Annie Ernaux, Μια γυναίκα, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Επειδή ο Θεός δεν μπορεί να είναι παντού εφηύρε τη μητέρα έγραφε κάποτε ο Βίκτωρ Ουγκώ για τη σημαντικότητά της στη ζωή μας και η συμπατριώτισσά του Ανί Ερνό αφιερώνει ένα της βιβλίο στη μητέρα της μιλώντας για τη σχέση τους, τις εντάσεις ανάμεσά τους καθώς και για όλα όσα εκείνα διαδραματίστηκαν λίγο πριν και λίγο μετά τον θάνατό της. Η απώλειά της, αν και αναμενόμενη λόγω της χρόνιας νόσου του Αλτσχάιμερ που την είχε προσβάλλει, υπήρξε για εκείνην ένα χτύπημα ιδιαίτερα ισχυρό. Ο ρόλος της Ερνό στο συγκεκριμένο βιβλίο, που είναι μια μαρτυρία και ένα αφήγημα, δεν είναι άλλος από αυτόν της κόρης έχοντας απεκδυθεί ήδη από την πρώτη στιγμή τον ρόλο της συγγραφέως ως προς τη μυθοπλασία. Γιατί όταν μιλάς για την πιο ιερή παρουσία, αυτή της μητέρας σου, εστιάζεις μόνο στο συναίσθημα και πολύ λιγότερο στην λογική.

Το γεγονός της απώλειας της μητέρας είναι μια καμπή της ζωής από την οποία κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει

Η γαλλική σχολή της λογοτεχνίας έχει επιδείξει αιώνες τώρα την ποιότητα της αφήγησης δια μέσου των ξεχωριστών της συγγραφέων, τις εξαίσιες θεματικές που οι δημιουργοί επιλέγουν καθώς και τον κοινωνικό της χαρακτήρα στα ζητήματα που είναι φλέγοντα. Αν τα Βραβεία Νόμπελ υπήρχαν και τον 19ο αιώνα είναι βέβαιο πως τα μισά θα τα είχαν λάβει λογοτέχνες όπως ο Φλωμπέρ, ο Σταντάλ, ο Μπαλζάκ και τόσοι άλλοι επιφανείς συγγραφείς. Η Ανί Ερνό ανήκει στην ευλογημένη γενιά των συγγραφέων της γαλλικής σχολής και έμελλε επάξια να τιμηθεί με Νόμπελ για το σύνολο του έργου της. Με τον Λε Κλεζιό και τον Μοντιανό λίγα χρόνια νωρίτερα αλλά και με όλο το φάσμα των συγγραφέων που τιμήθηκαν κατά τον 20ο αιώνα και οι οποίοι ήταν άντρες είναι πράγματι η πρώτη Γαλλίδα γυναίκα συγγραφέας που τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Για την συμβολή της στην λογοτεχνία, για την ποιότητα του έργου της Ερνό, το βραβείο αυτό είναι κάτι το απόλυτα φυσιολογικό και μία δικαίωση για την ίδια. Το ότι τιμάται με βραβείο Νόμπελ είναι όμως και μια δικαίωση για τις σπουδαίες Γαλλίδες συγγραφείς που στο παρελθόν δεν αξιώθηκαν να τύχουν μιας τέτοιας αναγνώρισης. Είναι με κάποιο τρόπο μια αποκατάσταση των Γαλλίδων συγγραφέων για τον ρόλο τους στα γράμματα και στις εποχές που ζούμε είναι κάτι που αξίζει να επισημανθεί, τίποτα δεν θεωρείται πια δεδομένο. Πέραν αυτού ωστόσο, η Ερνό έχει στην φαρέτρα της ένα πλούσιο και πολυποίκιλο έργο να παρουσιάσει με κύριο το θέμα της παρουσίας της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο, την οικογένεια, την κοινωνία.

Η Ερνό, με αυτό το ιδιαίτερο ύφος και την γραφή που την οδήγησε και στη βράβευση με το βραβείο Νόμπελ, ταξιδεύει τον αναγνώστη σε οικεία ζητήματα ανθρώπινης φύσης, ζητήματα βγαλμένα από την ίδια τη ζωή και όχι σε φανταστικές απεικονίσεις. Η ατμόσφαιρα του λόγου της και η αφήγησή της δείχνουν μια γυναίκα με πλήρη ενσυναίσθηση του τι περνάει, με το αίσθημα της ανάγκης να μιλήσει ανοιχτά για θέματα που άλλοι δεν τολμούν να αγγίξουν. Ο λόγος της για τη μητέρα της θυμίζει πολύ τους παλιούς συγγραφείς της γαλλικής σχολής, τον Ξένο του Καμύ για παράδειγμα όπου και εκείνος αναφέρεται στη μητέρα του μέσα από ένα θέατρο παραλόγου ή ακόμα και τον Μωπασάν που μέσα από τα γραπτά του αγγίζει πολλές και προσωπικά γεγονότα. Η Ερνό είναι μια επιφανής συγγραφέας της σύγχρονης εποχής που αναδεικνύει τον θάνατο της μητέρας σαν αυτή η μητέρα να ήταν όλων μας και όχι μόνο δική της.

