Thomas Mann, Αυτός ο Πόλεμος

Σε καιρούς χαλεπούς και κρίσιμους όπως οι σημερινοί, κείμενα όπως αυτό που παρουσιάζεται εδώ, έρχονται να θυμίσουν πόσο η ιστορία μπορεί να ξαναγραφτεί με δραματικούς όρους -άρα χρειάζεται προσοχή- και πόσο επίκαιρος είναι ο λόγος στρατευμένων λογοτεχνών όπως ο Thomas Mann. Με προφητική και διεισδυτική ματιά σε πρόσωπα και πράγματα, ο κορυφαίος Γερμανός συγγραφέας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε όλους, συμπατριώτες του και μη, για την επερχόμενη καταστροφή, μια καταστροφή ολοκληρωτική που κόστισε τόσες ζωές και διαμέλισε την Ευρώπη σε χίλια κομμάτια. Βασικά, αναφέρεται σε έναν πόλεμο αχρείαστο που σαφώς και θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν δεν είχαν επικρατήσει εθνικοί εγωισμοί και αν είχαν εισακουστεί πιο λογικές φωνές για ειρηνική επίλυση προβλημάτων. Περισσότερα

Βασίλι Γκρόσμαν και Αλεξάντρ Σολζενίτσιν: Δύο λογοτεχνικές μορφές αντίστασης και υπεράσπισης της αλήθειας

Η ιστορία της σύγχρονης Ρωσίας του 20ου αιώνα είναι άμεσα συνυφασμένη με την ιστορία της Ευρώπης, δεν είναι άλλωστε τυχαία η ανάμειξη της Ρωσίας σε διάφορα ευρωπαϊκά θέματα και βέβαια στους ευρωπαϊκούς πολέμους, τόσο του 19ου όσο και του 20ου αιώνα. Θα αναφερθώ σε δύο μορφές της ρωσικής λογοτεχνίας που με τη γραφή τους, τη σκέψη τους και την πολυτάραχη ζωή τους σημάδεψαν, όχι μόνο τη λογοτεχνία, αλλά και την ιστορία της χώρας και κατ’ επέκταση όλου του κόσμου και της αντίληψης για αυτόν. Διήγαν παράλληλους βίους, τα βιβλία τους λογοκρίθηκαν και απαγορεύτηκαν, γεύτηκαν τη βαρβαρότητα και την αδικία του ολοκληρωτικού και απολυταρχικού σταλινικού και εν μέρει του μετασταλινικού καθεστώτος και κατάφεραν να αποκατασταθούν ηθικά στο εξωτερικό όπου και αναγνωρίστηκαν. Περισσότερα

Τι μπορεί να κάνει η ιστορία: Κριτική βιβλίου του Patrick Boucheron

Ο Γιάννης Αντωνιάδης γράφει κριτική για το βιβλίο «Τι μπορεί να κάνει η ιστορία», του Patrick Boucheron, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.Περισσότερα

«Από τον Kant στους επιγόνους του»: Κριτική για το βιβλίο του Victor Delbos

Ο Γιάννης Αντωνιάδης παρουσιάζει κριτική για το βιβλίο «Από τον Kant στους επιγόνους του», του Victor Delbos, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αμολγός.Περισσότερα

Δοκίμιο

Walter Benjamin, Η καταγωγή του γερμανικού πένθιμου δράματος, Εκδόσεις Ηριδανός

Ο ίδιος ο Benjamin ήταν ένας από τους πολλούς διανοούμενους που συμμετείχαν στις διαμάχες της εποχής, εισερχόμενος -όπως δείχνουν οι σύγχρονές του και λησμονημένες, με ελάχιστες εξαιρέσεις, πηγές στις οποίες παραπέμπει- σε διάλογο με όλα σχεδόν τα κυρίαρχα αφηγήματα πολιτισμικής, πολιτικής και λογοτεχνικής ιστορίας, τα οποία χρησιμοποιούσαν το δίπολο Αναγέννηση-Μπαρόκ, προκειμένου να θέσουν ζητήματα νεωτερικότητας, προόδου, ύφους και πολιτισμικής ταυτότητας της Γερμανίας σε μια από τις πλέον κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της, η οποία θα την οδηγήσει στην πανηγυρική κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και στην απελπιστική πραγματικότητα του Μεσοπολέμου, περίοδος που συμπίπτει περίπου, αν πιστέψουμε τον Benjamin, με το διάστημα που χωρίζει τη σύλληψη (1916) της Καταγωγής από τη συγγραφή (1925) της. Για να χρησιμοποιήσουμε μια από τις μεταφορές της, η Καταγωγή δρα ως σεισμογραφική βελόνα που καταγράφει όλες τις πνευματικές δονήσεις της Γερμανίας των τελών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, μετατρέποντας το κείμενο του Benjamin σε ένα πολύπλοκο δίκτυο θέσεων, μέσα από το οποίο και μόνο αναδεικνύεται η «μοναδικότητα» του συγγραφέα της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).Περισσότερα

