Ιχνηλατώντας την τέχνη του 19ου και του 20ου αιώνα μέσα από δύο σπουδαία βιβλία, Εκδόσεις Επίκεντρο

Ο Πικάσο είχε γράψει κάποτε πως η τέχνη ξεπλένει από τη ζωή μας την σκόνη της καθημερινότητας ενώ ο Πάουλ Κλεε με την σειρά του και με κάπως σκωπτικό τρόπο έγραφε πως όσο πιο τρομακτικός γίνεται ο κόσμος τόσο πιο αφηρημένη θα γίνεται η τέχνη, γιατί σε έναν κόσμο ειρηνικό η τέχνη είναι ρεαλιστική. Αυτές είναι οι απόψεις δύο σπουδαίων ζωγράφων του 20ου αιώνα που με την σκέψη τους δίνουν το στίγμα του τι είναι τέχνη για αυτούς. Η τέχνη οφείλει να είναι ένα πεδίο γνώσης που θα μεταδίδεται με αγάπη προς τους πολλούς ώστε να μην καθίσταται μια επιστήμη που θα απευθύνεται σε μία ελίτ ανθρώπων. Η τέχνη πρέπει να είναι προσβάσιμη σε όλους, μικρούς και μεγάλους, φτωχούς και πλούσιους, γιατί μέσω της τέχνης η ψυχή θεραπεύεται και ηρεμεί.Περισσότερα

Γκιστάβ Φλωμπέρ, Αισθηματική αγωγή, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Υπάρχουν μυθιστορήματα για τα οποία ό,τι και αν γραφεί μοιάζει τόσο μικρό και σχεδόν ανούσιο, ωστόσο το να προσπαθείς να προσεγγίσεις ένα τέτοιο αριστούργημα όπως η Αισθηματική αγωγή έχει την πρόκλησή του ως στοίχημα και αξίζει τον κόπο αν κατορθώσεις να μην υποπέσεις σε ολισθήματα. Και όλα αυτά γιατί ο σεβασμός και η εκτίμηση σε ιδιοφυίες όπως ο Φλωμπέρ, ο συγγραφέας της Μαντάμ Μποβαρύ και του Μπουβάρ και Πεκισέ αποτελεί ένα διαχρονικό και αξεπέραστο μέγεθος της παγκόσμιας λογοτεχνίας που ακόμα και σήμερα δεν παύει να συγκινεί, να εγείρει ερωτήματα, να ενθουσιάζει και παράλληλα να προβληματίζει. Η Αισθηματική αγωγή είναι από εκείνα τα βιβλία που διαθέτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων σαν μια βεντάλια που απλώνεται πάνω από διάφορους τομείς και ο αναγνώστης βυθίζεται σε πολλά μέτρα κάτω από τη γη ανακαλύπτοντας θησαυρούς νοημάτων.Περισσότερα

William B. Irvine, Οδηγός για την καλή ζωή. Η αρχαία τέχνη της Στωικής χαράς, Εκδόσεις Ίκαρος

Πολλές φορές θεωρούμε τη φιλοσοφία ως ένα στοιχείο πολυτέλειας, κάτι όχι και τόσο άμεσα αναγκαίο στην καθημερινότητά μας, χανόμαστε στα πιο απλά πράγματα και αναζητούμε λύσεις υλικές που θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο ενός συναισθηματικού κενού ή μιας αποτυχίας. Έχουμε κατά νου τη φιλοσοφία ως κάτι παντελώς θεωρητικό που το προσπερνάμε γιατί η ουσία βρίσκεται αλλού, στα πιο άμεσα και απτά. “Η φιλοσοφία μου χάρισε την ετοιμότητα να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε στροφή της μοίρας” θα μας πει ο Διογένης ο Κυνικός και πόσο δίκιο έχει. Διαβάζοντας κλασικούς φιλοσόφους δεν κερδίζουμε απλά την επαφή με ένα βιβλίο, ερχόμαστε σε επαφή με μια ολόκληρη κοσμοθεωρία για το πώς κινούμαστε, τι σκεφτόμαστε, πώς αντιδρούμε σε δυσκολίες και προβλήματα που εμφανίζονται.Περισσότερα