Μέσα από την ανάλυση του προσώπου της μητέρας της ουσιαστικά αγγίζει και τη μέση μητέρα, αυτήν που όλοι έχουμε στο μυαλό μας και γνωρίζουμε πως κάποια μέρα δεν θα είναι πια κοντά μας. Αυτή η σκέψη της δυνάμενης και δυσμενούς απώλειας είναι μια γροθιά στο στομάχι που όλους μας συγκλονίζει, ακόμα περισσότερο για εκείνη την γυναίκα που στάθηκε δίπλα μας πιο πολύ από κάθε άλλο πρόσωπο στον κόσμο. Εξάλλου, όταν χάνουμε ένα οικείο μας πρόσωπο νιώθουμε έντονα το συναίσθημα της απώλειας πόσο μάλλον στην ιδέα πως η μητέρα που μας γέννησε και που μια ζωή μας φρόντιζε δεν θα είναι πια κοντά μας. Οι εικόνες από το γηροκομείο είναι χαρακτηριστικές της περιόδου όπου η μητέρα της είχε ελάχιστη επικοινωνία με το περιβάλλον και με την ίδια, μια γυναίκα που είχε πλέον φτάσει στη δύση της ζωής της και απλά περίμενε να συμβεί το μοιραίο.

Η θλίψη για την απώλεια διαχέεται σε όλο το βιβλίο αφού όμως η Ερνό έχει καταφέρει να μας διηγηθεί τα χρόνια όπου πήγαινε σχολείο και η μητέρα της ήταν αυστηρή απέναντί της σαν να μην ήθελε ποτέ η κόρη της να μεγαλώσει. Πολλές φορές ήταν σκληρή και απότομη χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν την αγαπούσε και όμως η Ερνό ήθελε τόσο πολύ να απεμπλακεί από το οικογενειακό περιβάλλον, από αυτό δηλαδή που της ασκούσε πίεση σε σημείο να νιώθει αποκλεισμένη από τον έξω κόσμο και να έχει παροπλιστεί από κάθε δυνατότητα να απολαύσει τις χαρές της ζωής. Η φυγή της στην πόλη για να σπουδάσει υπήρξε ό,τι πιο πολύτιμο είχε ζήσει, ένιωθε πια την ανεξαρτησία της, την ελευθερία της να την έχουν κυριεύσει και να είναι κυρία του εαυτού της χωρίς να σημαίνει πως η σκέψη της δεν ήταν και στην οικογένειά της.

Αυτό που είναι δείγμα της ευφράδειάς της και της εκφραστικής της ικανότητας είναι το ύφος της που μοιάζει με γράμμα στον εαυτό της και ο αναγνώστης εισπράττει τον λόγο της ως κάτι απόλυτα φυσιολογικό και ανθρώπινο γιατί η ίδια τον παίρνει από το χέρι και τον κάνει κοινωνό των σκέψεών της και των εμπειριών της. Αναδύεται στην επιφάνεια η ανάγκη της να αποκαλύψει στιγμές από τη ζωή της και τις μυρωδιές του τόπου της διότι έτσι έρχεται πιο κοντά στη δική της λύτρωση ενώ ταυτόχρονα βρίσκει νοερά και την συντροφιά των ανθρώπων που θα την διαβάσουν και θα συμπορευτούν με τις σκέψεις της και έτσι να μοιραστεί μαζί τους την αγάπη της για τη μητέρα της.

“Τα πάντα στη μητέρα μου – η αυτοπεποίθηση, οι επιθυμίες, οι φιλοδοξίες της – στρέφονταν προς την έννοια αυτή καθαυτήν της μόρφωσης”

“Ίσως θα ήταν καλύτερο να περιμένω μέχρις ότου η αρρώστια και ο θάνατός της γίνουν ένα με το παρελθόν, όπως τόσα και τόσα γεγονότα της ζωής μου, ο θάνατος του πατέρα μου, ο χωρισμός απ’ τον άντρα μου…”

 

