Τολστόι, Γκόγκολ, Πούσκιν, Ντοστογιέφσκι, Τουργκένιεφ, Μπουλγκάκοφ είναι μόνο ορισμένοι από αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ως καρδιά και πυρήνα της σπουδαίας και εξαιρετικά ανθρώπινης ρωσικής λογοτεχνίας, μιας λογοτεχνίας που αφουγκράζεται τον παλμό μιας κοινωνίας που παλεύει μέσα στην φτώχεια, τα δεινά και την αξιοπρέπεια. Πρόκειται μόνο για ορισμένα από τα ονόματα που έχουν σφραγίσει με τα γραπτά τους την ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας. Στα κείμενά τους, ο αναγνώστης ανακαλύπτει το μεγαλείο των Ρώσων συγγραφέων και αναδεικνύεται η ιδιαιτερότητα της σκέψης τους και της γραφής τους, στα έργα τους διαβλέπουμε την συναισθηματική φόρτιση, την ψυχανάλυση των χαρακτήρων ανθρώπων που ρέπουν προς την παρανομία και την ανηθικότητα. Οι συγγραφείς, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο θα εκφράσουν την απαραίτητη προσέγγιση στα θεία ως το μόνο μέσο απελευθέρωσης και απενεχοποίησης της ένοχης ψυχής. Όλα αυτά τα ονόματα που μόλις αναφέρθηκαν μόνο τυχαία δεν είναι, πρόκειται για ισχυρές και εξέχουσες προσωπικότητες που έλαμψαν και άφησαν παρακαταθήκη, μοναδική κληρονομιά στις επερχόμενες γενιές.
Παρακάτω ο αναγνώστης θα έρθει σε επαφή με βιβλία άλλα γνωστά και άλλα λιγότερο γνωστά εξίσου όμως σημαντικά από συγγραφείς παλαιότερους αλλά και σύγχρονους. Μέσα από αυτά θα νιώσει τον παλμό της ρωσικής λογοτεχνίας, η οποία προβάλλει και αναδεικνύει την άστατη ανθρώπινη γεωγραφία που διατρέχει όλους τους αιώνες καθώς οι εποχές μπορεί να αλλάζουν οι άνθρωποι όμως όχι. Οι άνθρωποι παραμένουν ίδιοι, η Ιστορία κινείται μαζί τους και εμείς διαβάζουμε για τα πάθη και τους έρωτες, τις αγάπες και τα μίση, παρατηρούμε να κινούνται και να δρουν με όπλο τα συναισθήματά τους, άλλοτε να πίνουν το πικρό ποτήρι της μελαγχολίας και της απόγνωσης και άλλοτε να γεύονται το γλυκό πιοτό της αμαρτίας και της ηδονής δίχως μάλιστα καμία επιφύλαξη και κανέναν όρο. Πρόκειται λοιπόν για ιστορίες βγαλμένες από την ίδια τη ζωή, για ιστορίες με τις οποίες πολλές φορές μπορεί να ταυτιστούμε διότι μέσα σε αυτές βλέπουμε συχνά και τους ίδιους τους εαυτούς μας. Ανάμεσα στα βιβλία λογοτεχνίας θα βρείτε και δύο δοκίμια δια χειρός Τουργκένιεφ και Ντοστογιέφσκι ιδιαίτερης σημασίας.
