι, όντας και ο ίδιος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο όπου αναπτύσσει δικές του τεχνικές και μεθόδους μάθησης ώστε η περίφημη ώρα του μαθήματος να καταστεί μία ώρα δημιουργική και παραγωγική, τόσο για τον ίδιο όσο και για τους σπουδαστές.Περισσότερα

Matsuo Basho, Ο στενός δρόμος προς τα βάθη του Βορρά, Εκδόσεις Άγρα

Στον αιώνα των αλλαγών και της ανάπτυξης των γραμμάτων στην ευρωπαϊκή ήπειρο όπου πρωταγωνιστούσαν προσωπικότητες όπως ο Μολιέρος, ο Κορνέιγ, ο Ρακίνας αλλά και ο Λα Φονταίν με τους μύθους του, στην μακρινή Άπω Ανατολή λάμβανε χώρα σε παράλληλο χρόνο η ανάδυση μιας ποίησης και λογοτεχνίας που ενείχε φιλοσοφικά στοιχεία. Σε εντελώς διαφορετικό αφηγηματικό πλαίσιο, με εντελώς διαφορετική καλλιτεχνική προσέγγιση και εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο και θεματολογία, ο Μπασο διαμορφώνει μία ιδιαίτερη σχολή σκέψης, δείγμα της οποίας είναι σαφώς ο δικός του στοχαστικός κόσμος. Ξεφεύγουμε πλέον από το ευρωπαϊκό πρότυπο αφήγησης και αναφοράς που γνωρίζουμε και οδηγούμαστε σε ένα άλλο σύμπαν πολύ πιο λιτό αλλά εξίσου μεστό και συμπαγές.Περισσότερα

Ζωρζ Μπερνανός, Ένα Έγκλημα, Εκδόσεις Utopia

Θα ξεκινήσω να σας παρουσιάσω αυτό το βιβλίο κάπως απροσδόκητα, αναφερόμενος σε ένα άλλο βιβλίο, αυτό της Lydie Sylvayre, Μην κλαις που το 2014 απέσπασε το σημαντικότερο βραβείο των Γαλλικών Γραμμάτων, το γνωστό βραβείο Γκονκούρ (κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Utopia). Σε αυτό το βιβλίο πρωταγωνιστεί ο ίδιος ο Μπερνανός μέσα από μία πολύ δεξιοτεχνική αφήγηση που μας πηγαίνει πίσω στο 1936 και τον Ισπανικό εμφύλιο στον οποίο ο συγγραφέας τάχθηκε σθεναρά και ολόψυχα στο πλευρό των Δημοκρατικών που έδιναν την μάχη ενάντια στους Φασίστες του Φράνκο. Με λίγα λόγια, ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας το πολύπλευρο και πολυσχιδές έργο του οποίου σήμερα ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να διαβάσει, απασχολεί και δικαίως τους σύγχρονους συγγραφείς και τους εμπνέει να το επαναξιολογήσουν μελετώντας το.Περισσότερα