Β.Π. Μεσολογγίτης, Ο κουρασμένος της ηδονής, Εκδόσεις Κίχλη

Χρωστάμε πολλά στους ποιητές μας, χρωστάμε πολλά σε αυτούς που μέσα από τον λόγο τους μας έδωσαν αυτό το “εργαλείο” ζωής για να ξεφεύγουμε από την πεζότητα και από την αδυναμία μας πολλές φορές να μην μπορούμε να βλέπουμε πέρα από την λογική μας. Η ποίηση εξυψώνει την ψυχή και της προσφέρει ελπίδα και φως, καταφύγιο και απάγκιο. Το λελογισμένο είναι αναγκαίο όσο αναγκαίο είναι και το ρομαντικό, εκείνο που είναι πέρα από την αντίληψή μας. Ο Πικάσο έλεγε πως έχουμε ανάγκη την τέχνη για να βγάζουμε από πάνω μας την σκόνη της καθημερινότητας, αυτό πράττει και η ποίηση με την λυρικότητα και την ομορφιά που σπέρνει γύρω της. Ομορφιά δεν είναι μόνο η χαρά είναι και το συναίσθημα άλλοτε γλυκό και άλλοτε πικρό μα ένα συναίσθημα που ποτέ δεν έπαψε να μας αγγίζει, γιατί η ποίηση πολύ απλά αφηγείται όνειρα και πίκρες καθώς οι ποιητές είναι άνθρωποι που εκφράζουν τον ψυχισμό τους.Περισσότερα

Λευκάδιος Χερν, Ιστορίες από έναν τόπο κι έναν χρόνο μαγικό, Εκδόσεις Αιώρα

Είναι γεγονός πως η Ανατολή ασκούσε ανέκαθεν γοητεία σε πολλούς δυτικούς συγγραφείς, ζωγράφους, ποιητές όπως ο Ντελακρουά, ο Βαν Γκογκ και πολλοί άλλοι, οι οποίοι και καταπιάστηκαν με θέματα ιδιαίτερα για τα οποία λίγοι γνώριζαν στη Δύση. Ο ιαπωνισμός για παράδειγμα που έγινε γνωστός στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ευρώπη μέσα από τη ζωγραφική ήταν απόρροια ταξιδιών ή και μελέτης σχετικά με τον ιαπωνικό πολιτισμό μιας και τα ταξίδια εκείνη την εποχή δεν ήταν ό,τι πιο εύκολο. Ειδικά κατά την περίοδο του 17ου, 18ου αλλά κυρίως του 19ου αιώνα πολλοί περιηγητές βρέθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολής, μέρη της οποίας είναι οι χώρες της Ασίας όπως η Ιαπωνία, την οποία και μας περιγράφει ο Λευκάδιος Χερν μέσα από τις δικές του ιστορίες γεμάτες συμβολισμούς και αλληγορίες.Περισσότερα

Ιλάρια Γκάσπαρι, Η ευτυχία των Αρχαίων. Η φιλοσοφία ως τέχνη ζωής, Εκδόσεις Πατάκη

Ο Καρτέσιος είχε πει κάποτε πως το να διαβάζεις τα καλά βιβλία είναι σαν να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων. Ας πάρουμε όμως το νήμα της ιστορίας της φιλοσοφίας από τις απαρχές της, από την ίδια την Αρχαία Ελλάδα και τους φιλοσόφους της που έχουν τόσα να μας διδάξουν, όχι θεωρίες ακατανόητες αλλά απτές σκέψεις που θα μας βοηθήσουν στη βελτίωση της καθημερινής μας ζωής. Το παρόν εγχειρίδιο είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία, μια προσφορά ζωής για να αντλήσουμε στοιχεία για την καθημερινότητά μας και να προσπαθήσουμε να απολαύσουμε τους καρπούς μιας ευζωίας που δεν είναι πάντα εύκολη να κατακτηθεί. Η ευτυχία είναι μια έννοια πολύπλοκη μα τελικά όχι τόσο. Αξίζουν μικρά βήματα για να νιώσουμε πως την πλησιάζουμε, χωρίς στερήσεις αλλά και χωρίς υπερβολές, δηλαδή εφαρμόζοντας το μέτρον άριστον.

Η φιλοσοφία ως τρόπος αγαλλίασης της ψυχής και ως πυξίδα για μια καλύτερη ζωή

Η συγγραφέας Ιλάρια Γκάσπαρι με εξαιρετικά εύληπτο τρόπο και με αγάπη για το πεδίο γνώσης που ενέχει η φιλοσοφία προσφέρει στο ευρύ κοινό έναν οδηγό για τον δρόμο προς την ευτυχία με στάσεις που αξίζει να βρούμε στην διαδρομή. Πραγματεύεται το θέμα της ευτυχίας μέσα από παραδείγματα της δικής της καθημερινής ζωής και μέσα από ένα πείραμα, σύμφωνα με το οποίο κάθε εβδομάδα προσπαθεί να συντονιστεί με την φιλοσοφία διαφορετικών σχολών των Αρχαίων Ελλήνων και έτσι από τη μία να επαναξιολογήσει αυτά που έμαθε κατά τις σπουδές της, εντρυφώντας ακόμα περισσότερο σε γνώσεις ενώ από την άλλη να δει πώς οι διδαχές των Αρχαίων έχουν όντως εφαρμογή στο σήμερα μέσα από μικρές αλλαγές αφού οι εποχές έχουν αλλάξει.

