Ο συγγραφέας του εμβληματικού Γατόπαρδου, αυτός ο εκκεντρικός Ιταλός συγγραφέας και κόμης της Λαμπεντούζα χαρίζει στο ευρύ κοινό ένα σπουδαίο πόνημα για τον κορυφαίο και εμβληματικό ρομαντικό συγγραφέα που ακούει στο όνομα Μπάιρον. Μπορεί για τους Έλληνες το όνομά του να είναι συνδεδεμένο με την συμμετοχή του στην Ελληνική Επανάσταση και τον ηρωικό του θάνατο στο Μεσολόγγι, ωστόσο ο Μπάιρον υπήρξε ένας εξέχων ποιητής του ρομαντισμού πλάι σε μορφές όπως ο Κιτς και ο Σέλλει, των οποίων υπήρξε σύγχρονος και συνοδοιπόρος. Η συγγραφή του βιβλίου αυτού είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής, προσφορά και αναγνώριση από έναν αριστουργηματικό δεξιοτέχνη σε έναν άλλο εμπνευσμένο ποιητή και συγγραφέα.
Η ιστορία του Μπάιρον και ο μύθος της ποίησής του
Ο κόσμος του σήμερα είναι πολύ φτωχός γιατί λείπουν άνθρωποι σαν τον Λαμπεντούζα και σαν τον Μπάιρον που με τον λόγο τους και το έργο τους έδωσαν τα φώτα τους και την αλήθεια τους σε έναν κόσμο που αντιπαθεί την αλήθεια και είναι βουτηγμένη στην υποκρισία. Ο Λαμπεντούζα γράφει χαρακτηριστικά: “…το 1954, αυτό που θα χρειαζόταν η κοινωνία μας θα ήταν ένας… Μπάιρον, ένας ποιητής δηλαδή που δεν θα ήταν σκλάβος του αναγνωστικού κοινού ή των εκδοτών, ένας ποιητής με είκοσι εκατομμύρια εισόδημα, που θα τολμούσε να πει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη”. Πόση αλήθεια κρύβουν τα λόγια του στοχαστή και αναλυτή του Μπάιρον που σε αυτό το βιβλίο χωράει όλη του την μαεστρία και μας δίνει πτυχές της ζωής του όχι και τόσο γνωστές.
Ο Λαμπεντούζα παραθέτει πλήθος στοιχείων για το εμπνευσμένο έργο αυτού του τόσο παρεξηγημένου ποιητή που ακροβατούσε ανάμεσα στην αγάπη και το ταξίδι, στις ερωμένες και την συγγραφή, ένας δανδής της εποχής του αλλά και ένας τολμηρός και γενναίος νέος που κολύμπησε σαν άλλος Λέανδρος για να συναντήσει την δική του Ηρώ στα νερά του Ελλήσποντου. Ο Μπάιρον είναι μια πολυσχιδής μορφή που μπορεί κανείς να παρομοιάσει με τον επίγονό του Όσκαρ Ουάιλντ. Και οι δύο μοιράζονταν το ίδιο πάθος για την συγγραφή, ήταν περιπτώσεις μοναδικές και ο Μπάιρον άνοιξε τον δρόμο για τον Ρομαντισμό, για αυτήν την ευγενή συναισθηματική διάθεση γεμάτη λυρικότητα που με τα ποιήματά του μετέδωσε στον κόσμο.
Είχε την ατυχία να έχει ένα πρόβλημα στην κνήμη από μικρός και άρα στο περπάτημά του είχε μια δυσαρμονία, ωστόσο αυτό δεν τον αποθάρρυνε καμία στιγμή να ξεφύγει από την άνεση των σαλονιών και της ευζωίας και να γίνει ένας από τους περιηγητές του Νότου της Ευρώπης σε μια εποχή που το ταξίδι δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση και έκρυβε κινδύνους. Διψασμένος λοιπόν για περιπέτεια και σε συνάντηση με την Ειμαρμένη περιπλανήθηκε σε διάφορα μέρη από την Μάλτα μέχρι την Αθήνα και από την Γένοβα μέχρι τα Ιωάννινα και γνώρισε από κοντά τον πολιτισμό και τα ήθη των ανθρώπων, ερωτεύτηκε, συλλογίστηκε, ωρίμασε και έγραψε ποιήματα που αποπνέουν την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του και το νεανικό του πνεύμα.
