Το χρονικό των αναμνήσεων ως οδηγός έμπνευσης: Η περίπτωση του Ιουλίου Βερν και του Τόμας Γουλφ

Δύο συγγραφείς από διαφορετικές λογοτεχνικές σχολές, προερχόμενοι από εντελώς διαφορετικές χώρες οι οποίοι και έζησαν σε εντελώς διαφορετικές χρονικές περιόδους, ο ένας στον 19ο αιώνα, ο άλλος στον 20ο. Και όμως τους ενώνει μια κοινή συνισταμένη που λέγεται χρονικό αναμνήσεων ενόψει προαναγγελθέντων έργων, για να θυμηθούμε και τον Μάρκες. Τόσο ο Ιούλιος Βερν όσο και ο Τόμας Γουλφ, μας αφηγούνται σε αυτά τα δύο υπέροχα εκδοτικά αριστουργήματα των εκδόσεων Στιγμός όσα οι ίδιοι βίωσαν και κατέγραψαν ως σημειώσεις/αφηγήσεις. Συγχαρητήρια αξίζουν στους δύο μεταφραστές Μαρία Παπαδήμα και Γιάννη Λειβαδά για το μεράκι της μετάφρασης και τους ευχαριστούμε για αυτό. Σε αυτά λοιπόν τα βιβλία ξετυλίγουν το κουβάρι των αναμνήσεών τους σε σχέση με τα έργα, τα οποία και άφησαν το στίγμα τους στην παγκόσμια λογοτεχνία. Έργα όπως τα Τέκνα του πλοιάρχου Γκραντ ή ο Δεκαπενταετής πλοίαρχος από την μία και το Γύρνα πίσω άγγελε μου καθώς και το μεγαλειώδες Περί χρόνου και ποταμού είναι στο επίκεντρο της ανάλυσης από τους ίδιους τους δημιουργούς τους.

Πρόκειται για εξομολογήσεις και καταθέσεις πολύ σημαντικές καθώς μέσα από αυτά του είδους τα απομνημονεύματα, ο αναγνώστης έρχεται σε άμεση επαφή με το έργο δύο εμβληματικών μορφών της λογοτεχνίας, δύο ανθρώπους που ο καθένας από το μετερίζι του και με “όπλο” τις λέξεις του και την αστείρευτη έμπνευσή του κατάφεραν και άφησαν πίσω τους ένα έργο που θα μνημονεύεται για πάντα από τις επόμενες γενιές. Γιατί πόσοι και πόσοι δεν μεγάλωσαν με τα έργα του Ιούλιου Βερν, πόσες και πόσες γενιές δεν γαλουχήθηκαν από τις λογοτεχνικές περιπέτειες που προέκυψαν από τα δικά του προσωπικά ταξίδια. Και βέβαια πόσο και πόσοι δεν έχουν εντρυφήσει στο πληθωρικό και χειμαρρώδες έργο του πολυγραφότατου Τόμας Γουλφ που ανάγκασε τον εκδότη Μαξ Πέρκινς να τον πάρει υπό την προστασία του και να γίνει ο εκδότης που τελικά ανέδειξε το μοναδικής ομορφιάς έργο του, ένα έργο που αριθμεί πάνω από 2000 σελίδες. Η μαγεία της λογοτεχνίας λοιπόν μέσα από δύο μικρά σε μέγεθος αλλά πολύ μεγάλα σε σημασία βιβλία προσφέρονται για ανάγνωση και μελέτη.

