Βιβλία που ξεχώρισαν

Italo Svevo, Μια Ζωή, Εκδόσεις Ροές

Το μυθιστόρημα “Μια ζωή” γράφτηκε την περίοδο του νατουραλισμού και θα μπορούσε να θεωρηθεί νατουραλιστικό έργο. Είναι ωστόσο πιο ακριβές να πούμε πως πρόκειται για ένα μυθιστόρημα α λα Φλωμπέρ, ένα από τα λίγα -το μόνο ίσως- της ιταλικής λογοτεχνίας: η εσωτερική τραγωδία αυτού του υπαλληλίσκου, του γεμάτου φιλοδοξίες και όνειρα, σχετίζεται άμεσα με τη Μαντάμ Μποβαρύ και την Αισθηματική αγωγή. Είναι ένας Τριεστίνος “Μεσσιέ Μποβαρύ”, τον οποίο έπλασε αριστοτεχνικά ο Ίταλο Σβέβο στο πρώτο του αυτό βιβλίο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).


Νίκος Μπακόλας, Η Μεγάλη Πλατεία, Εκδόσεις Κέδρος

Η μεγάλη πλατεία αφηγείται την ιστορία τεσσάρων προσώπων: του ρέμπελου Φώτη, του δημοσιογράφου Χρίστου, της προσφυγοπούλας Αγγέλας και του αμφιλεγόμενου και φιλόδοξου Γιάννη. Μαζί με τους άλλους δύο Βασικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος, τους νεότερους σε ηλικία Άγγελο και Αντιγόνη, οι ήρωες του Βιβλίου ανή-κουν στις γενιές του Μεσοπολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Στις σελίδες του Βιβλίου συναντώνται, εσκεμμένα ή τυχαία, ένα πλήθος από πρόσωπα και γεγονότα που συνθέτουν μια τοιχογραφία της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης. Βαθιά πολιτικό στον πυρήνα του, το βιβλίο ανατέμνει τη σύγχρονη ιστορία της συμπρωτεύουσας, θέτει καίριους προβληματισμούς και αναμετράται μετωπικά με τα ιδεολογήματα που καλλιεργήθηκαν στην περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Γραμμένη με νεωτερικό τρόπο, δοσμένη σε τρία αφηγηματικά επίπεδα που το καθένα αποτελεί και μια ξεχωριστή διάσταση, Η μεγάλη πλατεία συνταιριάζει αριστοτεχνικά το μυθοπλαστικό, το βιωματικό και το ιστορικό στοιχείο. Ένα εμβληματικό έργο της μεταπολεμικής ελληνικής πεζογραφίας, που το 1988 τιμήθηκε με το Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. (Από την έκδοση).


Juan Rulfo, Ο Κάμπος στις Φλόγες, Εκδόσεις Πατάκη

Το 1953, ο Χουάν Ρούλφο δημοσιεύει μια συλλογή διηγημάτων, τον Κάμπο στις Φλόγες, που παρότι λίγη αίσθηση προκάλεσε τη στιγμή της έκδοσης του, γρήγορα απέκτησε οικουμενική διάσταση και παγκόσμια φήμη. Δύο χρόνια αργότερα το μυθιστόρημα Πέδρο Πάραμο θα τον καθιερώσει ως συγγραφέα. Δεκαεπτά διηγήματα κι ένα μυθιστόρημα, κάποια σενάρια για τον κινηματογράφο, και μετά η τριαντάχρονη σιωπή μέχρι τον θάνατό του. Σύντομο και πυκνό δείγμα μιας απαράμιλλης συγγραφικής ωριμότητας, το έργο του θα γίνει θρύλος.
Στα δεκαεπτά διηγήματα αυτής της συλλογής συναντάμε όλους τους τόπους και τις θεματικές που στοιχειώνουν το έργο αυτού του ολιγογράφου συγγραφέα. Η επαρχία του Χαλίσκο, ο εμφύλιος πόλεμος των Κριστέρος, η καθημερινή ζωή των χωρικών, η άγονη και εγκαταλελειμμένη γη, η μετανάστευση, η εκδίκηση, η αιμομιξία, η ανθρώπινη οδύνη, ο θάνατος, συχνά βίαιος και ξαφνικός, η συλλογική φωνή της κοινότητας ζωντανεύουν σ’ αυτές τις σύντομες αφηγήσεις, δημιουργώντας ένα μοναδικό σύμπαν όπου η ποίηση συναντά την προφορικότητα, το πραγματικό ανοίγεται στο εξωπραγματικό, ένα σύμπαν στοιχειωμένο από μια μεταφυσική της απελπισίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).


