Όταν σε ρωτούσαν αν έπαιρνες ναρκωτικά έλεγες εγώ ο ίδιος είμαι τα ναρκωτικά. Είσαι εκείνος επίσης που κλήθηκες να απαντήσεις στην ερώτηση αν είσαι τρελός και εσύ έδωσες αποστομωτική απάντηση λέγοντας πως η διαφορά ανάμεσα σε έναν τρελό και σε μένα είναι πως εγώ δεν είμαι καθόλου τρελός. Πάντα καυστικός, πάντα στην πρώτη γραμμή, πάντα αδυσώπητα διαφορετικός. Έζησες εκείνη την απίστευτη δεκαετία του ’20 στο Παρίσι, τότε που ο ξέφρενος ρυθμός της νεότητάς σου σε βρήκε να ζεις την κινητή γιορτή για την οποία μιλούσε ο Έρνεστ Χέμινγουει, με τον οποίο συναντήθηκες. Όλο αυτό το πλέγμα αυτής της παρέας που διψούσε για ζωή και δημιουργία βρέθηκε εκεί την κατάλληλη χρονική συγκυρία. Από πάρτυ σε πάρτυ και από γιορτή σε γιορτή εκείνα τα χρόνια ήταν αξέχαστα τόσο για σένα όσο και για τους φίλους σου, τον Μπουνιουέλ, τον Γκρις, τον Ελυάρ, τον Μιρό, τα κορίτσια που πάντα σας συνόδευαν γιατί πυρ, γυνή και θάλασσα, τότε που συζητούσατε δίχως τέλος για ζωγραφική, για την ποίηση, για τον κινηματογράφο, για κάθε είδους ομορφιά που πλημμύριζε τότε τις ζωές σας. Είχες φύγει από την Ισπανία και μεταφέρθηκες στο Παρίσι που τότε έσφυζε από ζωή για να γευτείς την απίστευτη ατμόσφαιρα μιας πόλης που χάριζε στιγμές μοναδικές. Μόλις τότε θα γινόσουν μέλος του σουρεαλιστικού κινήματος και οι πρώιμοι πίνακές σου με τα ρολόγια να λιώνουν και τον Μεγάλο Αυνανιστή σε πρώτο πλάνο δημιούργησαν ερωτηματικά για την τέχνη σου και το νόημά της, τι ήθελες να πεις με όλα αυτά τα δυσερμήνευτα στοιχεία να πλημμυρίζουν τους πίνακές σου, πώς να τους ξεκλειδώσει κανείς και με ποια εργαλεία παρακαλώ; Το Καδακές είναι η πόλη όπου είχες την εξωτική σου κατοικία και είναι εκεί όπου εκτυλίσσεται το θεατρικό έργο σου Σαλβαδόρ, είναι εκεί όπου με πληθώρα των φίλων σου, εκείνο το περίφημο καλοκαίρι του 1929 βιώνεις το απόγειο, είναι τότε που η παρέα μαζεύεται και ανταλλάσσει ιστορίες, θυμάται, σχεδιάζει, ξεδιπλώνει το φάσμα μιας μοναδικής δημιουργικότητας. Εσύ πάντα υπήρξες ρηξικέλευθος, επαναστατικός, ερχόσουν σε ρήξη λόγω των πολύ προχωρημένων ιδεών σου, είχες πάντα το άστρο του πρωταγωνιστή να σε καθοδηγεί στην πορεία σου. Από νωρίς έφτασες στο Παρίσι για να διαπρέψεις, το ίδιο έγινε και όταν με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου βρέθηκες στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Νέα Υόρκη, να εδραιώνεσαι σιγά σιγά σε μια πόλη που θα σε ανακάλυπτε, θα σε υμνούσε όπως δεν υμνήθηκες πουθενά αλλού. Επειδή ζούσες μια ζωή πολυέξοδη και πολυδάπανη, σε αυτό είχε συμβάλλει και η Γκαλά, τώρα η Νέα Βαβυλώνα, η Νέα Υόρκη δηλαδή, θα γινόταν το επίκεντρο του ενδιαφέροντός σου καθώς τα έργα σου εκεί θα γινόντουσαν ανάρπαστα και θα γέμιζαν τα ταμεία σου με ζεστό χρήμα που τόσο είχες ανάγκη για να προβαίνεις στις