Thomas Wolfe, Η ιστορία μιας νουβέλας, Εκδόσεις Στιγμός

Έφυγε νωρίς από τη ζωή δυστυχώς σε ηλικία μόλις 39 ετών από ανεύρυσμα στον εγκέφαλο και όμως πρόλαβε και άφησε πίσω του ένα σπουδαίο έργο, ένα από τα πιο σπουδαία έργα της λογοτεχνίας του περασμένου αιώνα. Το Περί χρόνου και ποταμού υπήρξε το απαύγασμα των αναμνήσεων του νεαρού Τόμας Γουλφ, μιας και το έργο είχε ήδη εκδοθεί στις αρχές της δεκαετίας του ’30 ενώ ο ίδιος έγραφε σαν το ποτάμι που ρέει. Έτσι ο εκδότης Μαξ Πέρκινς που διείδε στο πρόσωπό του έναν κορυφαίο και φέρελπι αφηγητή το εξέδωσε άμεσα, με αποφασιστικότητα και επιμονή ενώ εκείνος είχε σκοπό να συνεχίσει να το γράφει. Είχε ήδη προαισθανθεί το πρόωρο τέλος του άραγε ο Γουλφ και επιτάχυνε για να προλάβει να αφήσει πίσω ένα έργο γεμάτη ποιητικότητα, ζωντάνια νεανική και λυρικότητα, ένα έργο ζωής για τον ίδιο που έχει καταστεί πλέον ένα από τα εξέχοντα βιβλία της αμερικανικής και όχι μόνο λογοτεχνίας; Σε αυτό το ερώτημα αλλά και σε πολλά άλλα απαντά ο Τόμας Γουλφ σε ένα βιβλίο γραμμένο από καρδιάς και από ψυχής! ”

“Έγραφα για τον ασταμάτητο φλοίσβο των κυμάτων στα δέκα χιλιάδες μίλια της ακτής, για το πώς το φως του φεγγαριού έλαμπε πάνω από την ερημιά και έκανε το παγερό μάτι της γάτας να λάμπει μ’ ένα κίτρινο φως. Έγραφα για τον ύπνο και τον θάνατο και για εκείνον τον ξακουστό βράχο της ζωής που ονομάζουμε πόλη”

Jules Verne, Παιδικές και νεανικές αναμνήσεις, Εκδόσεις Στιγμός

Τι να πρωτοπεί κανείς και τι να πρωτογράψει για αυτόν τον μεγιστάνα των λέξεων και του πνεύματος, για αυτόν τον ταξιδευτή των θαλασσών και τον μάγο των ονειρικών μας κόσμων, τι να αναφέρει κανείς για έναν λογοτέχνη, τα έργα του οποίου κοσμούν κάθε βιβλιοθήκη ανά τον κόσμο και ξυπνούν παιδικές μνήμες και ατέλειωτα και αχανή ταξίδια σε όποιον τα διαβάσει. Ο Ιούλιος Βερν, όπως έχουμε συνηθίσει να τον λέμε ελληνιστί, υπήρξε ένας αιώνιος έφηβος και ένα παντοτινό παιδί και με την παιδική ψυχή του έγραψε όλα αυτά τα θεσπέσια βιβλία που σήμερα εμείς διαβάζουμε με μανία και αγάπη σαν να γράφτηκαν χθες. Σε αυτό το σύντομο χρονικό, ο Ιούλιος Βερν μάς ταξιδεύει στον δικό του κόσμο, σε εκείνον της περιπέτειας που ο ίδιος βίωσε και τον ενέπνευσε για να σκεφτεί και να γράψει έργα όπως τη Μυστηριώδη νήσο. Ο Βερν είχε διαβάσει τον Ροβινσώνα Κρούσο του Γουίλιαμ Νταφόε αλλά δεν έμεινε μόνο εκεί, εκτός από τα αναγνώσματα έκανε και πολλά ταξίδια νοερά ή μη με την φαντασία του. Η φαντασία του υπήρξε το εισιτήριο για να μας μεταφέρει σε χώρες μακρινές και να γίνουμε επιβάτες στο όχημα της αφήγησής του.

“Στόχος μου ήταν να περιγράψω τη γη ολόκληρη, τον κόσμο ολόκληρο, δίνοντας τους τη μορφή μυθιστορήματος, επινοώντας περιπέτειες ιδιαίτερες για κάθε χώρα, δημιουργώντας ήρωες ιδιαίτερους που να εντάσσονται απόλυτα στο περιβάλλον όπου εκτυλίσσεται η δράση”