Leo Perutz, Νύχτες κάτω από την Πέτρινη Γέφυρα, Εκδόσεις Πόλις

Οι «Νύχτες κάτω από την πέτρινη γέφυρα» διηγούνται όνειρα που γίνονται πραγματικότητα. Γιατί να μην μπορούν να αιωρούνται στον αέρα τα φαντάσματα νεκρών παιδιών, να καταλαβαίνει κανείς τη γλώσσα των σκύλων, να μιλάει στα άστρα, να εμφανίζει σ’ ένα τοίχο το πρόσωπο ενός ανθρώπου, γιατί τέλος (εδώ δένει η υπόθεση) να μην αγκαλιάζεται κάθε νύχτα κάτω από την πέτρινη γέφυρα που διασχίζει τον Μολδόβα το κόκκινο ρόδο και το άνθος του δεντρολίβανου – η ψυχή του Ροδόλφου του Δεύτερου των Αψβούργων με την ψυχή της Εσθήρ. Όμως η όμορφη Εβραία είναι γυναίκα του πλούσιου εμπόρου Μορδεχάι Μάισελ που δανείζει χρυσό στον αυτοκράτορα. Ακόμα και σαν όνειρο, η ερωτική επαφή των δυο τους προκαλεί τη θεία οργή και τιμωρία. Η πανούκλα θερίζει τα Εβραιόπουλα της Πράγας.
Σειρά σατιρικών πινάκων από την εβραϊκή συνοικία της πόλης, οι Νύχτες κάτω από την πέτρινη γέφυρα είναι μια διαδοχή σκηνών από τη ζωή στα τέλη του 16ου και τις αρχές του 17ου αιώνα, που φωτίζουν, συμπληρώνουν, ζωντανεύουν η μία την άλλη. Έμποροι, υπηρέτες, γελωτοποιοί, αστρολόγοι, καλλιτέχνες, σαλτιμπάγκοι, κλέφτες, ενώ στην άλλη όχθη διαγράφεται η φιγούρα του αυτοκράτορα στο μνημειακό του παλάτι – του Ροδόλφου του Δεύτερου, βασιλιά της Βοημίας και της Ουγγαρίας, υπερήφανου και παράξενου, χαμένου στα όνειρα και τη μελαγχολία, με μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την αλχημεία, την αστρονομία, την τέχνη και τον έρωτα απ’ ό,τι για τα θέματα του Κράτους.


Stefan Zweig, Ο ονειροπόλος κύριος Τσβάιχ, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Μια έκδοση που περιλαμβάνει μια επιλογή από διηγήματα και νουβέλες ενός από τους σημαντικότερους γερμανόφωνους συγγραφείς όλων των εποχών και προσφέρει στον σύγχρονο αναγνώστη μια αναπάντεχη θεώρηση του πολυποίκιλου πεζογραφικού έργου του Στέφαν Τσβάιχ. Συγκεκριμένα περιλαμβάνονται έργα που έχουν ήδη μεταφραστεί στα ελληνικά, αλλά που η λογοτεχνική τους αξία είναι τόσο μεγάλη, ώστε η ιδέα μιας νέας προσέγγισης είναι εξαιρετικά προκλητική, και αφετέρου κείμενα που μεταφράζονται για πρώτη φορά και που αποκαλύπτουν εκ νέου την αριστοτεχνική του γραφή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).


