Μια γυναίκα σε ψυχική τρικυμία και σε εσωτερικό πόλεμο (Αρτούρ Σνίτσλερ, Η δεσποινίς Έλζε, Εκδόσεις Ροές)

Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα σαλέ της Βόρειας Ιταλίας όπου η Έλζε σε αντιδιαστολή με την κακή οικονομική κατάσταση του πατέρα της περνάει ευχάριστα και πλουσιοπάροχα τον καιρό της ανάμεσα σε χορούς και δείπνα παρέα με την υψηλή κοινωνία. Εκεί στην εξοχή επιθυμεί να ξεχάσει την καθημερινότητα, να απολαύσει τους καρπούς της ανεμελιάς και να ξεκουράσει το μυαλό της από κάθε έννοια που η ζωή στην πολύβουη πόλη δημιουργεί. Πίσω όμως στην Αυστρία, ο πατέρας της ζει τα δικά του βάσανα, παλεύει για την επιβίωσή του και η φωνή του φτάνει μέχρι τα αυτιά της γεμίζοντάς την με ενοχές. Η σχέση τους από τον τρόπο με τον οποίο αφηγείται τα γεγονότα δεν μοιάζει και η καλύτερη δυνατή, ισορροπώντας ανάμεσα στην αδιαφορία και το ενδιαφέρον, την αγάπη και το μίσος. Η Έλζε είναι μία διχασμένη ηρωίδα που ακροβατεί ανάμεσα στην απώλεια της προσωπικότητάς της και ανάμεσα στις τύψεις που θα δημιουργούσε μία ενδεχόμενη άρνησή της να συμβάλει στην οικονομική λύτρωση του πατέρα της. Διακατέχεται από εμμονικά σύνδρομα που αγγίζουν τα όρια της παράνοιας και βιώνει κυριολεκτικά και μεταφορικά ένα άνευ προηγουμένου παραλήρημα που την οδηγεί μαθηματικά στην απόλυτη τρέλα και τον αφανισμό της.Περισσότερα

Αναζητώντας την λύτρωση και την ψυχική ανάταση (Laszlo Krasznahorkai, Πόλεμος και πόλεμος, Εκδόσεις Πόλις)

Σε ένα αφηγηματικό παραλήρημα καφκικής προέλευσης, ο Krasznahorkai επικεντρώνεται στον ήρωα, τον Κορίμ, έναν Δον Κιχώτη γραφιά που πασχίζει να βρει το μονοπάτι της σωτηρίας του μέσα από την ανακάλυψη ενός χειρογράφου που οφείλει να ανακοινώσει στον κόσμο γύρω του πριν ταξιδεύσει στο άπειρο. Ωστόσο, ο κόσμος μοιάζει αδιάφορος στην κατάθεσή του, γυρνάει την πλάτη στην μαρτυρία του και ο Κορίμ βρίσκεται ενώπιον Θεού να στροβιλίζεται μέσα στις σκέψεις του επιδεινώνοντας το άγχος του έναντι στον χρόνο. Είναι επιτακτική ανάγκη πριν φύγει για το μεγάλο ταξίδι να ορίσει την θέση του στην σφαίρα του γήινου κόσμου. Για να το πετύχει αυτό ο συγγραφέας και να μεταδώσει αυτή την συνταρακτική πραγματικότητα, επιστρατεύει όλα τα γλωσσικά και λεξικολογικά όπλα του διαμορφώνοντας έτσι ένα συμπαγές και άρτιο περιεχόμενο, ένα ύφος καταιγιστικό που ασταμάτητα παρασέρνει τον αναγνώστη στην δίνη της προσωπικότητας του πρωταγωνιστή. Αγωνιώδης ο λόγος του Ούγγρου δεξιοτέχνη και λαβυρινθώδης η ροή της αφήγησής του. Εν τούτοις, καμία στιγμή δεν ξεφεύγει από τον ειρμό, την ένταση και τον παλμό καθώς ο Κορίμ, αυτός ο βιβλικός ήρωας που ζει τον δικό του Γολγοθά παλεύει να καταλαγιάσει τα φαντάσματα της συνείδησής του και να ξεκόψει από τον ομφάλιο λώρο των φόβων του.Περισσότερα

Μια γυναίκα στην αντίσταση οδηγείται στον θάνατο πιστή στην ιδέα για ελευθερία (Διδώ Σωτήριου, Ηλέκτρα, Εκδόσεις Κέδρος)

«Η ζωή δεν είναι για χόρταση. Κάποτε θα ‘ρθει το τέλος. Αν δεν το λασπώσεις αυτό το τέλος… αν, όπως όμορφα έζησες, πεθάνεις κι όμορφα…».