Φιοντόρ Ντοστογιέβσκη, Το χωριό Στεπαντσίκοβο, Εκδόσεις Γκοβόστη
Μπορεί το βιβλίο αυτό του Ντοστογιέφσκι να μην ανήκει στα δημοφιλή μυθιστορήματά του, μπορεί να μην έχει ακουστεί όσο τα υπόλοιπα αλλά αυτό δεν σημαίνει πως είναι λιγότερο σημαντικό. Πρόκειται για ένα σύγγραμμα που συμπυκνώνει την πραγματικότητα των ανθρώπινων αξιών και την αδυναμία εύρεσής τους, είναι ο καθρέφτης του τέλματος από το οποίο η ανθρωπότητα δύσκολα θα απεμπλακεί. Ο Ντοστογιέβσκη δεν έπαψε να εισχωρεί εις βάθος στην ανθρώπινη ψυχή και φύση και να αναδύει μέσω του λόγου του εκείνα τα στοιχεία που αποδεικνύουν πόσο τρωτός είναι ο άνθρωπος του τότε και του σήμερα, διότι μην λησμονούμε πως οι εποχές μπορεί να άλλαξαν, όμως οι άνθρωποι όχι. Ο Ντοστογιέφσκι περιγράφει τη ζωή σε ένα χωριό της Ρωσικής επικράτειας, αναφέρεται σε χαρακτήρες και σε πρόσωπα τόσο ευάλωτα όσο και θρασέα.
Αλεξαντρ Γκριν, Το νησί Ρενό και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Κίχλη
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι είναι ευτυχία και πως αυτή μπορεί να κατακτηθεί, κάτι που ίσως δεν μάθουμε ποτέ γιατί δεν υπάρχει μία και μοναδική απάντηση και γιατί πολύ απλά δεν μπορεί να δοθεί μια λιτή απάντηση. Τα διηγήματα του Αλεξάντρ Γκριν αποτυπώνουν αναμφίβολα το δικό του σκοτεινό κόσμο, τις δικές του αγωνίες και ανησυχίες γιατί και ο ίδιος ως μάρτυρας της σύντομης πολύ δύσκολης ζωής που έζησε βρέθηκε να παλεύει μέσα στα κύματα του μυαλού του, να αναζητά την ευτυχία μέσα από αλήθειες, αυτές που καταθέτει μέσα από τις συναρπαστικές ιστορίες του. Αυτές τις αλήθειες τις αναζητούσε σε μακρινές χώρες φανταστικές, αυτές που ο ίδιος περιγράφει με τόση δεξιοτεχνία, σε αυτές προσκαλεί τον αναγνώστη να περιπλανηθεί, αυτές αναδεικνύει. Αυτές οι ιστορίες, όπως και όλες οι ιστορίες του Γκριν, αποδεικνύουν πόσο μεγαλοφυής και εμπνευσμένος υπήρξε και πόσο αδικημένος τελικά από τους κριτικούς.
Μαρία Στεπάνοβα, Η ανάμνηση της μνήμης, Εκδόσεις Βακχικόν
Δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο βιβλίο που θα ξεκινήσουμε, θα διαβάσουμε με ευκολία και θα κλείσουμε χωρίς να θυμόμαστε τι διαβάσαμε. Δεν είναι μια ενιαία ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, δεν είναι ένα μυθιστόρημα αλλά ένα χρονικό. Ο αναγνώστης θα εισέλθει σε έναν κόσμο όπου η μνήμη είναι πρωταγωνίστρια και η ανάμνηση αυτής είναι κεντρικός πυλώνας της αφήγησης, μιας αφήγησης άναρχης – μα ποιος είπε πως οι αναμνήσεις έχουν συγκεκριμένη ροή και άρα λογική και αλληλουχία, πως είναι ερμηνεύσιμες; Βρισκόμαστε σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν όπου πρωταγωνιστεί το παρόν και κυρίως το παρελθόν από όπου και αντλούνται όλες αυτές οι πολύτιμες και τόσο αναγκαίες πληροφορίες για να χτιστεί το χρονικό αυτό. Το χρονοντούλαπο της ιστορίας, το οποίο χρησιμοποιεί η μνήμη έχει ανοίξει από τη Μαρία Στεπάνοβα (Maria Stepanova) για ένα ταξίδι μελετημένο και άρτια σχεδιασμένο, γιατί χωρίς μνήμη δεν υπάρχει πορεία στο τώρα και το αύριο.
