Δοκίμιο

Walter Benjamin, Η καταγωγή του γερμανικού πένθιμου δράματος, Εκδόσεις Ηριδανός

Ο ίδιος ο Benjamin ήταν ένας από τους πολλούς διανοούμενους που συμμετείχαν στις διαμάχες της εποχής, εισερχόμενος -όπως δείχνουν οι σύγχρονές του και λησμονημένες, με ελάχιστες εξαιρέσεις, πηγές στις οποίες παραπέμπει- σε διάλογο με όλα σχεδόν τα κυρίαρχα αφηγήματα πολιτισμικής, πολιτικής και λογοτεχνικής ιστορίας, τα οποία χρησιμοποιούσαν το δίπολο Αναγέννηση-Μπαρόκ, προκειμένου να θέσουν ζητήματα νεωτερικότητας, προόδου, ύφους και πολιτισμικής ταυτότητας της Γερμανίας σε μια από τις πλέον κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της, η οποία θα την οδηγήσει στην πανηγυρική κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και στην απελπιστική πραγματικότητα του Μεσοπολέμου, περίοδος που συμπίπτει περίπου, αν πιστέψουμε τον Benjamin, με το διάστημα που χωρίζει τη σύλληψη (1916) της Καταγωγής από τη συγγραφή (1925) της. Για να χρησιμοποιήσουμε μια από τις μεταφορές της, η Καταγωγή δρα ως σεισμογραφική βελόνα που καταγράφει όλες τις πνευματικές δονήσεις της Γερμανίας των τελών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, μετατρέποντας το κείμενο του Benjamin σε ένα πολύπλοκο δίκτυο θέσεων, μέσα από το οποίο και μόνο αναδεικνύεται η «μοναδικότητα» του συγγραφέα της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).


Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Από τον Δία στον Χριστό, Εκδόσεις Gutenberg

Εφόδιο ζωής η “έξωθεν”, η αρχαία παιδεία που τα οφέλη της μένουν απόκτημα “ες αεί”, χαρακτηρίζει, μαζί με τη νομοθετική ρωμαϊκή εμβρίθεια και βέβαια τον χριστιανισμό, τον πολιτισμό της Ευρώπης ως τις μέρες μας, για να θυμηθούμε και πάλι τον ορισμό του Ευρωπαίου από τον Paul Valery. Η αναφορά του κειμένου αυτού στα πολιτισμικά θεμέλια της Ευρώπης προδικάζει ίσως την αναγέννηση της γηραιάς ηπείρου, που έπαψε τώρα να μονοπωλεί την παγκόσμια ιστορία. Το μάθημα της τριλογίας που σχημάτισαν Αθήνα, Ρώμη και Ιερουσαλήμ δεν πρέπει να είναι όραμα νοσταλγικό του παρελθόντος, αλλά ελπιδοφόρο ίσως εφόδιο για το μέλλον μιας Ευρώπης υπό κατασκευήν. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Santiago Ramon-y-Cajal, Ετερόκλητες περιπλανήσεις, Εκδόσεις Εκκρεμές


Οι Εκδόσεις Εκκρεμές παρουσιάζουν, έπειτα από τις Σκέψεις Παιδαγωγικής και τα Δοκίμια Ψυχολογίας, έναν τρίτο τόμο με επιλεγμένα κείμενα του “πατέρα των νευροεπιστημών”, του Ισπανού νομπελίστα Σαντιάγο Ραμόν υ Καχάλ. Στις Ετερόκλητες Περιπλανήσεις αναδεικνύεται το εύρος της νοητικής εμβέλειας του ανδρός, ο οποίος καταπιάνεται με θέματα τόσο πολυποίκιλα, όπως η τεχνική της φωτογραφίας και του κινηματογράφου και η επιστημονική φαντασία -α λα Ιούλιο Βερν- για τη ζωή το έτος 6000 μ.Χ. Στη συναρπαστική αυτή διαδρομή συναντούμε την εφεύρεση ενός φωνογράφου (“πικάπ”) και μιας συσκευής καταγραφής ήχου σε φωτογραφικό φιλμ· την εκμετάλλευση του ονόματος του διάσημου ερευνητή από τη βιομηχανία του εμφιαλωμένου νερού, στον απόηχο της απονομής του Βραβείου Νόμπελ· την απόλυτη άρνηση του Καχάλ να αναλάβει υπουργός παιδείας· την ανταλλαγή απόψεων με τη διανόηση της εποχής, συγκεκριμένα, τους Ορτέγα υ Γασσέτ και Μιγέλ ντε Ουναμούνο· φιλοσοφικούς στοχασμούς, με ασύλληπτη διορατικότητα, για το μέλλον της Ευρώπης· εκμυστηρεύσεις για τη γυναίκα, τη φιλία, την αγάπη, τη ζωή και νεανικές απόπειρες ποίησης σε ρομαντικά μοτίβα.
Το βιβλίο συνιστά μια (διεθνώς) νέα θεματική σύνθεση με πρωτότυπη εικονογράφηση από σπάνιο αρχειακό υλικό. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Luigi Zoja, Δικαιοσύνη και κάλλος, Εκδόσεις Αρμός


Δικαιοσύνη και κάλλος. Για την σύγχρονη νοοτροπία, η απόσταση μεταξύ ηθικής και αισθητικής είναι σαφής. Η αισθητική μπορεί να παραμένει προσωπική και σχετική. Η ηθική έχει σκοπούς παγκόσμιους. Μπορούμε να αποφύγουμε την αισθητική, αλλά όχι την ηθική. Οι Έλληνες, στους οποίους οφείλουμε τις δύο έννοιες, θα είχαν αντιτεθεί σε τούτο τον διαχωρισμό. Δεν είχαν κωδικούς που όριζαν το κάλλος ή την εντιμότητα. Υπήρχε όμως γενική συναίνεση σε αμφότερες, και επίσης στο γεγονός ότι ήταν ενδόμυχα συνδεμένες. Ήταν δύο όψεις της ίδιας ποιότητας: της αρετής, του αρίστου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)