Συγκλονιστικά τα λόγια της Ηλέκτρας Αποστόλου στην οποία η Διδώ Σωτηρίου, η φίλη της και συναγωνίστριά της, αφιερώνει αυτό το βιβλίο στην μνήμη της. Το βιβλίο είναι γραμμένο το 1961 με μία γλώσσα που δεν αφήνει περιθώρια ο αναγνώστης να μην γίνει μάρτυρας της κολασμένης χιτλερικής περιόδου και μίας μαύρης σελίδας στην ιστορία της Ελλάδας αλλά και του ανθρώπινου είδους με τον φασισμό να απλώνει τα δίχτυα του σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τότε που οι λέξεις ελευθερία και ανεξαρτησία ηχούσαν δυνατά παρά τον φόβο και τον τρόμο μήπως κοστίσουν ζωές γιατί η Ηλέκτρα όπως και άλλοι αγωνιστές δεν δίστασαν ποτέ να προφέρουν με την φωνή τους το πάθος τους για αποτίναξη του ζυγού που στοίχειωνε τα όνειρά τους. Η Ηλέκτρα αποτέλεσε μία εμβληματική μορφή της αντίστασης που άφησε το στίγμα της με την ηγετική της φυσιογνωμία, την οποία πολλοί άντρες θα ζήλευαν για την δύναμή της, το σθένος, το ζήλος της να ζήσει η Ελλάδα και ο κόσμος μέρες ειρήνης χωρίς φυλακές και κατακτητές.Περισσότερα

Περιγράφοντας γεγονότα μέσα στη δίνη του αιματηρού αμερικανικού εμφυλίου (Melanie Wallace, Το γαλάζιο άλογο ονειρεύεται, Εκδόσεις Πόλις)

Στα σκοτεινά και άγρια μονοπάτια της Άγριας Δύσης, την επαύριον του αμερικανικού εμφυλίου, τα σώματα είναι κενά από μνήμη και γεμάτα από βαναυσότητα και μίσος για τον διπλανό τους, χαμένα σε έναν κόσμο σύγκρουσης και αντιπαλότητας που αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Ένα μείγμα παραισθήσεων και παράξενων ενστίκτων κατακλύζει τους αποσβολωμένους ανθρώπους που πολέμησαν τον εχθρό τους, τον συμπατριώτη τους σε τελική ανάλυση, πεπεισμένοι πως αγωνίζονται για την ανεξαρτησία τους με λάβαρο την ιδέα για ένα καλύτερο αύριο που ποτέ δεν έρχεται. Τελικά, το αποτέλεσμα ήταν ένα δοχείο ματαιότητας γεμάτο από κάτω μέχρι πάνω και την υπονόμευση της ζωής που δεν τελειώνει όταν τα τύμπανα του πολέμου παύουν να ηχούν. Σε αυτή την πραγματικότητα, η Melanie Wallace τοποθετεί την αφήγησή της για να αποκαλύψει ή να προσδώσει στην ιστορία της πως κανένας πόλεμος και καμία βαρβαρότητα δεν αφήνει ανέπαφες τις ψυχές των ανθρώπων που βιώνουν συνθήκες ανελευθερίας.Περισσότερα

Μιλώντας για τις ανησυχίες και τις αγωνίες του σύγχρονου ανθρώπου (Ρίτσαρντ Φορντ, Καναδάς, Εκδόσεις Πατάκη)

Ο Φορντ συνεχίζει το έργο των επιφανών προκατόχων του όπως είναι ο Φώκνερ, ο Στάινμπεκ, ο Απντάικ και εισέρχεται με ορμή στο σώμα της σημερινής εσωτερικής πάλης του ανθρώπου για το που η ζωή του βαδίζει, ποια είναι τα όρια της συνείδησής του και πως την σώνει, ποιες οι εσωτερικές μάχες που το μυαλό καλείται να δώσει, ποιες οι ασφαλιστικές δικλείδες που τον αποτρέπουν από το ανήθικο, ποιο το λάθος και ποιο το σωστό και πως αυτά ορίζονται. Ο Ντελ Πάρσονς, ο αφηγητής, είναι η προσωποποίηση του ανθρώπου που προσπαθεί να ξεπεράσει μέσα στον ίδιο του τον ψυχισμό, που είναι ακόμα εύπλαστος λόγω της ηλικίας του, μία οικογενειακή τραγωδία, μία ληστεία που έμελλε να κλείσει τους γονείς του στην φυλακή και τον ίδιο να μεταναστεύσει και να μεγαλώσει σε ξένο περιβάλλον, σε άλλη χώρα γνωρίζοντας πως τίποτα πια δεν θα ήταν όπως πριν. Περισσότερα

