Μία σπουδαία γυναίκα, μια γυναίκα επιστήμων και φιλόσοφος, μια γυναίκα ενάντια στα στερεότυπα της εποχής που ήθελαν τις γυναίκες να ασχολούνται μόνο με τα οικιακά και αυτό με πάσα αυστηρότητα. Η Υπατία είναι μια γυναίκα δυναμική, με σθένος και γενναιότητα, μία από τις πρώτες γυναίκες που ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την αστρονομία και την φυσική, μια γυναίκα που δυστυχώς βρέθηκε στο μεταίχμιο της μετάβασης από τον παγανισμό στον χριστιανισμό και είχε την κακή τύχη να καταστεί το θύμα, το εξιλαστήριο θύμα πάνω στο οποίο εξαντλήθηκε όλη η ανθρώπινη βαρβαρότητα, μια βαρβαρότητα που συνεχίστηκε για πολλούς αιώνες αργότερα. Ο Μάρκος Δενδρινός μάς παρουσιάζει την Υπατία μέσα από έγγραφα και γράμματα ενός εκ των κορυφαίων μαθητών της μιας και τα δικά της γραπτά δυστυχώς δεν σώθηκαν.
Μια γυναίκα εμπνευσμένη, μια παρουσία μέσα στον αλεξανδρινό χώρο που χάρισε σπουδαίο έργο
Στον τόπο της Αλεξάνδρειας, αυτόν τον ευλογημένο γεννήθηκε και έδρασε, εκεί όμως μαρτύρησε περικυκλωμένη από όχλο αγρίων και παρανοϊκών. Άλλη μια Αλεξανδρινή, άλλη μία συνεχίστρια της πλατωνικής φιλοσοφίας σε καιρούς όμως χαλεπούς. Είχε ακολουθήσει το δρόμο του Πλάτωνα και είχε ιδρύσει την νεοπλατωνική σχολή στην Αλεξάνδρεια, σε αυτή τη σχολή είχαν προστρέξει πολλοί μαθητές της ανάμεσα σε αυτούς και ξακουστοί που θα συνέχιζαν το έργο της. Στην Αλεξάνδρεια της διανόησης και του πνεύματος, εκεί όπου η περίφημη βιβλιοθήκη λειτούργησε ως φάρος γνώσης και σοφίας, η Υπατία έδωσε τα φώτα της γιατί εκτός από μαθηματικός και φιλόσοφος υπήρξε και κορυφαία αστρονόμος μα πάνω από όλα μια προσωπικότητα που μεταλαμπάδευσε τις γνώσεις της. Το βιβλίο μάς γνωστοποιεί τα όσα η ίδια είχε διδάξει και μέσα από τα έγγραφα και τα γράμματα του Συνέσιου μαθαίνουμε για την ίδια.
“Στο παρόν έργο επιχειρείται να φωτιστεί η επιστημονική διάσταση της Υπατίας με βάση επιλεγμένες μελέτες ιστορικών της επιστήμης αλλά και την προσωπική έρευνα του γράφοντος”. Η έρευνα του Μάρκου Δενδρινού είναι εμπεριστατωμένη και βιβλιογραφικά υποστηριζόμενη καθώς διαβάζουμε για πειράματα για τα οποία μάλιστα διατίθενται και οι επιλύσεις τους στο τέλος του βιβλίου. Εκτός από τα πειράματα, ο αναγνώστης θα βρει μαθηματικές και άλλες αναλύσεις σχετικά με την απόδειξη μαθηματικών τύπων αλλά και φιλοσοφικές μελέτες που πλαισιώνουν και επεξηγούν τα όσα με ακριβή τρόπο περιγράφονται. Είναι σαφές μέσα στο πόνημα αυτό πως η συγκέντρωση πληροφοριών αποτελεί ένα δύσκολο πεδίο για τον ερευνητή και χρειάζεται επιμονή και υπομονή ώστε όλα να είναι επαρκώς και άρτια τεκμηριωμένα.
Αυτό που μας κάνει εντύπωση είναι η εξύμνηση του Συνέσιου προς το πρόσωπο της δασκάλας του, στέκεται ταπεινός μπροστά της και της απευθύνει τόσα ευχαριστώ για όσα του έμαθε. Απευθύνεται όμως και στον ουράνιο πατέρα, όποιος και αν είναι αυτός και όπου και αν βρίσκεται, είναι εκείνη η ανώτερη δύναμη του Απόλλωνα ή κάποιου άλλου θεού, είναι εκείνος που παρακολουθεί και είναι αγέραστος στον χρόνο, είναι εκείνος που τον προίκισε και τον ευλόγησε να ασχοληθεί με αυτό που αγαπά τόσο πολύ, είναι εκείνος που δίνει ζωή. Οι ύμνοι του είναι τόσο ποιητικοί μα και τόσο λυρικοί που θυμίζουν ποίηση της Σαπφούς και του Αρχίλοχου. Ο κόσμος του Συνέσιου είναι πλασμένος από μαθηματικά και αριθμούς, από θεωρήματα και αποδείξεις αυτών, τεκμήρια που αναδεικνύουν το θαύμα της επιστήμης και της γνώσης ενάντια στον σκοταδισμό και την άγνοια που δυστυχώς επικρατούν στον όχλο, σε εκείνον που στέρησε τη ζωή από την αγαπημένη του δασκάλα και μέντορα.