Πολλές φορές θεωρούμε τη φιλοσοφία ως ένα στοιχείο πολυτέλειας, κάτι όχι και τόσο άμεσα αναγκαίο στην καθημερινότητά μας, χανόμαστε στα πιο απλά πράγματα και αναζητούμε λύσεις υλικές που θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο ενός συναισθηματικού κενού ή μιας αποτυχίας. Έχουμε κατά νου τη φιλοσοφία ως κάτι παντελώς θεωρητικό που το προσπερνάμε γιατί η ουσία βρίσκεται αλλού, στα πιο άμεσα και απτά. “Η φιλοσοφία μου χάρισε την ετοιμότητα να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε στροφή της μοίρας” θα μας πει ο Διογένης ο Κυνικός και πόσο δίκιο έχει. Η φιλοσοφία των Κυνικών είναι και το τελευταίο στάδιο του πειράματος της Γκάσπαρι έχοντας περάσει μέσα από την πυθαγόρεια, την ελεατική, την στωική, την σκεπτικιστική και την επικούρεια φιλοσοφία. Διαβάζοντας τους κλασικούς φιλοσόφους που προτείνει η Γκάσπαρι δεν κερδίζουμε απλά την επαφή με ένα διδάγματα, ερχόμαστε σε επαφή με μια ολόκληρη κοσμοθεωρία για το πώς κινούμαστε, τι σκεφτόμαστε, πώς αντιδρούμε σε δυσκολίες και προβλήματα που εμφανίζονται.

Πολλές από αυτές τις δυσκολίες περιγράφει άλλωστε και η ίδια η συγγραφέας έχοντας περάσει πολλά στάδια, χωρισμού, μοναξιάς, απόγνωσης, κατάθλιψης, εσωτερικής διαταραχής, εσωστρέφειας κ.α. Η Γκάσπαρι κάθε φορά που έρχεται σε επαφή με το εκάστοτε φιλοσοφικό κίνημα επιχειρεί να απλοποιήσει ή καλύτερα να ερμηνεύσει αυτό που συμβαίνει μέσα της και να προσπαθήσει να γευτεί μέρος της σοφίας των δασκάλων που δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν ζούσαν τα δικά τους προβλήματα και τις δικές τους ανησυχίες σε έναν κόσμο ίσως λίγο καλύτερο από τον σημερινό. Και όμως μπορεί οι εποχές να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι και σε αυτό εστιάζει η συγγραφέας, να μας εμπνεύσει δηλαδή με τον λόγο εκείνων των σοφών πάνω στους οποίους βασίστηκε ο δυτικός πολιτισμός.

Η φιλοσοφία δεν υπόσχεται θαύματα ούτε και βγάζει λαγούς από το καπέλο της, ωστόσο με άσκηση και επιμέλεια που απαιτεί συνέπεια και συνέχεια μπορεί να μετατραπεί αδιαμφισβήτητα στο απαραίτητο εργαλείο για να αντιληφθούμε αλλιώς τη ζωή στο σύνολό της, τις χαρές και τις λύπες της. Μελετώντας φιλοσοφία δεν σημαίνει πως κινητοποιείται κάποιος αυτόματος μηχανισμός που μεταβάλλει με το πάτημα ενός κουμπιού τη διάθεση μας προς το καλύτερο, οδηγώντας μας στην ευδαιμονία μας από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθειας αλλαγής θέασης των πραγμάτων, ένας άλλος εναλλακτικός τρόπος που μόνο θετικά μπορεί να μας προσφέρει γιατί έτσι θα κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα της ύπαρξής μας και της παρουσίας μας στον κόσμο.

