Graham Greene, Ο επίτιμος πρόξενος, Εκδόσεις Πόλις

Ένα ακόμα αριστούργημα του Γκράχαμ Γκριν βρίσκεται στα χέρια μας, μία ακόμα ιστορίας από αυτές που δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης του μοναδικού τρόπου που είχε να συνδυάζει την πολιτική με την φιλοσοφία και την ιστορική ανάλυση με τη μυθοπλασία. Διότι τα βιβλία του Γκριν, όλα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πόλις σε εξαιρετικές μεταφράσεις, παρέχουν στον αναγνώστη τις δύο εγγυήσεις ποιότητας, τη γνώση και την ψυχαγωγία με την αρχική και αυθεντική της έννοια. Η αφήγηση του Γκράχαμ Γκριν  έχει κάτι από το παρελθόν της ιστορίας της λογοτεχνίας, διαθέτει εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν τα μυθιστορήματά του μαρτυρίες μιας άλλης εποχής, στην οποία ο ίδιος πρωταγωνίστησε και έλαβε μέρος σε πολλές από τις ιστορίες, τις οποίες στην πορεία αποφάσισε να μεταφέρει στο χαρτί.

Ένας κόσμος διαφθοράς, παραλόγου και ανηθικότητας ξετυλίγεται χάρη στη γραφή του Γκράχαμ Γκριν

Yπηρέτησε τις μυστικές υπηρεσίες και έλαβε πλείστες εμπειρίες από την θητεία του εκείνη στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και στα μυθιστορήματά του μεταφέρει όλον αυτόν τον υπόγειο κόσμο της άγνωστης και μυστηριώδους συνεννόησης που οδηγούσε σε πολλές αντιφάσεις και αντιθέσεις των ηρώων του λόγω των δυσερμήνευτων συμβάντων. Οι ήρωές του άνθρωποι κοινοί θνητοί, απλοί και επιρρεπείς μαστιγώνονται δίχως άλλο από τα τρωτά τους σημεία και τις ανασφάλειες που τους κατατρέχουν. Ο Πλαρ και ο Φόρτναμ, ήρωες του μυθιστορήματος και πιόνια ενός επικίνδυνου παιχνιδιού στο οποίο συμμετέχουν, γίνονται το σημείο αναφοράς του Γκριν, ο οποίος φημίζεται άλλωστε για την ατμοσφαιρικότητα που δημιουργεί στα βιβλία του και οδηγεί τον αναγνώστη σε μονοπάτια πολλές φορές αδιάβατα μα παράλληλα και σαγηνευτικά. Η απαγωγή του επίτιμου προξένου Φόρτναμ είναι μια συγκυρία για την οποία κανείς δεν ήταν έτοιμος ούτε καν οι απαγωγείς καθώς σκοπός τους ήταν να απαγάγουν τον αμερικανό πρεσβευτή.

Η ιστορία εκτυλίσσεται σε ένα πλαίσιο όπου αποκαλύπτεται όλο το κλίμα διαφθοράς και συνωμοσίας που επικρατεί, όχι μόνο στην Αργεντινή όπου όλα τα γεγονότα λαμβάνουν χώρα, αλλά και στις άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου το πολιτικό γίγνεσθαι ξεφεύγει κατά πολύ από τα δημοκρατικά περιθώρια. Στο μυθιστόρημα, τον ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στον επίτιμο πρόξενο και τους απαγωγείς, τους οποίους και γνωρίζει προσωπικά, αναλαμβάνει ο γιατρός Πλαρ, ένας άνθρωπος την προσωπογραφία του οποίου φιλοτεχνεί με τόση δεξιοτεχνία ο Γκριν. Ο Πλαρ ακροβατεί ανάμεσα στη λογική και τον έρωτα για την νεαρή ερωμένη του προξένου, την οποία όμως αδυνατεί να αγαπήσει με κανονικούς όρους. Στην ομάδα των απαγωγέων συμμετέχει και ένας ιερωμένος και εκεί έγκειται και η ενασχόληση του Γκριν με το θέμα θρησκεία, τον ρόλο της στον σημερινό κόσμο και τη δική του θέση που εκφράζεται μέσα από τον ρου της αφήγησης.