Η διαχρονική ιστορία ενός ανθρώπου που αναζητά το φως, μια ελπίδα (Knout Hamsun, Η πείνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Η Πείνα του Χάμσουν (Knout Hamsun), όπως αναφέρει και ο ίδιος, δεν είναι ένα μυθιστόρημα. Και βεβαίως δεν αποτελεί ένα μυθιστόρημα γιατί πρόκειται σαφώς για μία ιδιάζουσα ψυχική διαδικασία κατά την οποία ένας άνθρωπος, πολύ πιθανότατα ο ίδιος ο συγγραφέας, περνά μέσα από μία εσωτερική δοκιμασία, μία πάλη αντιμετώπισης της ανέχειάς του, της θέλησής του για εξεύρεση τροφής αλλά τελικά της μη ικανοποίησης της. Ισχυρό πλήγμα στο εγώ του λογίζεται αυτή η ανικανότητα πλήρωσης της επιθυμίας του. Όταν πεινάς, καλείσαι εύλογα να υπερπηδήσεις τα εμπόδια του νου που δίνουν την εντολή και αδυνατώντας να ανταπεξέλθεις στην κάλυψη της ανάγκης αυτής αντλείς φυσιολογικά όλα τα αποθέματα του ψυχισμού σου που δεν γνώριζες πως είχες στον ανηλεή αγώνα ενάντια στην αίσθηση της πείνας. Μία αίσθηση που ενδεχομένως προκαλεί ντροπή και θίγει την αξιοπρέπεια ενώ βυθίζει τον άνθρωπο στο αίσθημα αυτοσυντήρησης που μπορεί και να μην έχει όρια όσο βαδίζει προς το αβέβαιο.Περισσότερα

Μετάβαση στο προπολεμικό Βερολίνο που φλέγεται από τον εσωτερικό του πυρετό (Κρίστοφερ Ίσεργουντ, Αντίο Βερολίνο, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Οι ιστορίες των ανθρώπων του Ίσεργουντ είναι ματιές μέσα στην καθημερινή τους πάλη και πραγματικότητα. Αναδεικνύει ο συγγραφέας την αδυναμία των προσωπικών τους στιγμών, τους έρωτές τους, τις όποιες αναστολές τους, τις εκφράσεις τους και τις υπερβολές τους που θα γίνουν αμαρτίες τους. Ο ίδιος εντός εκτός και επί τα αυτά και με τον φακό ενός κατασκόπου με διεισδυτική διάθεση, φωτογραφίζει τους πρωταγωνιστές του όταν νιώθουν, τρομοκρατούνται, απελπίζονται, εγκαταλείπουν, υποχωρούν, αναρωτιούνται. Κάθε κεφάλαιο περιγράφει και μία διαφορετική πάστα ανθρώπων, άλλοτε αλλόκοτοι, εκκεντρικοί και άλλοτε απλά θύματα των παθών τους, των ανατροπών που συμβαίνουν μέσα τους. Το φάντασμα της ανεργίας εν τω μεταξύ επιταχύνει με ρυθμούς τέτοιους που σκορπάει ανεξέλεγκτα φόβο και μιζέρια στους ανθρώπους σαν το ουράνιο τόξο που κάλυπτε την πόλη της γιορτής και τώρα έχει απολέσει τα φωτεινά του χρώματα και έχει δώσει την θέση του στο γκρίζο.Περισσότερα

Αναφορά τιμής στη μνήμη μιας πραγματικής αγωνίστριας της ελευθερίας (Διδώ Σωτηρίου, Ηλέκτρα, Εκδόσεις Κέδρος)