ασυλλόγιστες τρέλες σου, τις παράλογες απαιτήσεις σου. Εκεί βρήκες το μέλλον της καλλιτεχνικής σου σταδιοδρομίας και αυτό κράτησε μέχρι τα γεράματά σου όταν διοργάνωνες ιστορικές και εντυπωσιακές συγκεντρώσεις μοντέλων και άλλων προσώπων και γιόρταζες μαζί τους μέχρι τελικής πτώσης παρά το προχωρημένο της ηλικίας σου. Τότε ήταν που πιεζόσουν να παράγεις τέχνη και να βρεις νέους καλλιτεχνικούς διαδρόμους, τότε που αμφισβητούσες τον ίδιο σου τον εαυτό για το αν ήσουν σε θέση να είσαι ακόμα επίκαιρος και χρήσιμος, σε ταλαιπωρούσε και σε βασάνιζε πολύ η ιδέα πως γερνάς, δεν σου άρεσε το γεγονός πως γερνούσες και είχες μετατραπεί σε ένα ον πολύ υποχόνδριο ως προς το θέμα αρρώστια, σε κατέτρωγε η ιδέα πως τα νιάτα αποτελούσαν παρελθόν και έπρεπε να συμβιβαστείς με τα μαλλιά σου που ασπρίζουν. Στο επεισόδιο εκείνο που κόπηκες στο δάχτυλο και ένιωθες πως θα πεθάνεις έκανες σαν μικρό παιδάκι που είχε ανάγκη τη μαμά του για να του πει μια παρηγορητική και συμπονετική κουβέντα και να τον βγάλει από την πλάνη ενός πρόωρου θανάτου από κάτι ασήμαντο, η φαντασία σου καλά κρατούσε. Η Γκαλά ήταν και πάλι εκεί Σαλβαντόρ για να σε προστατεύσει και να σε συμπονέσει σε αυτή τη δύσκολη για σένα στιγμή, μια στιγμή όπου έπαψες να είσαι ένας τιτάνας και μεταμορφώθηκες σε κοινό θνητό με αδυναμίες και τρωτότητα. Τι να πει κανείς και τι να θυμηθεί από τα καυστικά και γεμάτα σοφία αποφθέγματά σου, είναι αυτά που έχουν αφήσει ιστορία καθώς από μόνος σου ήσουν μια θεατρική παράσταση με το υπέροχο και εμβληματικό σου μουστάκι να γίνεται σημείο κατατεθέν σου μέχρι το τέλος της ζωής σου, αυτό το συντηρούσες μέχρι τέλους. Τα αποφθέγματα αυτά αποτελούσαν το αλάτι και το πιπέρι της ύπαρξής σου, ήσουν μια πολυμήχανη μηχανή παραγωγής σκέψης που προκαλούσε και στόχος σου πάντα ήταν αυτή η πρόκληση, η οποία όμως σου προέκυπτε τόσο αβίαστα, υποδυόσουν μια περσόνα τόσο γκροτέσκα και τόσο παράξενη που ο κόσμος σε αποζητούσε έτσι όπως τον είχες συνηθίσει να σε βλέπει. Όλοι γνώριζαν Σαλβαντόρ πως ήσουν μια μορφή ιδιαίτερη της τέχνης μα εσύ είχες δείξει από νωρίς πως η εκκεντρικότητά σου σε πολλούς τομείς θα αποτελούσε κύριο χαρακτηριστικό σου. Τα ίδια σου τα έργα, που έχουν τη δύναμη να προκαλούν το κοινό, έχουν γίνει και αφορμή να δημιουργηθούν αναμνηστικά αντικείμενα που κοσμούν τα σπίτια και τις ζωές ανθρώπων. Ο ίδιος με την παρουσία σου τόσο στις εκθέσεις όσο και αργότερα στην τηλεόραση απέδειξες περίτρανα γιατί αποτελούσες κατά κράτος ένα “προϊόν” από μόνος σου. Δεν έκρυψες ποτέ το πάθος σου για το γυναικείο φύλο, δεν αρνήθηκες ποτέ τον ρόλο σου ως μυσταγωγός των ερωτικών περιπτύξεων που ανέπτυξες μέσα στα χρόνια με την αγαπημένη σου Γκαλά, η οποία και ήταν η απόλυτη μούσα σου, από τότε που τη γνώρισες στην παραλία του εξοχικού σου και ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος. Αυτός ο έρωτας σου με την Γκαλά, την οποία και έκλεψες από τον φίλο σου τον Ελυάρ, είναι ένα ευτυχές γεγονός και όχι μόνο. Ήταν η απόλυτη σπίθα που κράτησε την φλόγα της ζωής σου αναμμένη και ήταν αυτός ο ερωτικός πυρετός με την Γκαλά που τροφοδότησε την καλλιτεχνική σου παραγωγή. Η Γκαλά ήταν ο απόλυτος φάρος σου και η μοναδική σου πυξίδα χωρίς την οποία θα ήσουν χαμένος, σε αυτήν επένδυσες και κέρδισες. Ακόμα και τα χρόνια τα τελευταία όταν είχες περάσει τα εβδομήντα και το άστρο σου άρχισε να σβήνει, η Γκαλά ήταν εκείνη που σου έδινε πνοή, ήταν η καλλιτεχνική σου ανάσα και αυτή που πάντα σε στήριζε παρά τις εξάρσεις που είχατε στη σχέση σας, παρά τους ατελείωτους καβγάδες που πολλές φορές οδηγούσαν σε ακραίες και αστείες καταστάσεις. Αυτό που αποκαλύπτει τον ρόλο της γυναίκας Γκαλά στη ζωή σου είναι πως τη ζήλευες μέχρι τέλους και όταν την έβλεπες να επιζητά τον έρωτα νέων ανδρών, τότε εσύ γινόσουν πυρ και μανία για το γεγονός πως έχανες την πρωτοκαθεδρία στην καρδιά της, δεν το άντεχες. Στο ημερολόγιό σου γράφεις πως ξυπνώντας φίλησα το αυτί της Γκαλά. Ήθελα να αισθανθώ στην άκρη της γλώσσας μου την αφή του μικροσκοπικού εξογκώματος που υπάρχει στο λοβό του. Λόγια που αποδεικνύουν πως ο έρωτας αυτός για την Γκαλά άγγιζε τα όρια του ουρανού και της εξ αίματος δέσμευσης, ένας έρωτας πέρα από τα κανονικά και τα γήινα, βίωνες μια ατέρμονη έλξη που είχε μετατραπεί σε πεπρωμένο, ένας έρωτας που θα εκπληρωνόταν και μετά θάνατον. Ο θάνατός της, πριν από το δικό σου, αποτέλεσε για σένα ένα ισχυρότατο χτύπημα και σε οδήγησε σε βαριά κατάθλιψη αφού δεν είχες πια δίπλα σου το μοναδικό στήριγμά σου, εκείνη τη γυναίκα που παρά τα χρόνια δεν έπαυε να είναι η δική σου Μόνα Λίζα, η δική σου Ολυμπία, η δική σου μοιραία γυναίκα. Είσαι μεταξύ εκείνων των δημιουργών που διατήρησες τη σχέση σου με την Γκαλά παρά τους έντονους κυματισμούς και μπόρεσες να αντλήσεις εσύ από εκείνη και εκείνη από σένα, ο καθένας με τον τρόπο του αυτή την ερωτική μαγεία, την οποία την μετέτρεψες σε ζωγραφικό έργο και σε ποιητικό σύμπαν, γιατί ήσουν ένας ποιητής, ένας δημιουργός αλλόκοτων και μεταφυσικών ονείρων, έχτισες έναν ζωγραφικό κόσμο πέρα από τα γήινα, έναν κόσμο δικό σου που κανείς δεν μπορούσε να αντιγράψει ή να κλέψει. Εσύ έλεγες εξάλλου πως νέος ακόμη, σχεδόν παιδί, δόθηκα μ’ ανοιχτές αγκάλες στην αγνότητα. Δεν ήταν παρά ένα φτεροκόπημα στης αιωνιότητάς μου τον ουρανό, ένα καρδιοχτύπι ερωτικό μες στα κατακτημένα στήθη. Η πολυτέλεια και η χλιδή αποτελούσαν ανέκαθεν βασικά συστατικά της εκκεντρικής και αλλόκοτης ζωής που διένυες, δεν μπορούσες να ζεις φτωχικά γιατί εξέπεμπες προς τα έξω ένα προφίλ γεμάτο ίντριγκα, ένα προσωπείο που θύμιζε τα βενετικά καρναβάλια