Ο Γκριν είναι γνωστός για την ευαισθησία του σε κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά θέματα που τον οδήγησαν άλλωστε στην συγγραφή πολλών μυθιστορημάτων. Ο Γκριν είναι ο πολυταξιδεμένος και αποδέκτης πολλών ερεθισμάτων και εντάσσει στις ιστορίες του ανθρώπους που ακροβατούν ανάμεσα στην από Θεού συγχώρεση και την προσωπική τους θυσία εις το όνομα του Πατρός. Εγγεγραμμένος σε ένα πλαίσιο αυτολύτρωσης από τα δεινά που τον μαστιγώνουν ως άνθρωπο τον ίδιο, ο Γκριν μεταθέτει τις ανησυχίες του στα πρόσωπα που περιγράφει και ντύνει τους χαρακτήρες του με την αγωνία του Θείου δράματος που κάθε φορά εκφράζεται διαφορετικά στο πρόσωπο του καθενός. Εδώ απεκδύει τους πρωταγωνιστές του από ωραιοποιήσεις και φτιασιδώματα και τους παραδίδει αυθεντικούς, να αναμετρηθούν με τις ευθύνες τους και να τις αναλάβουν.

Ο Γκράχαμ Γκριν δεν παύει να επανέρχεται με διαφορετικό τρόπο στα ίδια ζητήματα που τον απασχολούν, η ηθική, η συνείδηση, η ανθρώπινη φύση, η σχέση του ανθρώπου με την θρησκεία. Ο Γκράχαμ Γκριν δεν παύει να μας εντάσσει συνεχώς σε ένα πλαίσιο αμφιλεγόμενων πράξεων και αντιδράσεων, μετανοήσεων και ενοχών, σε μια πραγματικότητα από την οποία δεν θέλουμε αλλά και να θέλαμε είναι δύσκολο να απεμπλακούμε. Οι άνθρωποι που παρουσιάζει είναι αγκαλιά με τα όσα συμβαίνουν σε μία χώρα, την Αργεντινή, όπου όλα είναι ρευστά σαν λάβα, όλα είναι ασταθή σαν την γη που σείεται και όλα μπορούν να καούν στον βωμό του ανθρώπινου συμφέροντος. Συμπέρασμα πως οι άνθρωποι είναι έρμαια των άλλων ανθρώπων, οι εποχές μπορεί να αλλάζουν αλλά οι άνθρωποι όχι και τελικά πληρώνουν με το τίμημα της ζωής τους την εμμονή τους στην αλήθεια. Κάποιοι θα βρίσκονται πάντα στο μεταίχμιο της απόφασης και της απόσυρσης.

Ο Γκριν δεν αφηγείται απλά τα γεγονότα αλλά καθίζει τους ήρωές του στην πολυθρόνα του ψυχολόγου, τους ακτινογραφεί και μας τους παραδίδει έτοιμους να εισέλθουν μέσα μας για να τους παρακολουθήσουμε και να εξάγουμε τα συμπεράσματά μας. Η γλώσσα του και το ύφος του ταυτίζονται με το απαραίτητο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το μυθιστόρημα και εκφράζουν τη ζωή ενός ανθρώπου σχεδόν που στροβιλίζεται και βασανίζεται από ερωτήματα για όσα του έχουν συμβεί. Έχοντας ταξιδέψει και ζήσει σε πολλά σημεία του ορίζοντα, έχοντας παρατηρήσει τόσα έντονα γεγονότα στα μέρη αυτά και έχοντας το μικρόβιο του ψυχαναλυτή τόσο στο πνεύμα όσο και στο χαρτί, ο μοναδικός Γκράχαμ Γκριν υπήρξε, διατηρώντας απόλυτα τη διαφορετικότητά του, ένα κράμα ανάμεσα σε Τζόζεφ Κόνραντ και Σόμερσετ Μωμ. Πρόκειται αναμφίβολα για έναν διαχρονικό συγγραφέα, τα βιβλία του οποίου όσες φορές και αν διαβαστούν πάντα θα έχουν κάτι νέο να μας αποκαλύψουν.

“Μια χαραμάδα στον τοίχο ενός παραμελημένου σπιτιού μεγαλώνει πιο γρήγορα απ’ ό,τι μια ρυτίδα στο ανθρώπινο πρόσωπο, η μπογιά αλλάζει χρώμα με μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ό,τι τα μαλλιά, και η φθορά ενός δωματίου είναι διαρκής: ποτέ δε σταματάει, ούτε για λίγο, σ’ εκείνο το υψίπεδο της μεγάλης ηλικίας, όπου μπορεί κανείς να ζήσει για πολλά χρόνια χωρίς εμφανείς αλλαγές”