«Η ζωή δεν είναι για χόρταση. Κάποτε θα ‘ρθει το τέλος. Αν δεν το λασπώσεις αυτό το τέλος… αν, όπως όμορφα έζησες, πεθάνεις κι όμορφα…». Συγκλονιστικά τα λόγια της Ηλέκτρας Αποστόλου στην οποία η Διδώ Σωτηρίου, η φίλη της και συναγωνίστριά της, αφιερώνει αυτό το βιβλίο στην μνήμη της. Το βιβλίο είναι γραμμένο το 1961 με μία γλώσσα που δεν αφήνει περιθώρια ο αναγνώστης να μην γίνει μάρτυρας της κολασμένης χιτλερικής περιόδου και μίας μαύρης σελίδας στην ιστορία της Ελλάδας αλλά και του ανθρώπινου είδους με τον φασισμό να απλώνει τα δίχτυα του σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τότε που οι λέξεις ελευθερία και ανεξαρτησία ηχούσαν δυνατά παρά τον φόβο και τον τρόμο μήπως κοστίσουν ζωές γιατί η Ηλέκτρα όπως και άλλοι αγωνιστές δεν δίστασαν ποτέ να προφέρουν με την φωνή τους το πάθος τους για αποτίναξη του ζυγού που στοίχειωνε τα όνειρά τους. Η Ηλέκτρα αποτέλεσε μία εμβληματική μορφή της αντίστασης που άφησε το στίγμα της με την ηγετική της φυσιογνωμία, την οποία πολλοί άντρες θα ζήλευαν για την δύναμή της, το σθένος, το ζήλος της να ζήσει η Ελλάδα και ο κόσμος μέρες ειρήνης χωρίς φυλακές και κατακτητές.Περισσότερα

Περιγράφοντας έναν κόσμο βουτηγμένο στην ανοησία και την γραφικότητα (Μαρκ Τουέιν, Ο κλεμμένος ελέφαντας και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Πατάκη)

«Μερικές φορές αναρωτιέμαι αν τον κόσμο κυβερνούν κάποιοι έξυπνοι που μας δουλεύουν ή κάποιοι ηλίθιοι που μιλάνε σοβαρά» είχε γράψει ο Μαρκ Τουέιν σχετικά με τον κόσμο γύρω του. Ο Μαρκ Τουέιν, ο συγγραφέας του “Τομ Σώγιερ” και του “Οι περιπέτειες του Χακλμπέρι Φιν” εδώ δεν υπολείπεται νοημάτων και διδαγμάτων. Εισβάλλει στην φύση των ανθρώπων που θεωρούν πως έχουν την εξουσία του γράφειν, αυτών των υποτιθέμενων μάγων της είδησης που έχουν ως αποστολή τους την ακέραιη και σαφή διάδοση των γεγονότων χωρίς να μεροληπτούν. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και είναι πέρα για πέρα γνωστό πως με την πένα τους αντί να φροντίζουν για την ενημέρωση των πολιτών, αυτοί αναλώνονται σε ψευδεπίγραφες και ανεδαφικές πληροφορίες. Ποια είναι όμως η σχέση της αλήθειας με το ψέμα, της ευθύτητας με την παραπλάνηση και της μικροπρέπειας με την ανιδιοτέλεια; Ο Μαρκ Τουέιν κατακεραυνώνει αυτούς τους σαλτιμπάγκους που μόνιμα διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα προσφέροντας μόνο κατασκευασμένα εξιστορήματα αντί να υπηρετούν την κοινή γνώμη και το δημόσιο συμφέρον με τον έναν και μοναδικό τρόπο που δεν είναι άλλος από την ακριβή και καθαρή μετάδοση της πληροφορίας χωρίς την εξυπηρέτηση συμφερόντων και μακριά από αμοιβές και δωροδοκίες.Περισσότερα

Προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε έναν επαναστατικό καταραμένο της λογοτεχνίας (Breece D’J Pancake, Τριλοβίτες, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Το χρονολόγιο τροφοδοτεί δίχως αμφιβολία τον αναγνώστη με πολύτιμα στοιχεία για τους λόγους που οδήγησαν τον αυτόχειρα συγγραφέα στην αλλόκοτη συλλογή διηγημάτων, τα οποία επιμελήθηκε και τα οποία απαρτίζονται μεταξύ άλλων από ένα συνεχές και βίαιο παραλήρημα. Και αυτό γιατί παρουσιάζουν, όχι άδικα, αν διαβάσουμε προσεκτικά τα συμβάντα που καθόρισαν την ζωή του συγγραφέα, μία ωμή αποτύπωση της αμερικανικής πραγματικότητας στην Δυτική Βιρτζίνια των δεκαετιών ’60 και ’70 και έναν οικογενειακό βίο καθόλου χαρούμενο και πολύ οδυνηρό μετά την ασθένεια του πατέρα του. Ο Pancake ανήκει στους καταραμένους δημιουργούς όπως ο συμπατριώτης του David Forster Wallace και κανείς ίσως δεν θα μπορέσει να ερμηνεύσει τους λόγους που τον οδήγησαν στην αποτρόπαιη αυτή πράξη. Δείχνει να βρίσκεται παρών σε κάθε στιγμή αφήγησης των ιστοριών που μοιάζουν με κραυγή αγριότητας σε μία αμερικανική ύπαιθρο που βιώνει πρωτόγνωρες σκηνές σκληρότητας από ανθρώπους αδυσώπητους και σχεδόν βάρβαρους γιατί αυτή ήταν η μοίρα που τους εξασφαλίστηκε.Περισσότερα