Ένας ποιητής του ονείρου και της αγάπης για ζωή
Είχε την απαράμιλλη ευτυχία να σαγηνέψει πλήθος γυναικών και να σαγηνευτεί από την ιδέα της ελευθερίας και της ελεύθερης βούλησης των λαών. Ήταν ένας ποιητής ιδεολόγος και ένας ιδεολόγος ποιητής που έδρασε πάντα με το συναίσθημα δίχως να ακούσει ή να υποταχθεί σε κανόνες και σε στερεότυπα. Μιλούσε με την καρδιά του και έγραφε με την φωνή της ψυχής του που τον όριζε και τον κατηύθυνε σε κάθε του βήμα. Αρνήθηκε πολυτέλειες και με την ποίησή του θέλησε να εκφράσει τα ιδανικά του, παρέμεινε έτσι μέχρι το τέλος ένας υπερασπιστής του αγώνα του, του δικού του αγώνα. Πάλεψε για την δυνατότητα οι λαοί να είναι ανεξάρτητοι και έδρασε ανιδιοτελώς πουλώντας την περιουσία του και όλα του τα υπάρχοντα για να υπηρετήσει με αφοσίωση αυτόν τον σκοπό.
“…Η τελική μεταμόρφωση του Μπάιρον σε νέο πολιτικό δεν έμοιαζε με τίποτε από όσα είχε επινοήσει για κάποιον φανταστικό ήρωά του. […] Εκείνος που πάντα γοητευόταν και αποστρεφόταν τις απρόβλεπτες δυνάμεις τις οποίες αναγνώριζε μέσα στον εαυτό του, εκείνος που είχε πλήρη επίγνωση της αστάθειας του μυαλού του, έγινε ξαφνικά σοβαρός – και έμεινε σοβαρός” γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου η Θεοδώρα Πασαχίδου. Ο Μπάιρον του Λαμπεντούζα είναι ο νεαρός ονειροπόλος και αιθεροβάμων που κατακτά τον κόσμο με την γοητεία του αλλά συνεπαίρνεται και από ανώτερες ιδέες που κατακτούν τελικά το μυαλό του και ορίζουν πλέον την τύχη του, την ζωή του και τελικά την μοίρα του. Ευτυχής όμηρος των αρχών που πλέον πρέσβευε φεύγει σαν άλλος Οδυσσέας για την απελευθέρωση μιας Τροίας που θα γίνει η αχίλλειος πτέρνα του και θα τον οδηγήσει σε έναν ηρωικό θάνατο όπως και ο ίδιος θα επιθυμούσε μέσα του.
Όσο για την ποίησή του, ο μύθος των ηρώων του είναι πάντα ζωντανός, η γραφή του πάντα ζωντανή και σπαρταριστή, οι αφηγήσεις του πάντα επίκαιρες γιατί μπορεί οι εποχές να αλλάζουν, ο έρωτας όμως και η ανάγκη για αυτόν πάντα θα απασχολεί και θα πολιορκεί τους ανθρώπους, θύματα του οποίου πάντα θα μένουν. “Σας παρακαλώ πολύ, διαβάστε τον Κάιν και με αυτήν την ευκαιρία θα μπορέσετε να παρατηρήσετε πόσο μακριά ταξίδεψε η επίδραση του Μπάιρον, εάν όντως άγγιξε μεταξύ άλλων – και μάλιστα βαθύτατα – και τον Μπωντλαίρ, τον αδερφό – εχθρό του”. Με αυτά τα λόγια ο Λαμπεντούζα μας προσκαλεί να ανακαλύψουμε εκ νέου τον αδικημένο ποιητή και να ξαναθυμηθούμε τον επαναστάτη που άφησε το στίγμα του στον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Να σημειώσω τέλος πως το βιβλίο του Λαμπεντούζα μεταφράστηκε εξαιρετικά από την Δήμητρα Δότση.
“Υπάρχουν πάμπολλα επιγράμματα του Μπάιρον, όλα αξιόλογα, που περικλείουν σε τέσσερις ή έξι στίχους διάφορα εκρηκτικά στοιχεία. Δεν είναι όμως μόνο στα επιγράμματα που εκτραχηλίζεται η σφοδρή παρόρμηση του ποιητή: αυτή η καυστική φλέβα του συναντάται σχεδόν παντού και ιδίως στον Δον Ζουάν”
“Τον διέκρινε το έμφυτο χάρισμά του να κάνει εύκολα φίλους και να τους είναι πιστός ͘ αφομοίωνε εξαιρετικά εύκολα οτιδήποτε είχε σχέση με τη γνώση”.