Vladimir Nabokov, Το γέλιο στο σκοτάδι, Εκδόσεις Άγρα
Ο Ανδρέας Αποστολίδης, ο οποίος ανέλαβε και έφερε εις πέρας και με επιτυχία τη μετάφραση του βιβλίου του Ναμπόκοφ, αναφέρει στο επίσης διαφωτιστικό επίμετρό του: “Ο Ναμπόκοφ σχηματίζει ψιθύρους στο δρόμο του αναγνώστη μεταφέροντας, συχνά και ανύποπτα, στοιχεία από το ένα μυθιστόρημα στο άλλο”. Πρόκειται για έναν δεξιοτέχνη της γλώσσας και της αφήγησης, έναν γλωσσοπλάστη που καταφέρνει να μας καθηλώνει με τη μοναδικότητα της αφήγησής του δημιουργώντας ιμπρεσιονιστικούς πίνακες και προβάλλοντας τις σχέσεις των ανθρώπων ενώ ο ίδιος παραδέχεται πως ποτέ δεν μελέτησε τους ιμπρεσιονιστές. Και όμως στο σκληρό δίσκο της γραφής του μοιάζει να είναι εγγεγραμμένος ο κοινός παράλληλος βίος με την παρατήρηση των ιμπρεσιονιστών. Αυτό επιτυγχάνει και ο Ναμπόκοφ και για αυτό οι σελίδες των βιβλίων του περνούν από μπροστά μας δημιουργώντας εικόνες. Ο Ναμπόκοφ είναι ένας από αυτούς τους συγγραφείς που μας συνεπαίρνουν, που μας απογειώνουν την ανάγνωση και τα βιβλία του μας καθηλώνουν.
Nikolai Gogol, Το παλτό, Εκδόσεις Οξύ
Η ευφυΐα του Γκόγκολ και η σαρκαστική του διάθεση τον καθιστούν έναν συγγραφέα που βαδίζει σε υψηλά κλιμάκια συγγραφικής αντίληψης και καταδεικνύει περίτρανα πως η εποχή του και οι σύγχρονοι παράλογοι κώδικες επικοινωνίας είναι αυτοί που τον εμπνέουν. Προκαλεί τον αναγνώστη να προβληματιστεί αν ο ήρωάς του είναι μία εκούσια κατασκευή ταλαιπωρίας ή αν πάλι τον προσκαλεί να συμπονέσει αυτή την ιδιάζουσα αδυναμία που βιώνει σε έναν κόσμο δίχως έλεος και δίχως την παραμικρή κατανόηση προς τον συνάνθρωπο. Ο πρωταγωνιστής Ακάκι Ακάκιεβιτς είναι ένα κομμάτι στο παζλ της ζωής της εποχής όπου ουσιαστικά είναι η επιβεβαίωση της ρήσης όπου φτωχός και η μοίρα του, είναι μια συμπαθής φυσιογνωμία και ο αναγνώστης γίνεται συμπονετικός και παρηγορητικός παρατηρώντας το δράμα ενός ανθρώπου που εξευτελίζεται από ανθρωπάρια με εξουσία και με αίσθημα υπεροχής, τελικά ανύπαρκτο.
Ιβάν Τουργκένιεφ, Δον Κιχώτης και Άμλετ, Εκδόσεις Αρμός
Όταν ένας εκ των κορυφαίων λογοτεχνών όπως ο Ιβάν Τουργκένιεφ αποφασίζει να καταπιαστεί με δύο έργα εμβληματικά, τον Άμλετ και τον Δον Κιχώτη, τότε αυτό το τρίπτυχο, αυτή η συνάντηση δεν μπορεί παρά να είναι αποκαλυπτική και θεμελιώδης. Όπως αναφέρεται στον πρόλογο της έκδοσης από τον ίδιο τον μεταφραστή Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη, η ιδέα της συγγραφής αυτής της τόσο διεισδυτικής ανάλυσης εντυπώθηκε στον νου του Τουργκένιεφ από πολύ νωρίς καθώς είχε, όχι άδικα, γοητευτεί από τα δύο πρόσωπα και πρωταγωνιστές των γνωστών πλέον έργων και είχε σκοπό να προχωρήσει στη δημοσίευση του κειμένου του. Ο ίδιος ο Τουργκένιεφ εξάλλου σε μια επιστολή του αναφέρει χαρακτηριστικά πως ετοιμάζει ένα άρθρο για την σχέση Άμλετ και Δον Κιχώτη ήδη με ημερομηνία 3 Οκτωβρίου 1856. Ο λογοτεχνικός κόσμος του 19ου αιώνα εμπνέεται από παλαιότερους συγγραφείς και πόσο μάλλον από δύο μεγαθήρια της λογοτεχνίας όπως ο Σαίξπηρ και ο Θερβάντες.