Το πόνημα αυτό είναι και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ένα ταξίδι στο νόημα της φύσης και της ψυχής γιατί εκτός των άλλων, τόσο η Υπατία όσο και ο Συνέσιος, αλλά και οι άλλοι ξακουστοί μαθητές όπως ο Διόφαντος και τα Αριθμητικά του, ο Απολλώνιος ο Περγαίος με τα Κωνικά του, είναι άνθρωποι με φιλοσοφικές περγαμηνές, άνθρωποι με σκέψη και συλλογισμό που βασίζεται σε αρχές ζωής και αναλύσεις περί αυτής. Δεν είναι τυχαίο πως η φύση είναι η βασική και κύρια πυξίδα, είναι εκείνη που δίνει έναυσμα για τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις και είναι εκείνη η πηγή έμπνευσης για όσα οι ίδιοι καταγράφουν. Ο Συνέσιος όμως έχει και τον τρόπο να μετουσιώνει τις σκέψεις του σε συλλογισμό που πηγάζει από την ψυχή καθώς εκείνη τον οδηγεί σε συμπεράσματα και πορίσματα, ο κόσμος που μας περιγράφει είναι μια προσπάθεια ισορροπίας ανάμεσα στη λογική και την ψυχική ανάταση.
Είναι σαφές πως έχει κλονιστεί από τα όσα συμβαίνουν και θα συμβούν με τη νέα θρησκεία να σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της, είναι μια προσπάθεια εκτός από το επιστημονικό του έργο να δώσει μια νέα οπτική σε όσα ο ίδιος αισθάνεται. Τα όσα αναφέρει είναι διαχρονικά θέματα που δεν παύουν να συζητιούνται έως και σήμερα, στην εποχή δηλαδή του ασυγκράτητου υλισμού που έχει καταλάβει τον σύγχρονο άνθρωπο. “Όταν η ψυχή του ενάρετου ανθρώπου απελευθερωθεί από την πληθώρα των εξωτερικών ερεθισμάτων και, απομακρυσμένη από τις υλικές φροντίδες, στραφεί και επικεντρωθεί στον εαυτό της, είναι δυνατόν να επιτύχει τη θέαση όσων έχει ήδη μέσα της…”. Η θέση του Συνέσιου είναι σαφής και συγκεκριμένη, είναι η θέση κάθε πνευματικού ανθρώπου που επιθυμεί γαλήνη και ηρεμία για τον κόσμο, στοχασμοί απλοί αλλά και συνάμα δύσκολοι να κατανοηθούν σε επικίνδυνες εποχές όπως η δική του.
Ο Μάρκος Δενδρινός έχει φέρει εις πέρας ένα εξαιρετικό πόνημα που μας προσφέρει το πλαίσιο, το ιστορικό, το κοινωνικό, το επιστημονικό, της σπουδαίας Υπατίας που έμελλε να γίνει και εκείνη μια ακόμα “άγια” πριν τους πραγματικούς αγίους, καθώς ο αγώνας της για την γνώση πέρασε δια πυρός και σιδήρου, κατηγορούμενη για μαγεία και άλλες πράξεις σε εποχές άκρατης δεισιδαιμονίας και μισαλλοδοξίας, σε εποχές συνεχόμενου και άγριου φανατισμού, του οποίου η ίδια υπήρξε από τα πρώτα θύματα. Και όμως το έργο της παραμένει διαχρονικό, ζωντανό και επίκαιρο, όχι μόνο το επιστημονικό αλλά και το στοχαστικό της, αυτό που ουσιαστικά την οδήγησε στον θάνατο με μαθηματική ακρίβεια γιατί ποτέ δεν φοβήθηκε τον ίδιο τον φόβο του μίσους εναντίον τους.
“Κατά την στωική θεώρηση ο κόσμος είναι ένας ζωντανός οργανισμός, τα μέρη του οποίου αλληλοεξαρτώνται, καθώς ένα πνεύμα ή κοσμική ψυχή τα διαπερνά και συνέχει τα πάντα”
“Όλα τα όνειρα είναι σημαντικά. Δεν υπάρχουν απατηλά όνειρα. Η αδυναμία του ανθρώπου να τα ερμηνεύσει τα κάνει να μοιάζουν απατηλά”