Στο τέλος του βιβλίου η ίδια αναφέρει χαρακτηριστικά και έχοντας επηρεαστεί από τον Διογένη τον Κυνικό – Κυνικός εκ του ουσιαστικού Κύων καθώς ο Διογένης ζούσε σε ένα πιθάρι σαν σκύλος – ώστε τελικά να αποκτήσει σκύλο και να βρει μια συντροφιά: “Ζω αναζητώντας κάτι που δεν ξέρω τι είναι ͘  ίσως απλώς η ευτυχία τού να συνεχίζω να αναζητώ. Σκέφτομαι τα λόγια του Σωκράτη: μια ζωή χωρίς αναζήτηση δεν αξίζει να τη ζεις. Περπατώ με τον Σκύλο στους δρόμους της γειτονιάς, τίποτα δεν μου ανήκει, είμαι ευτυχισμένη. Έμαθα λίγο να ζω από τους αρχαίους φιλοσόφους, ίσως ͘  και ίσως αυτό, σε τελική ανάλυση, είναι που άξιζε να διηγηθώ”. Αυτά επισημαίνει η ίδια έχοντας αντλήσει πλήθος συμπερασμάτων και έχοντας μοιραστεί ανησυχίες, προβληματισμούς και αγωνίες που πολλοί εξ’ ημών ενδεχομένως δεν τολμούσαμε να εξωτερικεύσουμε. Δεν έθεσε δύσκολα μα βατά ερωτήματα που πολλές φορές είναι και τα πιο ανηφορικά ως προς τις απαντήσεις τους. Αυτό το μικρό εγχειρίδιο ίσως φανεί πολύτιμο για να βελτιώσουμε έστω και λίγο τις ζωές μας.

“Δεν υπάρχει γνώση που να μην είναι υποκειμενική, αν όλα πηγάζουν από τη διαδικασία επεξεργασίας των εντυπώσεων ͘  ή, όπως εξηγούσε με περισσότερη χάρη ο Τίμωνας ο Φλιάσιος, ο οποίος αποφάσισε να γίνει σκεπτικός αφότου γνώρισε τον Πύρρωνα…”

“Αυτό που με έκανε τόσο δυστυχισμένη ήταν η ιδέα που είχα για τη δυστυχία μου. Τώρα όμως δεν φοβάμαι πια να νιώσω θλιμμένη”

Charlotte Perkins Gilman, Η κίτρινη ταπετσαρία, Εκδόσεις Έρμα

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από την ανακάλυψη πολύτιμων βιβλίων που για κάποιο αόριστο ή ανεξήγητο λόγο δεν βρήκαν στο σωστό χρόνο την κατάλληλη θέση τους μέσα στο λογοτεχνικό στερέωμα ή δεν είχαν την πρέπουσα προβολή κατά την πρώτη κυκλοφορία τους – στη γλώσσα τους ή στη μετάφρασή τους – και άρα κάπου λησμονήθηκαν. Κάποια από αυτά τα έργα τυχαίνει να μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά και αυτό είναι πολύ σημαντικό εκδοτικό γεγονός, όπως στην περίπτωση της κίτρινης ταπετσαρίας που αν και εκδίδεται για τρίτη φορά είναι σαν να είναι η πρώτη. Έρχεται όμως πάντα η στιγμή όπου κάποιος θα βρεθεί με την επίμονη σκαπάνη του – είναι κάποιοι αυτοί – να φέρει στην επιφάνεια βιβλία που ξεχωρίζουν και αξίζει να μνημονευτούν. Περισσότερα

Daniel Wiles, Το μερίδιο της γης, Εκδόσεις Διόπτρα

Οι εκδόσεις Διόπτρα εγκαινιάζουν μια νέα σειρά μυθιστορημάτων με τίτλο, Οι φωνές του κόσμου, τα οποία απευθύνονται στο ευρύ κοινό που αγαπά την καλή λογοτεχνία και επιθυμεί να ανακαλύψει αυτές τις νέες φωνές. Πρόκειται για μυθιστορήματα που προέρχονται από διάφορα μήκη και πλάτη του κόσμου, βιβλία νέων και φερέλπιδων συγγραφέων που σκοπό έχουν μέσα από την ιδιαίτερη γραφή τους και την πλοκή τους να μας προσκαλέσουν να έρθουμε σε επαφή με το έργο τους και να τους γνωρίσουμε. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το εν λόγω μυθιστόρημα, ένα βιβλίο σκληρό μα πολύ αληθινό που εκτυλίσσεται στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα στην Αγγλία. Η ωριμότητα της γραφής του Γουάιλς από τη μία και το θέμα της ζωής και της σκληρής εργασίας των ανθρακωρύχων από την άλλη είναι στοιχεία που εγγυώνται για το αποτέλεσμα και ας είναι το βιβλίο αυτό το πρώτο του συγγραφέα.Περισσότερα