Ortega y Gasset, Η επιλογή στον έρωτα, Εκδόσεις Ροές

Ο περίφημος Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός Κικέρων είχε πει κάποτε πως ο έρωτας και η λογική μοιάζουν με τον ήλιο και το φεγγάρι. Όταν ανατέλλει το ένα, δύει το άλλο. Ο έρωτας ανέκαθεν υπήρξε ένα πολυδιάστατο πρόβλημα καθώς τα βέλη εκτοξεύονται πολλές φορές προς άγνωστη κατεύθυνση και ουδείς γνωρίζει τις συνέπειες αυτής της κίνησης. Ερωτεύομαι σημαίνει δίνομαι ολοκληρωτικά και αυτό έχει και τις δικές του προεκτάσεις, καθώς ο ερωτευμένος θολώνει και αφοσιώνεται, ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα ανεξέλεγκτο και απρόβλεπτο. Ο Ισπανός φιλόσοφος και συγγραφέας Ortega y Gasset, προσανατολισμένος στην ανάγκη για ερμηνεία αυτού του περίπλοκου φαινομένου και με την δική του στοχαστική ματιά και την εμβάθυνση στην ανάλυσή του για τον έρωτα, ξεδιπλώνει τις σκέψεις του για αυτό το πολύπλοκο ζήτημα το οποίο και έχει απασχολήσει τον άνθρωπο αιώνες ολόκληρους.Περισσότερα

Ines Bayard, Η δυστυχία του υπογάστριου, Εκδόσεις Utopia

Μαθαίνουμε το τελευταίο διάστημα για πλήθος δολοφονιών γυναικών που τείνει να γίνει μάστιγα. Η γυναικοκτονία, όχι μόνο στην Ελλάδα, αποτελεί ένα ζήτημα υψίστης σημασίας και ίσως είναι απόρροια της έντονης ψυχολογικής πίεσης που δέχονται τα ζευγάρια το τελευταίο διάστημα ύστερα ίσως και από την περίοδο εγκλεισμού λόγω κορονοϊού. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να το αφήσουμε να εξελιχθεί γιατί κανείς δεν γνωρίζει τις διαστάσεις που μπορεί να λάβει ένα τέτοιο θλιβερό φαινόμενο. Σε μία κοινωνία όπου το ανδρικό στερεότυπο έχει την δύναμη θεωρητικά και την “εξουσία” στα χέρια του γιατί έτσι χτίστηκαν οι κοινωνίες από απαρχής κόσμου, τότε η γυναίκα θα παραμένει ακόμα και στον 21ο αιώνα ως ένα ον που θα χειραγωγείται, που θα απειλείται και που θα έχει δευτερεύουσα σημασία και θα αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο για πολλούς.Περισσότερα

Ίων Δραγούμης, Κρυμμένα ημερολόγια, Εκδόσεις Πατάκη

Συμπληρώθηκαν πέρσι εκατό χρόνια από την αποφράδα εκείνη χρονιά, το 1920 συγκεκριμένα, τότε που ο δραστήριος πλην σε πολλούς αντιπαθής Ίων Δραγούμης, εκτελέστηκε ψυχρά από το βενιζελικό μέτωπο σε μία περίοδο ιδιαίτερης πολιτικής αστάθειας. Ο Δραγούμης υπήρξε δίχως καμία αμφιβολία θύμα της ίδιας του της δράσης, ένας άνδρας πολύ γοητευτικός, ένας άνδρας πολιτικός ιδιαίτερα επιφανής, ένας διπλωμάτης, ένας στοχαστής μπροστά από την εποχή του που δεν δίστασε να εκφράσει ανοιχτά τις απόψεις του για την Μακεδονία και τον αγώνα για απελευθέρωση ύστερα και από την θυσία του συναγωνιστή του Παύλου Μελά. Ο τελευταίος άφησε την τελευταία του πνοή στο μετερίζι της μάχης, αφιερώνοντας τη ζωή του όπως και ο Δραγούμης στον υπέρτατο σκοπό που δεν είναι άλλος από μία ελεύθερη Μακεδονία.Περισσότερα