Ανταποκριτής στην καρδιά των προβλημάτων ενός πραγματικού κόσμου (Jack London, Ιστορίες από τον Ειρηνικό, Εκδόσεις Πατάκη)

Ο Λόντον, όπως και ο Γκωγκέν, αποφάσισε να έρθει σε επαφή με ένα άσπιλο και αμόλυντο περιβάλλον, αυτό του μακρινού Ειρηνικού μακριά από την δυτική και πολύβουη ζωή. Ο Λόντον όμως στις περιπλανήσεις του τόσο στα νησιά Φίτζι όσο και τις γαλλικές αποικίες, την Ταϊτή εδώ, έζησε από κοντά μία σκοτεινή πραγματικότητα ως προς τη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι «επισκέπτες» και τελικά διεκδικητές της γης αυτής και έγινε παράλληλα μάρτυρας της τραγωδίας που βίωσαν οι γηγενείς κάτοικοί της. Και αποφάσισε, σε αντίθεση με τον Γκωγκέν που ζωγράφισε ένα ως επί το πλείστον ειδυλλιακό τοπίο, να ασχοληθεί με την καταγραφή των επαχθών στιγμών τόσο των ιθαγενών κατοίκων από την μία αλλά από την άλλη δεν απέκρυψε και τον κανιβαλισμό των ίδιων των ιθαγενών, οι οποίοι μπροστά στον φόβο του άγνωστου που απειλούσε την ζωή τους και όπως ήταν λογικό την υπερασπίστηκαν, δεν δίστασαν να προσφύγουν στην προσφιλή τακτική τους να θυσιάσουν τον ιεραπόστολο (από την ιστορία «Το δόντι της φάλαινας»). Περισσότερα

Πρόσωπα κομμάτια της ιστορίας συνομιλούν με τα γεγονότα (Francois Taillandier, Η γραφή του κόσμου, Εκδόσεις Πόλις)

Οι άνθρωποι που πρωταγωνιστούν σε αυτό το βιβλίο είναι κομμάτια της ιστορίας που ακόμα και σήμερα διαβάζεται με τον ίδιο τρόπο γιατί δεν άλλαξαν οι άνθρωποι και οι συμπεριφορές τους αλλά οι εποχές και οι χρόνοι. Είναι πρόσωπα που διάλεξαν να παρουσιαστούν ενώπιον της ιστορίας με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που υπό κανονικές συνθήκες ορίζει η μοίρα. Στάθηκαν απέναντι στην μοίρα τους και όρθωσαν το ανάστημα τους με γνώμονα την μέσα τους φωνή, αυτή που με πάθος και δίψα λαχταρά να διαδραματίσει ρόλο πρωταγωνιστικό όχι για το φαίνεσθαι αλλά για το είναι. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως όταν λες ναι σε όλα δεν γράφεις ιστορία απλά ανήκεις σε αυτήν. Και αυτοί αποφάσισαν να γίνουν η γραφίδα και η πένα, το φτερό και το μελάνι. Μέσα από ταραγμένες περιόδους και τριγμούς της ιστορίας, αναδύονται προσωπικότητες ανάλογες με αυτές του Κασσιόδωρου ή της Θεολίνδας που ηγήθηκαν πρώτα του εαυτού τους και έτσι κατόρθωσαν να προκαλέσουν τον χρόνο που έτρεχε δραματικά και με ταχύτητα, μεταβάλλοντας τις ισορροπίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Και αυτές οι μεταβολές θα αποδεικνύονταν προφητικές για τις επόμενες γενιές καθώς τα απόνερα από αυτά τα συμβάντα έχουν λόγο ακόμα και στο τώρα, τόσους αιώνες μετά.Περισσότερα