Truman Capote, Τα βρόμικα σαλόνια της μπουρζουαζίας, Εκδόσεις Οξύ

Πολλοί και επιφανείς συγγραφείς έχουν εντάξει τον εαυτό τους στις ιστορίες τους, σε μυθιστορήματα και διηγήματα ενίοτε, αλλάζοντας για ευνόητους λόγους τα ονόματά τους χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα. Είναι μια πάγια και καθ’ όλα συνηθισμένη τακτική ήδη από πολύ παλιά. Να θυμηθούμε μόνο τον Φλωμπέρ, ο οποίος αναφερόμενος στο εμβληματικό του μυθιστόρημα Κυρία Μποβαρύ έλεγε πως η Μαντάμ Μποβαρύ είμαι εγώ. Το άλλο του εγώ μας παρουσιάζει λοιπόν και ο εκκεντρικός Τρούμαν Καπότε σε αυτό το μυθιστόρημα/μωσαϊκό όπου παρουσιάζει τη ζωή ενός κάποιου Π. Μπ. Τζόουνς, δηλαδή τον ίδιο σε μια άλλη και λίγο διαφορετική μορφή. Ωστόσο, σε αδρές γραμμές, το πρόσωπό του εμφανίζεται εδώ σε όλο του το μεγαλείο και ο αναγνώστης μαθαίνει ουσιαστικά για άγνωστες πτυχές του περίφημου συγγραφέα του Εν Ψυχρώ και του βιβλίου “Πρόγευμα στο Τίφανυς”. Μαθαίνει δηλαδή για έναν ομοφυλόφιλο που βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία και αναζητά καταφύγιο και λιμάνι ενώ αφηγείται πρόσωπα και πράγματα.

Ένας ανήσυχος συγγραφέας και ένας εκκεντρικός δανδής της εποχής του με πλούσιο κοινωνικό περίγυρο

Ο ίδιος ο Τρούμαν Καπότε αποτελούσε μέρος ενός καλλιτεχνικού αλλά και αριστοκρατικού κύκλου και σύχναζε σε παρέες επώνυμων προσώπων, πρόσωπα τα οποία και περιγράφει ουσιαστικά μέσα στο βιβλίο. Οι συναναστροφές που είχε επίσης με κυρίους της αριστοκρατίας και του πλούτου ήταν κοινό μυστικό καθώς τους παρείχε υπηρεσίες συντροφιάς. Όλο αυτό το σκηνικό αποκαλύπτεται τόσο μέσω μιας “βρώμικης” γλώσσας την οποία χρησιμοποιεί για να μας παρουσιάσει όλο το φάσμα των γνωριμιών του, όσο και από τα διάφορα επεισόδια. Είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικός και ξεδιπλώνει ακόμα και πολύ παραστατικά λεπτομέρειες των ερωτικών περιπτύξεων στις οποίες λάμβανε μέρος ή παρακολουθούσε την εξέλιξή τους. Τα κουτσομπολιά και οι επαφές έδιναν και έπαιρναν άλλωστε σε μια εποχή που είχε σημαδευτεί από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και την απελευθέρωση από τη μιζέρια των περασμένων χρόνων.

Ο Καπότε με όλη την αφηγηματική ευχέρεια που τον διακρίνει αλλά και με το δικό του μοναδικό ύφος γραφής προσφέρει στον αναγνώστη του και τους δικούς του προβληματισμούς ως προς το μέλλον του ως συγγραφέας σε μια περίοδο μάλιστα όπου ο ανταγωνισμός ήταν έντονος καθώς πολλοί σημαντικοί συγγραφείς, ποιητές και διηγηματογράφοι, σε Ευρώπη και Αμερική, βρίσκονται στο απόγειο και στην κορύφωση της σταδιοδρομίας τους που είχε ξεκινήσει ήδη μέσα στον πόλεμο. Δεν είναι τυχαίες οι αναφορές του στον Σάλιντζερ, στον Χέμινγουεϊ, στον Φώκνερ και σε πολλούς άλλους, τους οποίους αναμφίβολα γνώριζε από τότε. Διαβάζουμε τον ίδιο τον Καπότε, εμμέσως πλην σαφώς, να αναφέρεται στα γραπτά του κατά την αφήγηση και να αγωνία για το μέλλον του ως συγγραφέας.

Στην εισαγωγή της ελληνικής έκδοσης, εκτός των σχολίων του ίδιου του εκδότη για το έργο του Καπότε σχετικά με τα σκαμπανεβάσματα της συγγραφικής του διάθεσης, έχουμε τη δυνατότητα να ανατρέξουμε σε όσα έλεγε ο ίδιος ο Καπότε για τον εαυτό του και για τη διαδρομή του ως συγγραφέας, για την ανησυχία που είχε για το αν τα γραπτά του ήταν ακόμα ενδιαφέροντα και για το κατά πόσο ήταν ο ίδιος αποδεκτός από τον καλλιτεχνικό κύκλο και κυρίως τους κριτικούς όταν δοκίμαζε κάτι νέο. Κάθε δημιουργός εξάλλου περνάει πάντα μέσα από αυτή την επώδυνη διαδικασία αναστοχασμού και αβεβαιότητας για το μέλλον του. Μετά τον θάνατό του λοιπόν, ο εκδότης γράφει αυτή την εισαγωγή το 1987 για να μας διαφωτίσει σχετικά με ένα βιβλίο που, όπως διαβάζουμε, είχε περάσει δια πυρός και σιδήρου για να δημοσιευτεί καθώς ο Καπότε το είχε καθυστερήσει ουκ ολίγες φορές και τελικά έμελλε να εκδοθεί με αρκετές παραλλαγές από την αρχική του μορφή.

