Η παράλογη λογική μιας παρτίδας σκάκι και ο αβέβαιος προορισμός της (Miguel de Unamuno, Το μυθιστόρημα του Δον Σανδάλιο, σκακιστή, Εκδόσεις Άγρα)

Αυτό το ιδιότυπο μυθιστόρημα χτίζεται με μία παράλογη λογική. Αμφίβολη η προέλευση του, ακαθόριστη η σύλληψή του, αβέβαιος ο προορισμός του. Όλο το βιβλίο μοιάζει με μία παρτίδα σκάκι, αυτό το παιχνίδι που κινητοποιεί τον εγκέφαλο και απαιτεί εξαιρετική συγκέντρωση και αποστασιοποίηση από πρόσωπα και πράγματα. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά αν πρόκειται για ένα αμιγές μυθιστόρημα ή αν είναι το μυθιστόρημα ενός μυθιστορήματος που βρέθηκε στα χέρια του συγγραφέα ή αν πάλι όλο αυτό το παιχνίδι, μιας και το βιβλίο αναφέρει στο σκάκι, είναι μία καθαρή και ευφυής επινόηση του ίδιου του γράφοντος. Ο Rolland Jacard, στον διαφωτιστικό αν και σύντομο πρόλογο της παρούσας έκδοσης, αναφέρει μία ρήση που αποδίδεται στον Όσκαρ Ουάιλντ: «Αν θέλετε να χάσετε έναν άνθρωπο, μάθετέ του να παίζει σκάκι». Υπάρχει κερδισμένος ή χαμένος σε αυτή την αέναη και συνεχόμενη παρτίδα με την ίδια την ζωή;Περισσότερα

Σόμερσετ Μομ, Άσεντεν ή ο Βρετανός πράκτορας, Εκδόσεις Πατάκη

Ο François Mauriac είχε πει το παρακάτω: “Πες μου τι διαβάζεις να σου πω ποιος είσαι. Αυτό είναι αρκετά σωστό, αλλά θα σε γνώριζα καλύτερα αν μου έλεγες τι ξαναδιαβάζεις”. Ο Maugham στα βιβλία του μας ταξιδεύει στον χρόνο της βρετανικής αυτοκρατορίας, η οποία βρίσκεται στα πρόθυρα διάλυσης, σε μία διαδικασία αποδόμησης, σαν ένα λαμπερό αστέρι που ολοένα και χάνει την λάμψη του. Αυτό υπονοείται από την αφήγησή του, από τον τόνο που χρησιμοποιεί και καταφέρνει να μας μεταφέρει την δραματική ατμόσφαιρα, τον συναισθηματικό ξεπεσμό των πρωταγωνιστών και την αφαίμαξη που πραγματοποιείται. Άνθρωποι που αλληλοσπαράζονται, σχέσεις που φθίνουν, αντιζηλίες και συγκρούσεις, πισώπλατα “μαχαιρώματα”, ψυχές χαμένες σε χώρες μακρινές, χαρακτήρες στον προθάλαμο νευρικής κρίσης, όλα αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό πτώσης για την άλλοτε κραταιά αυτοκρατορία και τους ανθρώπους που την απαρτίζουν. Τα πλούτη και η ευγένεια, οι καλοί τρόποι έχουν πλέον δώσει την θέση τους σε αλληλοσπαραγμούς για την κατάληψη μίας θέσης στον διοικητικό θώκο και σε εικόνες βίας και δεσποτισμού απέναντι στους ιθαγενείς κατοίκους, οι οποίοι βιώνουν όσο ποτέ την σκληρότητα και την αυταρχικότητα των κατακτητών τους. Περισσότερα

Μια καταραμένη συγγραφέας, ένα θηλυκός Όλιβερ Τουίστ συστήνεται ενώπιόν μας (Αλμπερτίν Σαρραζέν, Ο αστράγαλος, Εκδόσεις Πατάκη)

