Στα άδυτα μιας κοινωνίας που ακροβατεί ανάμεσα στο πάθος και το λάθος (Γρηγόριος Ξενόπουλος, Ο Ποπολάρος και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Μίνωας)

Η ιστορία τρέχει παράλληλα με την λογοτεχνία και την επηρεάζει όπως επηρεάζει και τους συγγραφείς καθώς καλούνται να περιγράψουν το κοινωνικό πρόσημο που αφήνουν τα ιστορικά γεγονότα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, αυτός ο σπουδαίος συγγραφέας που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο με τις αφηγήσεις του, στα διηγήματά του, τα μυθιστορήματά του και στα περίφημα θεατρικά του έργα μας χαρίζει τον πλούτο των βίων απλών και ευγενών ανθρώπων της εποχής του, μια ευκαιρία για μας να ανατρέχουμε στις περιγραφές του για να αντλούμε ηθογραφικά στοιχεία για το παρελθόν. Ο αναγνώστης νιώθει να ταξιδεύει σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, σε μια άλλη ατμόσφαιρα που θυμίζει πίνακα ζωγραφικής. Εξάλλου, τα όσα ο Ξενόπουλος αφηγείται είναι ψυχογραφήματα μιας ολόκληρης εποχής που έχει περάσει σαφώς ανεπιστρεπτί.

Ο Ξενόπουλος, ζώντας και παρατηρώντας από κοντά τους συμπολίτες του, καθώς μεγάλωσε στην Ζάκυνθο, μπορεί και μας μεταφέρει το κλίμα της εποχής, όλα τα κοινωνικά δρώμενα, τους γάμους, τα ειδύλλια, τις αγάπες, τα μίση, τις ανισότητες μεταξύ ευγενών και απλών ανθρώπων, τα σκιρτήματα της νεότητας που δεν βλέπουν εμπόδια, όλα είναι ενταγμένα στις αφηγήσεις του Ξενόπουλου με έναν μοναδικό τρόπο. Υπάρχει αυτή η έντονη θεατρικότητα στα κείμενά του, αυτή η σκηνοθετική ματιά στους διαλόγους μεταξύ του Ποπολάρου, για παράδειγμα, και του περιβάλλοντος της κοπέλας που έχει σφόδρα ερωτευτεί. Ξεπηδά και αναδεικνύεται, λοιπόν, η διαφορετικότητα που είναι πολύ έντονη και δημιουργεί εντάσεις στον κοινωνικό ιστό καθώς οι κοινωνικές επιταγές δεν επιτρέπουν μια κοντέσσα να παντρευτεί έναν ποπολάρο. Για αυτό και η κοπέλα εκμεταλλευόταν το πάθος του για εκείνη και όλο το σκηνικό αυτό, όλο το χρονικό ο Ξενόπουλος δεν το κρύβει.