Τα λόγια του ίδιου του Καπότε είναι πραγματικά χαρακτηριστικά τόσο περί της αυτοπεποίθησής του όσο και περί της αμφισβήτησης του ίδιου του εαυτού ειδικά μετά το 1977 οπότε και άρχισε να μπλέκει με τα ναρκωτικά, μία αντιφατικότητα λοιπόν έκδηλη, παράλληλα όμως και τόσο αληθινή μιας και αντανακλά έναν συγγραφέα υπό αστάθεια. “…νομίζω ότι οι περισσότεροι συγγραφείς, ακόμα και οι καλύτεροι, παραφορτώνουν το κείμενό τους. Εγώ προτιμώ να γράφω λιτά. Απλά και διάφανα σαν ένα ρυάκι στην εξοχή. Όμως ένιωσα πως η γραφή μου γινόταν υπερβολικά πυκνή, πως μου έπαιρνε τρεις σελίδες για να φτάσω στην ουσία που απαιτούσε μία και μόνη παράγραφο. Ξανά και ξανά διάβαζα όλα όσα είχα γράψει και άρχισα να αμφιβάλλω. Όχι για το υλικό ή την προσέγγισή μου αλλά για την υφή της ίδιας της γραφής”.

Στο μυθιστόρημα ξεπροβάλλουν προσωπικότητες και πρόσωπα της εποχής εκείνης, εφοπλιστές, μοντέλα, επιχειρηματίες, ηθοποιοί, καλλιτέχνες μέσα σε έναν κοινωνικό πυρετό με πάρτι και αμέτρητα ξενύχτια, όπου η ηδονή και ο έρωτας περισσεύουν ενώ δεν λείπουν και οι ακρότητες, οι παράξενες συμπεριφορές και μια ατμόσφαιρα “βρωμιάς” και ανηθικότητας, όπως περιγράφεται άλλωστε από τον ίδιο τον Καπότε. Μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα γεγονότων, ο ίδιος παρατηρεί, συμμετέχει και εν τέλει καταγράφει όλα όσα συμβαίνουν γύρω του δίχως να εξωραΐζει καταστάσεις. Μια επανάληψη δηλαδή των όσων έγραφε ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ λίγες δεκαετίες νωρίτερα στα δικά του βιβλία μιλώντας για όμορφους και καταραμένους, για ανθρώπους σε πλήρη αποδρομή και σε απόσταση από την πραγματική πραγματικότητα. Ο Καπότε, γνήσιο τέκνο της επίσης ανέμελης μεταπολεμικής εποχής του μας αφήνει ένα πλήρες δείγμα της δύσης του δικού του άστρου σαν έναν καμβά που τελικά έμεινε ξεθωριασμένος από τη δική του άδικη κατάληξη.

“Όλα πηγαίνουν καλά, σε αγαπάνε όσο ξέρουν τι κάνεις. Το λάθος μου ήταν ότι βαρέθηκα τα παλιά μου κόλπα κι έμαθα μερικά καινούργια. Οι κριτικοί δεν τα ανέχονται κάτι τέτοια”

“Ένα βράδυ στο Λε Παρέιντ, γνώρισα κάποιον που έμελλε να επηρεάσει καθοριστικά τα μελλοντικά γεγονότα. Είχε ξανθά πατικωμένα μαλλιά με χωρίστρα στη μέση, σαν διαφήμιση τονωτικού μαλλιών της δεκαετίας του είκοσι”

Kahlil Gibran, Η φωνή της αιώνιας σοφίας, Εκδόσεις Printa

Ο Καρτέσιος είχε πει κάποτε πως το να διαβάζεις τα καλά βιβλία είναι σαν να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων. Ας πάρουμε όμως το νήμα της ιστορίας της φιλοσοφίας από τις απαρχές της, από την ίδια την Αρχαία Ελλάδα και τους φιλοσόφους της που έχουν τόσα να μας διδάξουν, όχι θεωρίες ακατανόητες αλλά απτές σκέψεις που θα μας βοηθήσουν στη βελτίωση της καθημερινής μας ζωής. Η σοφία τόσο των Αρχαίων Ελλήνων όσο και εκείνων που βασίστηκαν στις διδαχές τους και διαμόρφωσαν την ιστορία της φιλοσοφίας όπως την γνωρίζουμε σήμερα άφησαν πίσω του μια προσφορά ζωής για να αντλήσουμε στοιχεία για την καθημερινότητά μας και να προσπαθήσουμε να απολαύσουμε τους καρπούς μιας ευζωίας που δεν είναι πάντα εύκολη να κατακτηθεί. Μέρος αυτών των σοφών είναι και ο Χαλίλ Γκιμπράν, ένας ανατολίτης με οικουμενική απήχηση.Περισσότερα