Αντόν Τσέχωφ, Ο θάλαμος αρ. 6, Εκδόσεις Ερατώ
“Αν ένα βιβλίο δεν μας συγκλονίζει όπως ένα χτύπημα στο κρανίο, για ποιον λόγο να το διαβάσουμε;” είχε δηλώσει πολύ εύστοχα ο Κάφκα. Ο εμβληματικός Τσέχωφ, που με τα γραπτά του, τα λογοτεχνικά καθώς και τα θεατρικά, σημάδεψε την λογοτεχνική ιστορία σε παγκόσμιο επίπεδο, για μια ακόμα φορά μας συγκλονίζει συθέμελα και μας συγκινεί από την κορφή ως τα νύχια. Ανήκει σε εκείνους που έχουν το μοναδικό τρόπο να μας ταρακουνάει με τα κοινωνικά του μηνύματα, τα οποία μας διαπερνάνε σαν ηλεκτρικό ρεύμα. Ο Κάφκα μάλλον σε τέτοιους συγγραφείς αναφερόταν με τα περίφημα ρητά του, σε συγγραφείς όπως ο Τσέχωφ, ο Τολστόι, ο Ντοστογιέφσκι, ο Γκόγκολ και σε άλλους που με την γραφή τους έσπαγαν το παγόβουνο της μετριότητας. Ο Τσέχωφ γράφει, από την εμπειρία του και ως γιατρός, ένα σκοτεινό, φιλοσοφημένο και γεμάτο προβληματισμούς κείμενο. Υπάρχει μία δόση ανασφάλειας, αγωνίας και περίλυπης ατμόσφαιρας σε αυτήν την νουβέλα την οποία κτίζει με τόση προσοχή πάνω σε ανθρώπινα και αληθινά θεμέλια, τα οποία είναι ετοιμόρροπα και εύθραυστα.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Το όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου, Εκδόσεις Ροές
Ταπεινός και καταφρονεμένος, αιώνιος σύζυγος, αδερφός του εαυτού του, έφηβος που πέρασε την ζωή του μέσα σε λευκές νύχτες, αυτός είναι ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Είναι και η ενσάρκωση του ανθρώπου που πάσχισε να βρει τα βήματά του, να ξεφύγει από το σκοτάδι του και να ξεφύγει από τα χτυπήματα μίας ζωής που δεν του χάρισε τίποτα. Μία ταλαιπωρημένη ψυχή που με την ευαισθησία του και την ανήσυχη ζωή του κατάφερε σαν ένας άλλος Βαν Γκογκ να μετουσιώσει την οδύνη του σε έργο, ένας Χριστός της καθημερινότητας μέσα σε μία κοινωνία που δεν έχει κατανόηση και χώρο για το διαφορετικό. Σε αυτό το περιβάλλον μεγαλούργησε, η φωνή του μίλησε και σε αυτό το βιβλίο που είναι ένα πραγματικό διαμάντι, αν αναλογιστεί κανείς πως ερμηνεύει και αναλύει την ψυχοσύνθεσή μίας ύπαρξης που μέσα στις υπόγειες διαβάσεις και στις κατακόμβες της σκέψης του γέννησε ελπίδα και αναγέννηση.