και αυτό γιατί στα πάρτυ αυτά τα περίφημα, τόσο εσύ όσο και η Γκαλά μεταμφιεζόσασταν, άλλοτε εσύ ως Καίσαρας και Ναπολέων και άλλοτε εκείνη ως θεά αρχαία και Κλεοπάτρα και ο κόσμος περίμενε διακαώς να σας δει να βγαίνετε σαν να ήσασταν αστέρες του Χόλυγουντ. Στα εξοχικά σου τόσο στο Καδακές όσο και στο Φιγκέρες έβρισκες για λίγο την γαλήνη μακριά από το πολύβουο των πόλεων που πολλές φορές σε έπνιγαν και είχες ανάγκη να ξεφύγεις και να αναπνεύσεις, να βρεις τον εαυτό σου κοντά στους φίλους σου ψαράδες και με θέα το υπέροχο γαλάζιο της Μεσογείου που τόσο σε ενέπνεε. Γιατί Σαλβαντόρ είχες ταυτιστεί με τις ακρότητες και τις υπερβολές, με τον σουρεαλισμό τόσο ως κίνημα όσο και ως τρόπο ζωής και αυτό φαινόταν περίτρανα μέσα από τους αμέτρητους πίνακες που φιλοτέχνησες και που σήμερα κοσμούν πινακοθήκες και μουσεία σε όλον τον κόσμο, εκεί ζεις και εκεί σε συναντούμε. Ανήσυχο πνεύμα από την γέννησή σου ως το θάνατό σου δημιούργησες γύρω από το όνομά σου έναν ανυπέρβλητο μύθο και σχεδόν τριανταπέντε χρόνια από τον θάνατό σου παραμένεις ένας θεόπνευστος και ολύμπιος θεός της ζωγραφικής τέχνης, ένας ακούραστος εμπνευστής, ένας σύγχρονος Μιχαήλ Άγγελος που χορεύει πια στα ουράνια σώματα και μας γνέφει εδώ κάτω κουνώντας αυτά τα τόσο εκφραστικά του μάτια. Εμείς από εδώ κάτω σου λέμε καλή αντάμωση εκεί ψηλά!
———————————————————————————-
Ο Σαλβαδόρ Νταλί (πλήρες όνομα: Salvador Felipe Jacinto Dalí i Domènech, Φιγέρες, 11 Μαΐου 1904 — Φιγέρες, 23 Ιανουαρίου 1989) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ζωγράφους. Συνδέθηκε με το καλλιτεχνικό κίνημα του υπερρεαλισμού, στο οποίο ανήκε για ένα διάστημα. Αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς ζωγράφους του 20ού αιώνα και μια πολύ εκκεντρική φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης. Έρχεται σε επαφή με το ριζοσπαστικό κίνημα του ντανταϊσμού το οποίο θα επηρεάσει σημαντικά το έργο του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Συνδέεται παράλληλα φιλικά με τον ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και με τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ. Η δημιουργία της ταινίας μικρού μήκους με τίτλο Ο Ανδαλουσιανός σκύλος με τον Μπουνιουέλ το 1929 αποτελεί ένα σημείο αναφοράς στην καλλιτεχνική πορεία του σουρεαλισμού. Ο Νταλί συμμετέχει στην πρώτη μεγάλη υπερρεαλιστική έκθεση στην Αμερική, το 1932, όπου και αποσπά διθυραμβικές κριτικές. Λίγο αργότερα όμως, ο Αντρέ Μπρετόν τον διαγράφει από το υπερρεαλιστικό κίνημα λόγω των πολιτικών θέσεων του, κυρίως σε ότι αφορά την υποστήριξη που φαίνεται να παρέχει στον Φράνκο της Ισπανίας. Τα έργα του Νταλί παραμένουν έως και σήμερα αινιγματικά και αποτελούν πεδίο ανάλυσης από ειδικούς και μη προσδίδοντας στον Νταλί έναν μυθικό χαρακτήρα.