Thomas Hardy, Μια ευφάνταστη Γυναίκα/Τρεις ξένοι, Εκδόσεις Ερατώ

Η Έλλα Μάρτσμιλ, η ευφάνταστη γυναίκα της ιστορίας μας, είναι μία ευαίσθητη, παθιασμένη, και ρομαντική ύπαρξη που δημοσιεύει ποιήματά της χρησιμοποιώντας ένα αντρικό ψευδώνυμο, ενώ ο σύζυγός της ένας επιχειρηματίας, κατασκευαστής όπλων είναι το ακριβώς αντίθετο όσον αφορά την ιδιοσυγκρασία και τα ενδιαφέροντά του. Και καθώς βρίσκονται και οι δύο, με τα τρία παιδιά τους στις καλοκαιρινές διακοπές τους, η Έλλα ερωτεύεται έναν άντρα που δεν τον έχει δει ποτέ στη ζωή της, και που παρ’ όλες τις απεγνωσμένες προσπάθειές της δεν τον θα συναντήσει ποτέ, αφήνοντας έτσι να εξελιχθεί η ιστορία μας προς την τραγική της κατάληξη. Οι “Τρεις ξένοι”, η δεύτερη ιστορία του βιβλίου, είναι μια ιστορία εντελώς διαφορετική, στην οποία σε αντίθεση με τη σκληρότητα και την αδικία, βλέπουμε την αλληλεγγύη, τη συμπόνια και την ανοχή των ανθρώπων του χωριού για τον τόσο σκληρά, και για ένα τόσο μικρό παράπτωμα καταδικασμένο σε θάνατο άντρα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).


Hans Fallada, Και τώρα Ανθρωπάκο, Εκδόσεις Gutenberg

Αρχές της δεκαετίας 1930: Το γερμανικό κράτος αδυνατεί να πληρώσει τα χρέη του, οι ξένοι πιέζουν, οι μισθοί κατρακυλούν, οι απολύσεις είναι καθημερινό φαινόμενο, η ανεργία αυξάνεται ταχύτατα, οι Ναζί επίσης. Τρία χρόνια πριν ο Χίτλερ καταλάβει την εξουσία ο Γιοχάνες Πίνεμπεργκ και η αγαπημένη του Έμα, το Μανάρι όπως την αποκαλεί, μαθαίνουν πως πρόκειται να αποκτήσουν παιδί και αποφασίζουν να παντρευτούν. Εκείνος ελπίζει σε μια δεύτερη δουλειά, αλλά τελικά απολύεται και από αυτή που έχει. Αναγκάζονται να μετακομίσουν στο Βερολίνο και εκεί, ανάμεσα σε κομμουνιστές, Ναζί, Εβραίους, φτωχά νοικοκυριά, πολυτελείς επαύλεις, καμπαρέ και καταγώγια, προσπαθούν όχι απλώς να εξασφαλίσουν το ψωμί τους, αλλά και να διασώσουν την αξιοπρέπεια τους. (Από την παρουσίαση της έκδοσης).


Alvaro Mutis, Η τελευταία σκάλα του Τραμπ Στημερ, Εκδόσεις Άγρα

Μια συναρπαστική ιστορία του μεγάλου Κολομβιανού συγγραφέα Άλβαρο Μούτις, που ορισμένες στιγμές αγγίζει τα όρια της τραγωδίας, καθώς το τυχαίο, οι συμπτώσεις και το πεπρωμένο συνεργούν για να προδιαγράψουν την κοινή μοίρα των τριών πρωταγωνιστών του μυθιστορήματος: ενός ληξιπρόθεσμου έρωτα, ενός ετοιμοθάνατου περιπλανώμενου καραβιού και του καπετάνιου του. Ένα γέρικο φορτηγό που επιμένει να ζει ταξιδεύοντας, από την Αρκτική μέχρι την Καραϊβική, ένας αδέξιος έρωτας που, καθώς χαίρεται μέρα με τη μέρα την προδιαγεγραμμένη διάρκειά του, κατακτά το απόλυτο, και ένας καπετάνιος που επιζεί του θανάτου του, του θανάτου αυτού που ήταν πριν το χαμό των δύο άλλων πρωταγωνιστών της ιστορίας του: το χαμό του καραβιού του και το τέλος του έρωτά του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).