Φελίξ Σαλτέν & Μπενζαμέν Λακόμπ, Μπάμπι, Εκδόσεις Κόκκινη κλωστή δεμένη

Η ιστορία του Μπάμπι, του ελαφιού δεν είναι μία παιδική ιστορία, δεν είναι μία ιστορία που αφορά σε παιδιά αλλά μάλλον σε ενήλικες. Είναι μια ιστορία ωριμότητας, ενηλικίωσης και περιπέτειας ενός ελαφιού που όμως είναι εδώ με μορφή αλληγορική γιατί έτσι το θέλησε ο ίδιος ο συγγραφέας για να αφηγηθεί όλα όσα είχε στο μυαλό του. Πρόκειται για ένα πολύ σπουδαίο μυθιστόρημα που δεν έχει καμία ωραιοποίηση των καταστάσεων, τουναντίον αξίζει να μελετηθεί και όχι μόνο να διαβαστεί γιατί τα νοήματα είναι πολυεπίπεδα και τα μηνύματα πολυδιάστατα και ποικίλα. Το ελάφι εδώ λειτουργεί ως ένα άλλο είδος παραβολής για τα όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1920, λίγα χρόνια δηλαδή πριν ξεκινήσει το αντισημιτικό κίνημα που θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε πογκρόμ εναντίον Εβραίων και στην άνοδο ενός ναζιστικού καθεστώτος, ενός φασισμού που θα καταπνίξει την ευρωπαϊκή ήπειρο.Περισσότερα

Μαριάννα Κουμαριανού: Γιαννούλης Χαλεπάς. Παραμύθι από μάρμαρο, Εκδόσεις Καλέντης

“Πολύ λίγα πράγματα, με ρυθμό, δώσαν την ουσία της έκφρασης, όσο τα προσχέδια και τα προπλάσματα του Χαλεπά. Να η “Αδικία”, που τη φαντάστηκε με κορώνα στο κεφάλι, σα βασίλισσα, ο “Πόλεμος”, που ήρθε από τα ξένα με τα χοντρά κι αναίσθητα ποδάρια σε μπότες…” ήταν τα λόγια στο βιβλίο του Στρατή Δούκα αφιερωμένο στον “Βίο ενός αγίου”. Γιατί άγιος υπήρξε ο Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Βαν Γκογκ, όπως ο Μπετόβεν. Υπήρξε ένας άξιος και οικουμενικός τεχνίτης μα πάνω από όλα ένας ακούραστος δημιουργός που σμίλευε το μάρμαρο σαν τους Αρχαίους Φειδία και Πραξιτέλη. Όσα λόγια και αν ξοδέψει κάποιος για αυτόν τον μοναχό της τέχνης είναι λίγα και φτωχά. Ωστόσο, οι χαλεποί καιροί για τον Γιαννούλη Χαλεπά συνεχίζονται ως προς την αποκατάσταση και ανακαίνιση των χώρων στους οποίους έζησε και έδρασε αλλά και την προβολή του έργου του.Περισσότερα

Ulrich Alexander Boschwitz, Άνθρωποι στο περιθώριο, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

Άνθρωποι στο περιθώριο, άνθρωποι στη δίνη μιας οδυνηρής συγκυρίας, άνθρωποι ταυτισμένοι με μία άστατη περίοδο που συγκλόνισε τον κόσμο και την παγκόσμια κοινότητα. “Στις περιγραφές του ζωντανεύουν οι ταβέρνες και τα καπηλειά του Βερολίνου των τελευταίων δεκαετιών. Είναι ένα κομμάτι από την ιστορία και τη ζωή της πρωτεύουσας” διαβάζουμε στο επίμετρο του βιβλίου επιμελημένο όπως και στον Ταξιδιώτη από τον Πίτερ Γκράαφ. Η μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου και του Άγγελου Αγγελίδη προσδίδουν στο βιβλίο ένα μεγάλο συν για να αντιληφθεί ο αναγνώστης τον πυρήνα της σκέψης του Μπόσβιτς. Πρόκειται για ένα από τα δύο βιβλία του Μπόσβιτς που διασώθηκαν μιας και τα υπόλοιπα χάθηκαν μια για πάντα από τον χάρτη, τα πήρε μαζί του κατά την βύθιση του πλοίου στο οποίο επέβαινε και όπου βρήκε τραγικό θάνατο σε ηλικία μόλις 27 ετών. Ο Μπόσβιτς στο βιβλίο αυτό περιγράφει μία ολόκληρη τραγική συνθήκη για τους ανθρώπους της εποχής του, ανθρώπους σε ένδεια που αναζητούν την τύχη τους.Περισσότερα