“Η Αλμπερτίν, μία μικρή αγία των περιθωριακών συγγραφέων” γράφει στον πρόλογο του βιβλίου η Πάτι Σμιθ. Πως αλλιώς να περιγράψει κάποιος αυτή την μικροκαμωμένη πριγκίπισσα των νεφών και πώς να μην την τοποθετήσει ανάμεσα στους καταραμένους συγγραφείς; Αινιγματική, αλλόκοτη, όμορφα μεταφυσική στις πράξεις και το λόγο της, έτσι μας χαρίστηκε μέσα από τα γραπτά της. Και προσθέτει: «Το ύφος της είναι μοναδικό: ποιητικό, εξερευνητικό, χωρίς στολίδια». Και πράγματι δεν υπάρχει πιο εύστοχη περιγραφή για ένα μυθιστόρημα που δεν μυρίζει απλά ως μυθιστόρημα αλλά ευωδιάζει από την μαγεία της απλότητας μίας γυναίκας ερωτευμένης με τη ζωή, τον έρωτα, τα λάθη, την απόγνωση, την περιπλάνηση σε έναν κόσμο άκομψο, ψεύτικο αλλά συνάμα θελκτικό, απρόβλεπτο, μυστηριώδη. Εκεί μέσα σε αυτό το επίγειο σύμπαν, σε αυτή την φωλιά, που άλλοτε είναι δεκτική και άλλοτε απορρίπτουσα, έχτισε η Αλμπερτίν όλη την ζωή της, την γεμάτη συγκινήσεις, χαρμολύπες και αναταράξεις εσωτερικής φύσεως παντός τύπου. Περισσότερα

Μαρκιγιάν Κάμις, Ταξίδι στη Νεκρή Πόλη, Εκδόσεις Βακχικόν

Η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015 για το σύνολο του έργου της και την αποτύπωση της ανθρώπινης σκληρότητας αλλά και γενναιότητας, έγραψε ένα συγκλονιστικό βιβλίο, μια μαρτυρία, ένα χρονικό στα χρόνια και τις μέρες του Τσερνόμπιλ, εκεί που κατοικούσε και ακόμα κατοικεί η ωμότητα, η θλίψη, η απόγνωση. Τελικά ποιοι ήταν οι πραγματικοί ένοχοι και υπεύθυνοι για τον ξεριζωμό των ανθρώπων εκείνων από τον τόπο τους και την αδικαιολόγητη καταστροφή του, για την ζημιά που προξένησαν στις οικογένειες με τον διαμελισμό τους? Πως και γιατί πόνταραν με πλήρη συναίσθηση των πράξεών τους στην απαξίωση της ανθρώπινης ζωής στον βωμό μίας πυρηνικής ενέργειας που κανείς δεν κατάλαβε ποτέ τι προσέφερε με τον τρόπο που επινοήθηκε; Τα ερωτήματα που γεννιούνται είναι πάρα πολλά, αμέτρητα και παραμένουν αναπάντητα γιατί το όνειρο μιας Σοβιετικής ένωσης στην οποία ήταν όλοι ταγμένοι και αφοσιωμένοι για χρόνια ήταν μία αποστολή ιερή και ευλαβική και κανείς δεν τόλμησε να ορθώσει ανάστημα απέναντί της αλλά μόνο να την υπηρετεί τυφλά και χωρίς καμία διάθεση αντίδρασης. Περισσότερα

Ωδή στον οικογενειακό πόνο με έμπνευση από τον Τολστόι (Chigozie Obioma, Οι ψαράδες, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Στα χνάρια του διαπρεπούς Νιγηριανού Τσινούα Ατσέμπε και του βιβλίου του, «Τα πάντα γίνονται κομμάτια», ο Ομπιόμα με το βιβλίο αυτό, το οποίο ήταν επάξια υποψήφιο για το βραβείο Booker 2015, διαμορφώνει έναν ολόκληρο κόσμο περισυλλογής γύρω από τα θέματα της συγχώρεσης, της αδελφικής αγάπης, της αμαρτίας, της πίστης στον Θεό, της θυσίας απέναντι σε μία ανώτερη δύναμη, της αδυναμίας του ανθρώπου να έρθει αντιμέτωπος με την ίδια του την υπόσταση. Από την αρχή μέχρι το τέλος, ο Ομπιόμα δεν εφησυχάζει και δεν αναλώνεται σε εύκολες λύσεις σκηνοθετικές, εμμένει στην μάχη που δίνει απέναντι στα δικά του βιώματα ως πολίτης και ως «μηχανή» καταγραφής των δυσκολιών να αποτελείς μέλος μίας κοινωνίας που αυτομαστιγώνεται ελέω ανύπαρκτων ηγετών και ικανών πολιτικών να αλλάξουν την εικόνα διάλυσης που συντελείται. Περισσότερα