John Fowles, Ο Μάγος, Εκδόσεις Εστία

Η Ιστορία εμφανίστηκε το 1965, ακολουθώντας δύο άλλα βιβλία, αλλά με κάθε κριτήριο, πλην της ημερομηνίας έκδοσης, είναι ένα πρώτο μυθιστόρημα. Άρχισα να το γράφω στίς αρχές της δεκαετίας του ’50, καί τόσο η αφήγηση όσο και η διάθεση πέρασαν αμέτρητες μεταμορφώσεις. Στην πρωτότυπη μορφή υπήρχε ένα ξεκάθαρο υπερφυσικό στοιχείο -μια απόπειρα σε στυλ το Στρίψιμο της βίδας του Χένρυ Τζέημς. Όμως δεν είχα καμία συγκεκριμένη ιδέα για το που κατευθύνονταν τόσο η ζωή μου όσο και το βιβλίο. Η πιο αντικειμενική πλευρά μου δεν πίστευε ότι θα γινόμουν ποτέ δημοσιεύσιμος συγγραφέας, μια πιο υποκειμενική δεν μπορούσε να εγκαταλείψει το μύθο τον όποιο προσπαθούσε, άτεχνα καί επίπονα, να φέρει στον κόσμο. Και η πιο έντονη ανάμνηση πού έχω είναι της συνεχούς εγκατάλειψης χειρογράφων, επειδή δεν κατόρθωνα να περιγράψω αυτό πού ήθελα. Τόσο η τεχνική όσο κι εκείνη η αλλόκοτη όψη της φαντασίας πού μοιάζει μάλλον με αδυναμία να θυμηθείς αυτό που ήδη υπάρχει παρά αυτό πού είναι στην πραγματικότητα -μια αποτυχία να ανακαλέσεις το ανύπαρκτο- με κρατούσαν καθηλωμένο. Ωστόσο, όταν η επιτυχία του Συλλέκτη, το 1963, μου έδωσε λίγη λογοτεχνική αυτοπεποίθηση, ήρθε αυτός ο αιώνια βασανιζόμενος σακάτης να απαιτήσει προτεραιότητα από διάφορα άλλα μυθιστορήματα πού είχα αποτολμήσει κατά τη δεκαετία του ’50… και δύο εκ των οποίων θεωρώ ότι θα ήταν πιο παρουσιάσιμα και μπορεί να ωφελούσαν το όνομά μου, τουλάχιστον στη χώρα μου, περισσότερο. (Τζων Φώουλς, 1976)


Joseph Roth, Ο ιστός της αράχνης, Εκδόσεις Κριτική

Ο “Ιστός της Αράχνης” είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Γιόσεφ Ροτ, αποκαλυπτικό ήδη του ταλέντου και της ιδιαιτερότητας του ύφους που κατατάσσει το συγγραφέα στους σημαντικότερους τεχνίτες του λόγου. Ήρωας του μυθιστορήματος ένας ασήμαντος “μικρός άνθρωπος”, ο Τέοντορ Λόζε: εθνικιστής, χαφιές, μέλος δολοφονικών παρακρατικών οργανώσεων, υποχείριο κάθε ισχυρού, όχι από πεποίθηση, αλλά από επιθυμία να ανέλθει με κάθε τρόπο.
Ο Ροτ με διεισδυτικότητα και λεπτό σαρκασμό ψυχογραφεί τον ήρωά του, περιγράφοντας συνάμα με εντυπωσιακή ακρίβεια το κλίμα της εποχής που γέννησε το φασισμό, της οποίας οι ομοιότητες με το σήμερα αναδεικνύουν τη διαχρονικότητα του κλασικού αυτού έργου.  Το βιβλίο γράφτηκε το 1923 και δημοσιεύτηκε σε συνέχεις στη σοσιαλιστική εφημερίδα της Βιένης Arbeiter-Zeitung τον Οκτώβριο και Νοέμβριο του ίδιου έτους. δύο μόλις μέρες αργότερα έγινε ακριβώς αυτό που ο Ροτ προφητικά ξορκίζει στο έργο: το πραξικόπημα Χίτλερ-Λούντεντορφ. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).