Ποίηση

Αντιόπη Γκότση, Σαράντα πεπρωμένα σειρήτια, Εκδόσεις Κουκκίδα

Το φως στο σκοτάδι·
να γονιμοποιείς το ίδιο το σπέρμα
στην σύσταση του θαύματος
κι όπως ο λεκτικός παράμορφος παραδεισώνεται
να πλέουμε βλέπον
με αντιδογματική των αλλαγμάτων
το σκος στο φωτάδι.
[Από την έκδοση].Περισσότερα

Φιλοσοφία

Rene Girard, Βία και Θρησκεία, Εκδόσεις Νήσος

Μπορεί η έκρηξη διαφορετικών φαινομένων πολιτικής, στρατιωτικής και ρητορικής βίας, όπως η πυρηνική απειλή, οι αλληλοσπαραγμοί στον αραβικό κόσμο και η άνοδος του ξενοφοβικού λαϊκισμού, να αναχθεί πειστικά σε ένα συνεκτικό ερμηνευτικό σχήμα και να εξηγηθεί επαρκώς; Τι οδήγησε στην σημερινή βαθιά κρίση νομιμοποίησης της διεθνιστικής και ανοιχτής πολιτικής των θεσμών του δυτικού κόσμου και γιατί οι μεγάλες Εκκλησίες, μέχρι προσφάτως κεντρικοί πυλώνες προάσπισης της ειρήνης και της κοινωνικής ευαισθησίας, αποτελούν συστηματικό στόχο των κοινωνιών που προασπίζονται ακριβώς τις ίδιες αυτές αξίες;
Η μιμητική θεωρία του Ρενέ Ζιράρ, θέτοντας στο κέντρο του ερμηνευτικού της σχήματος μια εικονοκλαστική σύνδεση μεταξύ βίας και θρησκείας, αξιώνει την επιτυχή διαύγαση της αιτίας αυτών των φαινομένων στο σύνολό τους. Μεταφρασμένη για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, η παρούσα συλλογή κειμένων αποτελεί την καλύτερη εισαγωγή στο έργο και στην επικαιρότητα του μεγάλου αυτού Γάλλου στοχαστή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).Περισσότερα

Η φιλοσοφική λίθος και άλλες ιστορίες: Κριτική βιβλίου του Hans Christian Andersen

Ο Γιάννης Αντωνιάδης παρουσιάζει κριτική για το βιβλίο του Hans Christian Andersen, «Η φιλοσοφική λίθος και άλλες ιστορίες».Περισσότερα

Θέατρο και τέχνη

Guillem Clua, Το χελιδόνι, Κάπα εκδοτική

Με ρωτούν κάποιες φορές με ποιο κριτήριο επιλέγω τα έργα που μεταφράζω, δηλαδή τα περισσότερα, αν σκεφτεί κανείς ότι από τα εκατό πάνω-κάτω μεταφρασμένα μέχρι σήμερα, είναι ζήτημα αν φτάνουν σε διψήφιο αριθμό όσα μεταφράστηκαν κατ’ ανάθεση κάποιου θιάσου.
Η αλήθεια είναι πως η επιλογή έχει δυσκολέψει τα τελευταία χρόνια, λόγω της ποσότητας αλλά και της ποιότητας των έργων που γράφονται στον ισπανόφωνο κόσμο. Διαβάζω καθημερινά τουλάχιστον ένα νέο έργο. Όσα με ενδιαφέρουν, τα γράφω αρχικά σε μια λίστα που την έχω βαφτίσει “καραντίνα”. Σε αυτήν επιστρέφω συχνά, όταν πλησιάζει ο καιρός να αρχίσω μια μετάφραση, ξαναδιαβάζω κάποια έργα, αφαιρώ μερικά για τα οποία έχω αλλάξει γνώμη μετά τη δεύτερη ανάγνωση και τελικά επιλέγω αυτό που θα μεταφράσω. Αυτή είναι κατά κανόνα η διαδικασία. Η τακτική και νοικοκυρεμένη.
Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις, που το νοικοκυριό πάει περίπατο, γιατί ενσκήπτει έρως σφοδρός. Υπάρχουν έργα που με την πρώτη ανάγνωση αφήνω στη μέση ό, τι άλλο κάνω για να ξεκινήσω τη μετάφρασή τους. Έργα που μόλις τα διαβάσω νιώθω πως “δεν υπάρχει παρά μόνο ένα άλογο στον κόσμο, και είναι αυτό που κυνηγάω”. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και Το Χελιδόνι. Γράφοντας μάλιστα αυτό το σημείωμα συνειδητοποιώ ότι όσα έργα του Γκιλιέμ Κλούα έχω μεταφράσει ήταν όλα έρωτες σφοδροί. Δεν πέρασαν ποτέ από την “καραντίνα”· Killer, Δέρμα στις φλόγες, Μάρμπουργκ, Smiley, Το Χελιδόνι, το καθένα για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, αλλά και για έναν κοινό: με έκαναν να δακρύζω, από τα γέλια ή από τη συγκίνηση.Περισσότερα