Αλεξαντρ Πούσκιν, Ντάμα πίκα, Εκδόσεις Ερατώ

Η νουβέλα αυτή αποδεικνύει την ικανότητα του Πούσκιν να μεταφέρει στον αναγνώστη όλη την πολυπλοκότητα στην σύλληψη μίας συγγραφικής ιδέας εγκιβωτίζοντας διάφορα μεταξύ τους στοιχεία που συνθέτουν την λογοτεχνική του ευφυΐα. Και στην συνέχεια μέσα από την απλότητα μίας αφήγησης που όπως μόνο συγγραφείς σαν τον Πούσκιν μπορούν να χτίσουν, καταφέρνει να μετατρέπει την ιδέα αυτή σε μία ιστορία μυστηρίου ποτισμένη με κοινωνικά μηνύματα που ακροβατεί ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό αφήνοντας μία γεύση αβεβαιότητας και ασυμβατότητας στον αναγνώστη του. Πρόκειται σαφώς για την εισβολή στα άδυτα της ανώριμης ψυχής του σύγχρονου ανθρώπου που διψάει για πλούτο και για εύκολη αναγνώριση μακριά από κόπο αλλά με πολύ μεγάλη δόση πάθους για το επικίνδυνο.Περισσότερα

Γράφοντας για τη ζωή του αγίου της σύγχρονης τέχνης Βίνσεντ Βαν Γκογκ (Irving Stone, Πάθος για ζωή, Εκδόσεις Γκοβόστη)

Αυτό που ο συγγραφέας επιχειρεί εδώ είναι να φωτίσει γνωστές και άγνωστες πτυχές του βίου του Βίνσεντ Βαν Γκογκ, να διεισδύσει στα άδυτα της προσωπικότητάς του, να μπει στην καρδιά και στην ψυχή αυτού του μοναχικά πλασμένου καβαλάρη που ποτέ δεν ένιωσε την αποδοχή του ταλέντου του για τον απλό λόγο πως ήταν μία ιδιοφυία. Βρισκόταν μπροστά από την εποχή του και αυτό από μόνο του ως δεδομένο είναι ισχυρό. Ευγενική ψυχή και ζωγράφος αυτοδίδακτος, μέσα στον κόκκινο πυρετό της ανάγκης του κλήθηκε να δώσει αγάπη και να την απεικονίσει μέσα από τους πίνακες που φιλοτέχνησε μέσα σε λίγα παραγωγικά χρόνια. Μόχθησε να μεταδώσει μέσω της τέχνης του αυτό το πάθος για τη ζωή που τον κράτησε ζωντανό στα δύσκολα χρόνια και σε αυτά ύμνησε τον απλό εργάτη, την πόρνη, τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, την φτωχική οικογένεια που του χάρισε ένα πιάτο φαγητό ή μία μεριά να κοιμηθεί όταν, πένης και άστεγος, δεν είχε που την κεφαλή κλίναι. Όλο του το έργο δεν είναι παρά ένας αντικατοπτρισμός και ένας καθρέφτης της δικής του πάλης με το εγώ του, ένας καθρέφτης της δικής του ταραγμένης και ευαίσθητης ψυχοσύνθεσης όταν έμπαινε στο σκοτάδι της κριτικής των ανθρώπων και αγωνιζόταν για την φυγή από τα μικροπρεπή.Περισσότερα

Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, Οι αρχιτέκτονες του πολιτεύματος, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Η ιστορία πάντα θα αποτελεί το όχημα εκείνο το οποίο προσφέρει γνώσεις για το παρόν και το μέλλον, είναι επίσης το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Η σοφία των γεγονότων και τα λάθη που έλαβαν χώρα κατά το πρόσφατο ή απώτερο παρελθόν σίγουρα παρέχουν στον σύγχρονο άνθρωπο μαθήματα για τυχόν παθήματα και εναπόκειται σε εκείνον να αναμετρηθεί με τα σφάλματα των προηγούμενων γενεών ώστε με μεγαλύτερη σύνεση και ωριμότητα αφενός να μην τα επαναλάβει και αφετέρου να διδαχθεί από αυτά. Η ιστορία λοιπόν και η ανάλυση των γεγονότων είναι εκ των ων ουκ άνευ για να κατανοήσουμε καλύτερα και διεξοδικότερα όλες τις πηγές καταστροφών, πολέμων και ολέθριων καταστάσεων που οδήγησαν την ανθρωπότητα σε ανείπωτες τραγωδίες.Περισσότερα

Ανατρέχοντας στην ιστορία των αδερφών Κόλλυερ ως άλλοι αδερφοί Καραμαζόφ (E.L. Doctorow, Χάμερ & Λάνγκλευ, Εκδόσεις Πατάκη)

Η ζωή των αδερφών Κόλλυερ, του Χόμερ και του Λάνγκλευ διατρέχει από την αρχή μέχρι το τέλος της αφήγησης έναν μεγάλο κίνδυνο. Ο ένας τυφλός και ο άλλος εκκεντρικός τύπος, ζουν σε μία δική τους πραγματικότητα και αντιμετωπίζονται από τον κόσμο ως αλλόκοτα πλάσματα, ως παρά φύση άνθρωποι, ξένοι και παράσιτα ενός κόσμου που αδυνατεί να τους εντάξει στο σύνολό του. Διάγουν μία ιδιόμορφη ζωή κλεισμένοι ο ένας στον άλλο και αφιερωμένοι στην ιερή μεταξύ τους σχέση και προστατευμένοι από τους έξω. Το σπίτι τους έχει μετατραπεί σε ένα απόλυτο κρησφύγετο, σε μία φυλακή των ονείρων τους και εκεί κουρνιάζουν σαν απειλούμενα είδη από μία εξωτερική αγριότητα που όλο και αυξάνει. Ο Doctorow μέσω των χαρακτήρων του διατρέχει την ιστορία της σύγχρονης Αμερικής. Μέσα από αυτό το μωσαϊκό που καταφέρνει να δημιουργήσει επιχειρεί να αναδείξει τις στρεβλώσεις και τις ανισορροπίες μίας ολόκληρης κοινωνίας που καταρρέει και κατεδαφίζεται, ματαιότητες και ανασφάλειες. Περισσότερα

Herman Hesse, Σιντάρτα, Εκδόσεις Διόπτρα

Ο Ίταλο Καλβίνο στο περίφημο δοκίμιό του με τίτλο Γιατί πρέπει να διαβάζουμε τους κλασικούς, είχε γράψει πως κλασικό είναι ένα βιβλίο που ποτέ δεν έχει ολοκληρώσει αυτά που έχει να πει. Στην περίπτωση του Χέρμαν Έσσε, αυτό το απόφθεγμα επιβεβαιώνεται, καθώς βιβλία σαν το Σιντάρτα, γραμμένο εδώ και πάνω από εκατό χρόνια, αποτελούν σταθμούς της λογοτεχνίας στα οποία είναι αδύνατον να μην σταματήσεις για να μελετήσεις. Είναι κάποια βιβλία που όσο περνάνε τα χρόνια τόσο περισσότερο αυξάνουν την σημασία τους, που είναι πολύτιμα για την ανθρωπότητα όταν αυτή ρέπει προς την ανοησία και την ματαιοδοξία. Δυστυχώς, οι καιροί και η ιστορία επαναλαμβάνονται με τον λάθος τρόπο οδηγώντας σε προβλήματα και σε αδιέξοδα ενώ τα σφάλματα των ανθρώπων που επίσης επαναλαμβάνονται σαν να μην έμαθαν τίποτα από το παρελθόν τους έρχονται να μας θυμίσουν πως η γνώση από την μία και η σκέψη από την άλλη θα παραμένουν αξίες ανεκτίμητες εις το διηνεκές.Περισσότερα

