Στην υπηρεσία της τέχνης και του ανθρώπου ζωγράφισε τον πόνο και κυνηγήθηκε για την αλήθεια που πρέσβευε (Γράμμα στον Μικελάντζελο Μερίζι, τον επονομαζόμενο Καραβάτζο)

Μικέλε αγαπημένε, Μικέλε βλέπω τους θαυμαστούς πίνακές σου και ανατρέχω με συγκίνηση στη ζωή που πέρασες, αυτή τη δύσκολη ζωή γεμάτη εμπόδια αλλά γεμάτη με αφοσίωση στους ανθρώπους που ζωγράφισες, στους δικούς σου ανθρώπους, τους δικούς σου αγίους και αγίες. Είπες όσα περισσότερα μπορούσες και αναρωτιέμαι τι σκεφτόσουν τις νύχτες που οι εφιάλτες σε επισκέπτονταν, ποιες ερινύες πλήγωναν το είναι σου και βρισκόσουν σε μόνιμη αγωνία υπαρξιακή; Η εκκλησία μονίμως απέναντί σου και εχθρική απέναντι στο έργο σου, με μνησικακία και απέραντο μίσος σε καταπολέμησε σαν το μεγαλύτερο εχθρό της, σαν να ήσουν ο ίδιος ο διάβολος και όμως αυτό που τελικά βγαίνει ως συμπέρασμα Μικέλε είναι πως το έργο σου ήταν πολύ επικίνδυνο γιατί αποκάλυπτε αλήθειες και αυτό τους ενοχλούσε, ήθελαν διακαώς να γλιτώσουν από σένα. Κοίταζαν το έργο σου αλλά ποτέ δεν το κατάλαβαν, δεν μπόρεσαν να δουν τα μηνύματά σου, την αλήθεια που αποκάλυπτε, αυτή την αλήθεια που ο ίδιος ο Χριστός ήθελε. Ανθρωπάκια γύρω σου με εξουσία που ήταν έτοιμα να σε κατασπαράξουν γιατί δεν άκουγες και δεν ήσουν υπάκουος όπως οι περισσότεροι, να το σφάλμα σου. Ο δικός σου Χριστός δεν ήταν ο δικός τους, τον είχαν ξεχάσει βασικά. Γιατί και εκείνος όπως και εσύ απλούς ανθρώπους διάλεξε για μαθητές, εκπροσώπους του και αποστόλους, ψαράδες, τεχνίτες, πόρνες, αυτοί ήταν οι ακόλουθοι του Χριστού και όχι οι της εκκλησίας που είχαν αλλεργία σε αλήθειες. Και εσύ με ορθή λογική και με συναίσθημα έψαξες και αναζήτησες αυτούς που θα πρωταγωνιστούσαν στα έργα σου, τους ανθρώπους που πονούσαν, τους κατατρεγμένους, τους ταλαιπωρημένους. Εσύ ο ίδιος εξάλλου υπήρξες κυνηγημένος από πολλούς γιατί σε φθονούσαν, φθονούσαν το ταλέντο σου και γνώριζαν καλά πως παρά το αγέρωχο και άγριο της εμφάνισής σου ήσουν κατά βάθος ένας καλός και ευαίσθητος άνθρωπος, ένας εύθραυστος πρίγκιπας που μπορούσαν να πληγώσουν εύκολα και τελικά να εξολοθρεύσουν. Η ψυχή σου διψούσε για ζωγραφική, το σώμα σου ήταν ένας ναός καλοσύνης και οι συναναστροφές σου με απόκληρους του κόσμου, με τις ιερόδουλες αποδείκνυε το γεγονός πως δεν σε άγγιζαν οι ευνοούμενοι. Βρέθηκες μπροστά στον θάνατο του επίσης ζωγράφου, φιλοσόφου και ποιητή Τζορντάνο Μπρούνο που σαν άλλος Ιωάννης Βαπτιστής πλήρωσε τη ζωή του εκφράζοντας ανοιχτά τις απόψεις του, τις οποίες κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να σβήσει, η φωνή του για πάντα είναι στεντόρεια. Τόσο εσένα όσο και εκείνον μπορεί να σας εξόντωσαν βασανιστικά και βάναυσα αφαιρώντας τη φυσική σας παρουσία αλλά το έργο σας τετρακόσια χρόνια μετά μιλά στις καρδιές των ανθρώπων και είναι παρόν. Και όλα αυτά γιατί υπήρξατε πρωτοπόροι σε έναν κόσμο οπισθοδρομικό και αμαρτωλό, σε μια κοινωνία πνιγμένη από τα στερεότυπα της θρησκείας