Παιδική λογοτεχνία

Riad Sattouf, Τα ημερολόγια της Εστέρ, Εκδόσεις Ποταμός

Με λένε Εστέρ και είμαι 10 χρονών. Διηγήθηκα 52 τρομερά ενδιαφέρουσες αληθινές ιστορίες για μένα (για την οικογένειά μου, τους φίλους μου, τη ζωή μου κ.τ.λ.) στον Ριάντ Σατούφ κι αυτός έφτιαξε αυτό το πολύ ρεαλιστικό βιβλίο που έχει και κακές λέξεις (σκατά-μαλάκα-πουτάνα) γιατί έτσι μιλάμε εμείς οι νέοι. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).Περισσότερα

Ιστορία

Αλέξανδρος Μασσαβέτας, Κωνσταντινούπολη. Στις άγνωστες γειτονιές του Κεράτιου, Εκδόσεις Πατάκη

Γιατί λέγεται πως η Πόλη δεν αλώθηκε, αλλά παραδόθηκε; Γιατί δεν συμμετείχαν όλοι οι πολιορκημένοι στην άμυνά της; Γιατί αναθεμάτισε ο μετέπειτα πατριάρχης Γεννάδιος τον αγωνιζόμενο Κωνσταντίνο Παλαιολόγο; Γιατί δήλωσε ο Πορθητής πως κατακτώντας την Πόλη πήρε την “εκδίκηση των Τρώων”; Έχουν οι Ρωμιοί της Πόλης καταγωγή “βυζαντινή”; Τι φορούσαν οι αυτοκράτορες της Ρωμανίας; Γιατί θεωρήθηκε η Ρουμανία “Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο”; Γιατί μιλούσαν οι Εβραίοι της Πόλης ισπανικά; Γιατί έχουν οι Φαναριώτες κακή φήμη; Γιατί αναθεμάτισε ο Γρηγόριος Ε’ την Ελληνική Επανάσταση; Γιατί έχουν οι περισσότεροι Ελληνορθόδοξοι της Πόλης πρώτη γλώσσα την τουρκική; Γιατί έχουν κηρύξει πόλεμο στο Οικουμενικό Πατριαρχείο οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες; Γιατί πίνουν οι σημερινοί Τούρκοι πολύ περισσότερο τσάι απ’ ό, τι καφέ; Γιατί ήταν η οθωμανική Πόλη γεμάτη ξύλινα κτίσματα και πότε και πώς εξαφανίστηκαν;
Σε αυτές και πολλές άλλες ερωτήσεις ψάχνει απάντηση το παρόν οδοιπορικό, τόσο στις σελίδες της ιστορίας όσο και στους δρόμους της ίδιας της Πόλης. Προσκαλεί τον αναγνώστη να γνωρίσει μία ιστορική περιοχή της Κωνσταντινούπολης κατά μήκος του Κερατίου κόλπου. Οι δρόμοι, τα κτίρια και τα ερείπιά τους αποτυπώνουν την διαδρομή μιας πόλης σε αέναη μετάλλαξη: την μετάβαση από την βυζαντινή στην οθωμανική Πόλη και από εκείνη στην μεγαλούπολη του σήμερα. Παράλληλα σκιαγραφεί όψεις της γεμάτης εντάσεις και αντιφάσεις τουρκικής κοινωνίας των ημερών μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).Περισσότερα

Πολιτική και οικονομία

Θεόδωρος Π. Παπαθεοδώρου, Η χώρα που πληγώναμε, Εκδόσεις Ποικίλη Στοά

Η εθνική συνεννόηση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων για τους μεγάλους άξονες των πολιτικών υπέρβασης της κρίσης ανάγεται πλέον σε υπαρξιακό δίλημμα για την Ελλάδα. Συνυφαίνεται με το τέλος των τυχοδιωκτικών πολιτικών και των ιδεοληπτικών αγκυλώσεων του χθες. Προϋποθέτει μια διακυβέρνηση με συνείδηση του ιστορικού ρόλου της και με προγραμματική συμφωνία εμπιστοσύνης -με την κοινωνία παρούσα και συμμετέχουσα- για τις μεγάλες προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της μετάβασής της στη νέα κανονικότητα.
Στο θεμελιώδες αυτό πολιτικό πρόταγμα ανταποκρίνεται σήμερα πρωταγωνιστικά, μέσα από την ανασυγκρότησή της, η μεγάλη προοδευτική δημοκρατική παράταξη – για την υπεράσπιση της Ελλάδας των ανοιχτών οριζόντων και της ευρωπαϊκής προοπτικής, για την επανεκκίνηση της οικονομίας, την ανασυγκρότηση του κράτους δικαίου και του κοινωνικού κράτους, καθώς και για την ανάταξη της κοινωνικής συνοχής. Το όραμα της νέας Ελλάδας είναι αυτό που εμπνέει τη Νέα Αλλαγή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).Περισσότερα