Ο πόλεμος που αιματοκύλησε την Ευρώπη και κατέστρεψε λαούς και πόλεις (Ζαν Εσενόζ, 14, Εκδόσεις Ίκαρος)

Στην φιλοσοφία του βιβλίου του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο ο Ζαν Εσνόζ, ένας εκ των κορυφαίων εκπροσώπων της γαλλικής σύγχρονης λογοτεχνίας, επανέρχεται με ένα βιβλίο αφιέρωμα στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, εκατό χρόνια μετά. Ένας πόλεμος που ρήμαξε την Ευρώπη και στοίχισε τη ζωή σε τόσες ψυχές, μία σύρραξη που διήρκησε 5 χρόνια και κατέστρεψε περιουσίες, μνημεία και κυρίως την ανθρώπινη ύπαρξη και την αξιοπρέπειά της. Αναρωτιέται κανείς, θα είναι ο πρώτος ή ο τελευταίος πόλεμος που έλαβε χώρα σε αυτό τον τόσο μάταιο κόσμο που διψάει για αλληλοσπαραγμό και τρέφεται από κακία και εχθρότητα; Δυστυχώς όχι, και μάλιστα, αυτός ο πόλεμος, ο τόσο αιματηρός και διχαστικός θα οδηγούσε, μετά την συντριβή της Γερμανίας και την ταπείνωση που βίωσε, σε έναν ακόμα πιο οδυνηρό πόλεμο που αποτελείωσε ό,τι είχε απομείνει και στιγμάτισε μια για πάντα τον κόσμο του χθες και του σήμερα, τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Περισσότερα

Οι σημερινές εταίρες του έρωτα και οι πόρνες στο έργο του Γκυ ντε Μωπασάν και του Τουλούζ-Λωτρέκ

Να είσαι πόρνη παραμένει το πιο αρχαίο επάγγελμα του κόσμου, ένα επάγγελμα που ποτέ δεν έσβησε και ευτυχώς ή δυστυχώς – υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις επ’ αυτού από ηθικής απόψεως – ποτέ δεν θα σβήσει διότι πάντα αυτές οι ιέρειες του έρωτα θα υπηρετούν τις ακόρεστες και αχόρταγες πολλές φορές ανδρικές ορέξεις, όχι δίχως τίμημα. Είναι εκείνες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή “εξυπηρέτησης” της ικανοποίησης των ορμονών του ανδρικού φύλου, το οποίο διψά για απόλαυση και ηδονή. Οι περισσότερες εξ’ αυτών ωθούνται από την ανάγκη να εργαστούν ναι μεν με όφελος ένα καθόλου αμελητέο χρηματικό έπαθλο καθώς παρασύρονται από το εύκολο χρήμα, ωστόσο το χρήμα που λαμβάνουν δεν είναι χωρίς προσωπικό και ψυχικό κόστος. Μάλιστα, το κόστος αυτό τις περισσότερες φορές είναι δυσβάσταχτο και σχεδόν μη μετρήσιμο διότι περνούν δια πυρός και σιδήρου, από τη μία χειραγωγούνται από τους προαγωγούς τους ενώ από την άλλη εξευτελίζονται από τους πελάτες τους και υποβάλλονται σε δοκιμασίες οι οποίες ουσιαστικά δεν αμείβονται όσα χρήματα και αν δεχτούν, όσα δώρα και αν λάβουν. Και τελικά τίθεται το ερώτημα, αξίζει όλο αυτό που περνούν, είναι ένας δρόμος χωρίς επιστροφή;Περισσότερα