και καθοδηγούμενη από την υποκρισία μιας εκκλησίας που πρέσβευε τα ακριβώς αντίθετα από αυτά που υπερασπιζόταν ο Χριστός. Έτυχε κάποτε να εμπλακείς σε έναν φόνο και να σε καταδικάσει αυτή η πράξη σου μια για πάντα και όμως ήταν μια πράξη που δεν σε χαρακτήριζε, ήταν μια κακιά στιγμή. Μετανόησες για αυτό που έκανες καθώς παρασύρθηκες από τις ύβρεις που εξαπέλυε μόνιμα το θύμα σου και εσύ δεν άντεξες και εκτροχιάστηκες. Δοκιμάστηκες στη ζωή σε διάφορα επίπεδα, βρέθηκες ενώπιον δικαστηρίου της Ιεράς Εξέτασης, οι υποτιθέμενοι σεβάσμιοι της εκκλησίας σε ανάγκασαν να δεχτείς επικρίσεις αλλιώς θα σε οδηγούσαν στο δήμιο. Είχες προφητεύσει τον θάνατό σου, τον περίμενες μέσα σου όπως και ο Τζορντάνο Μπρούνο, γιατί ήσουν μια ζωή επαναστατικός και ρηξικέλευθος, ενάντιος σε ψεύτικες επιταγές υποταγής, σε θεωρίες τις οποίες δεν πίστευες, στάθηκες γενναίος και υπερασπίστηκες σθεναρά και μέχρι τέλους τα πιστεύω σου. Για αυτό και στους πίνακες που ζωγράφισες θέλησες να αποτυπώσεις και να απεικονίσεις όσα η εκκλησία απαγόρευε ως δήθεν βλάσφημα και προσβλητικά, πήγες ενάντια στο ρεύμα των καιρών. Η εκκλησία που σε είχε καταδικάσει και από την οποία περίμενες την περίφημη άφεση αμαρτιών για αυτό που έπραξες είχε μέσα στις τάξεις της ανθρώπους με επικαλυμμένο προσωπείο, ανθρώπους τέρατα που το μόνο που σου επιφύλαξαν είναι ένα άσβεστο μίσος ορίζοντάς σε ως κολασμένο, παράσιτο και έκφυλο. Όλη σου η ζωή ένα μαρτύριο, από την Ρώμη στην Νάπολι, στο Μιλάνο και από εκεί στη Μάλτα, δεν σε άφησαν ήσυχο γιατί ήσουν απειλή ζωντανή Μικέλε και έπρεπε να σε αφανίσουν για να μην χαθεί το καλά δομημένο μαγαζάκι της υποκρισίας τους που με τόσο κόπο είχαν χτίσει. Εσύ μόνος, ελεύθερος, ανεξάρτητος, απροσάρμοστος και ατρόμητος διέψευδες καθημερινά όσα εξαπέλυαν εναντίον σου γιατί είχες σύμμαχό σου το δικό σου Θεό και τις αξίες της ανθρωπιάς. Δεν είναι τυχαίο πως ταυτίστηκες με τους περιθωριακούς και εκείνους που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα, εσύ τους καταλάβαινες, τους συμπονούσες γιατί ήσουν σάρκα από τη σάρκα τους και το αγκάθι τους ήταν και δικό σου. Βρέθηκες στη γη ως απεσταλμένος για να ανακουφίσεις τον πόνο τους, να τους φροντίσεις και βρέθηκες ανάμεσά τους, τους έζησες. Μοιράστηκες το ίδιο λίγο φαγητό, έμεινες κλεισμένος σε μπουντρούμια γιατί δεν σε ένοιαζε, ήρθες πένητας και ρακένδυτος και έτσι έφυγες χωρίς να αφήσεις πίσω σου πλούτη παρά μόνο το θεάρεστο έργο σου που μιλούσε τη γλώσσα της ανθρωπιάς, αυτή είναι η κληρονομιά σου. Τα πρόσωπά σου τόσο αληθινά, τόσο ζωντανά, τα χρώματα το ίδιο, παλλόμενα και απαστράπτοντα χαρίζουν στον θεατή ένα ρίγος συγκίνησης. Μικέλε ήσουν ένας άγιος της τέχνης γιατί μαρτύρησες για αυτήν με τον θάνατό σου. Έζησες λίγα χρόνια, τόσα όσα χρειάζονταν για να αφήσεις πίσω σου αυτά για τα οποία είχες ταχθεί από την ανώτερη δύναμη. Τα ερωτικά σου σκιρτήματα, τα πάθη σου και όλες σου οι σεξουαλικές ατασθαλίες εμπνέονταν