Franz Kafka, Γιοζεφίνε η αοιδός και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Κίχλη

Ο Κάφκα στην περίφημη Δίκη ασχολείται εμμέσως πλην σαφώς με το τέρας της γραφειοκρατίας ενώ στην εξαίσια Μεταμόρφωση ασχολείται με τον εφιαλτικό ρόλο του πατέρα του που πάντα τον καταδυνάστευε. Ο Κάφκα δηλαδή στα έργα του είχε ανέκαθεν πραγματευτεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο περίεργα όντα που είχαν το καθένα την αλληγορία του μέσα στην ταραγμένη ζωή του. Ο κύριος Κ. ζούσε με τον εφιάλτη ενός τεράστιου όντος που δεν τον άφηνε να ανασάνει και ήταν έτοιμο να τον καταπιεί ενώ και στην Μεταμόρφωση προσπαθούσε να απωθήσει αυτό που τον συγκλόνιζε εσωτερικά και τον φόρτιζε συναισθηματικά για αυτό και πάσχιζε να το τιθασεύσει. Τα ψυχολογικά του τραύματά του ήταν εμφανή ήδη από τα πρώτα χρόνια για αυτό και ο ίδιος αποφασίζει να προσανατολιστεί σε παράξενες μορφές ζωής σαν αυτό να ήταν το πέρασμά του από το πραγματικό στο πλήρως φαντασιακό.Περισσότερα

William Faulkner, Αβεσσαλώμ Αβεσσαλώμ!, Εκδόσεις Gutenberg

Από αρχαιοτάτων χρόνων, μετά την περίφημη ύβρη υπάρχει πάντα η ακολουθία της νέμεσης από την οποία ουδείς θνητός γλιτώνει. Η προσωπογραφία του ήρωά του, που διαμορφώνει με την αφήγησή του ο Φώκνερ, είναι ένα αρχαίο και βιβλικό δράμα ενός ανθρώπου που πίστεψε στην ανύπαρκτη αθανασία και εφάρμοσε κάθε είδους πολιτική έπαρσης. Είναι μία αντανάκλαση του αμερικανικού νότου που αδυνατεί να δει τις αδυναμίες του και την τρωτότητά του ως σύνολο και σέρνεται σε σωρεία λαθών, απόρροια των οποίων είναι και τελικά η ήττα στον περίφημο εμφύλιο πόλεμο. Είναι άραγε αυτή η αλαζονεία του πρωταγωνιστή Σάπτεν, την ιστορία του οποίου αφηγούνται όσοι τον γνώρισαν, ένας καθρέφτης των όσων συνέβησαν στον Νότο και την πολιτική και στρατιωτική εξέλιξη ενός πολέμου ήδη χαμένου;Περισσότερα

Dominique Manotti, Μασσαλία 73, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου

Μέσα στην δίνη των πολιτικών εξελίξεων ύστερα από τον πόλεμο της Αλγερίας και την χρόνια παρουσία των γαλλικών δυνάμεων, εκτυλίσσεται ένα συνεχόμενο δράμα, γεγονότα που κόβουν την ανάσα για την αγριότητα και την βαρβαρότητά τους. Ο πόλεμος της Αλγερίας υπήρξε όπως και κάθε αποικιακός πόλεμος μία πληγή στην παγκόσμια κοινότητα. Η Αλγερία μετά από χρόνια παρουσίας των Γάλλων αναζητά και λαχταρά την αυτοδιάθεσή της, την ανεξαρτησία της και την απεξάρτησή της από ξένες δυνάμεις. Η Dominique Manotti μάς παραθέτει εδώ το πλαίσιο των όσων συμβαίνουν λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο και καταθέτει όλο το χρονικό των ακροδεξιών στοιχείων που πλέον στρέφονται ενάντια στους Αλγερινούς που βρίσκονται αυτή την στιγμή σε γαλλικό έδαφος.Περισσότερα