από πραγματική θέληση για ηδονή, για λύτρωση των εσωτερικών σου παθών και οι εταίρες με τις οποίες συνουσιάστηκες μοιράστηκαν μαζί σου το πάθος σου για αυτές, ένα αληθινό πάθος, τις φρόντισες όπως θα φρόντιζες κάθε άνθρωπο, τις αγάπησες πραγματικά γιατί έτσι ήταν η φύση σου. Σε κατηγόρησαν και σε έψεξαν γιατί αγάπησες ειλικρινά τον κόσμο σε αντίθεση με εκείνους που δεν αγάπησαν ποτέ τον ίδιο τους τον εαυτό και για αυτό διακήρυτταν μόνο λόγια κούφια και κενά δίχως κανένα νόημα. Δεν φοβήθηκες να έρθεις αντιμέτωπος με όλους αυτούς και στάθηκες αγέρωχος ενώπιόν τους, σαν τον στρατιώτη στη μάχη που δεν φοβάται να δώσει τη ζωή του για τα ιδανικά του. Ο Άγιος Παύλος σου, η Παναγία και όλα τα βιβλικά πρόσωπα που ζωγράφισες είχαν τη στοργή που τους άξιζε σε τέτοιο βαθμό που κανείς δεν μπορούσε να μην τα ταυτίσει με τα πραγματικά, σαν ένα θείο χέρι να σου έδωσε εκείνο το φως και με αυτό ζωγράφισες, με τέτοια δεξιοτεχνία αξιοζήλευτη που απογείωσες την έννοια της ζωγραφικής. Μάρτυρες όπως εσύ υπήρξαν αρκετοί, ήταν αυτοί που αψήφησαν κάθε κίνδυνο και αφιερώθηκαν όπως δηλαδή η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι, η πρώτη γυναίκα ζωγράφος, μαθήτριά σου και θαυμάστριά σου που τόλμησε να εναντιωθεί στον πατέρα της που την κακομεταχειριζόταν και να τον καταγγείλει. Ελεύθερη και αυτή ζωγράφισε με την ψυχή της αποζητώντας την λύτρωση από έναν πατέρα βασανιστή και βιαστή. Μεγάλες προσωπικότητες της εποχής όπως ο Ρούμπενς αγόρασαν πίνακές σου για να τους σώσουν από την πυρά της εκκλησίας, αυτού του καρκινώματος που έκαιγε συνειδήσεις ανθρώπων. Το έργο σου και το όνομά σου θα μνημονεύεται εις τους αιώνας των αιώνων, αυτή είναι η σπουδαία υστεροφημία σου και οι επίγονοί σου σε τιμούν για την προσφορά σου. Τώρα δίπλα στο δημιουργό σου και παρέα με το πινέλο σου και τον καμβά σου ξετρυπώνεις νέες δημιουργίες, εξίσου μεγαλειώδεις. Καλή αντάμωση Μικέλε!

 ————————————————————————————-

Ο Μικελάντζελο Μερίζι, γνωστός ως Καραβάτζο (1571-1610) ήταν Ιταλός ζωγράφος που απεικόνισε κυρίως στην ύστερη περίοδό του θρησκευτικές και βιβλικές σκηνές, όπου απεικονίζονται πρόσωπα της εποχής του. Αυτό που διαφέρει από τους υπόλοιπους ζωγράφους της εποχής του είναι η ρεαλιστική του προσέγγιση στον τρόπο ζωγραφικής των σκηνών χρησιμοποιώντας απλούς ανθρώπους, κάτι που είναι πρωτοποριακό για την εποχή και αντίθετο με τις επιταγές της εκκλησίας. Έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους πρώτους μοντέρνους ζωγράφους, ενώ σημαντική θεωρείται η συνολική επίδρασή του στην ευρωπαϊκή ζωγραφική. Επηρέασε πολλούς ζωγράφους των επόμενων δεκαετιών και αιώνων με πρώτους τους ζωγράφους εκείνους όπως οι ιμπρεσιονιστές, οι οποίοι και βγήκαν από τα εργαστήρια για να δώσουν λόγο στους απλούς ανθρώπους. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό στοιχείο των έργων του αποτελούσε η χρήση των φωτοσκιάσεων και των φωτεινών αντιθέσεων (κιαροσκούρο).