Grazia Deledda, Στάχτη, Εκδόσεις Ροές

Με βαθιά προσήλωση στην άστατη ανθρώπινη φύση και στον τρωτό χαρακτήρα των ανθρώπων, η Νομπελίστρια συγγραφέας Γκράτσια Ντελέντα γράφει ένα εμβληματικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στην αλήθεια των ανθρώπων, των απλών ανθρώπων. Η ιταλική ζωγραφική του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου παρουσιάζει τοπία και εικόνες όμοια με αυτά που περιγράφονται στο βιβλίο. Για παράδειγμα, ο περίφημος Τζιοβάνι Φατόρι στους πίνακές του αναπαριστά ανθρώπους της υπαίθρου με τα ζώα τους σε καθημερινές ασχολίες, ανθρώπους φτωχούς σαν της Σαρδηνίας, εκείνους δηλαδή στους οποίους αναφέρεται η Ντελέντα. Ο πρωταγωνιστής Ανανία, φεύγει για να σπουδάσει μα η περίπτωσή του δεν είναι ο κανόνας, είναι η εξαίρεση καθώς η φυγή από την γενέτειρα δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση.Περισσότερα

Joseph Roth, Περλέφτερ. Η ιστορία ενός αστού, Εκδόσεις Άγρα

Η ανακάλυψη ενός χειρογράφου ενός κορυφαίου συγγραφέα, όπως υπήρξε ο Γιόζεφ Ροτ, είναι χαρμόσυνο γεγονός από μόνο του. Μοιάζει με μωσαϊκό του οποίου είναι χαμένο ένα κομμάτι και η προσθήκη αυτού δίνει στο ψηφιδωτό μια νέα οπτική. Η έκδοση του Περλέφτερ αποτελεί εκδοτικό γεγονός και ας έμεινε το βιβλίο ημιτελές αφού ο Γιόζεφ Ροτ το εγκατέλειψε για να αρχίσει κάποιο άλλο. Η σημασία του χειρογράφου είναι τεράστια αν αναλογιστούμε πως γράφτηκε πριν από πάνω από εκατό χρόνια σε μία περίοδο ωριμότητας του συγγραφέα και σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερα ασταθές. Πρόκειται για μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της λογοτεχνίας καθώς ο Γιόζεφ Ροτ υπήρξε ένας εκ των βασικών εκπροσώπων αυτού που αποκαλούμε λογοτεχνία του μεσοπολέμου. Με την καυστική και κοινωνικά ευαίσθητη ματιά του, ο Ροτ μυεί τον αναγνώστη του στο έργο του ενώ αφηγείται τα όσα ο ίδιος παρατηρεί γύρω του.Περισσότερα

Joy Sorman, Στην τρέλα, Εκδόσεις Πόλις

Ο εκκεντρικός και ευφυέστατος Σαλβαντόρ Νταλί συνήθιζε να λέει πως η διαφορά ανάμεσα σε έναν τρελό και σε μένα είναι πως εγώ δεν είμαι καθόλου τρελός για να σαρκάσει την έννοια της τρέλας και την παρανόηση του κόσμου. Στην τρέλα αυτή αναφέρεται η συγγραφέας μέσα από αληθινά γεγονότα και συναντήσεις με ασθενείς του περιπτέρου 4β ενός ψυχιατρείου. Το σύμπαν της Σορμάν, η οποία τιμήθηκε με βραβείο για αυτό το βιβλίο, είναι οι ασθενείς και οι νοσοκόμοι του ψυχιατρείου που περιγράφουν στιγμές, εντάσεις, εικόνες και πρόσωπα. Πρόκειται για μαρτυρίες που συγκινούν, συγκλονίζουν και δημιουργούν ποικίλα συναισθήματα για τον τρόπο που ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζονται κάποιοι ασθενείς. Η απομόνωση των ασθενών είναι ακόμα και σήμερα πρακτική που μάλλον κακό κάνει παρά καλό και δεν θεραπεύει την πληγωμένη τους ψυχή αλλά χειροτερεύει τα εσωτερικά τους τραύματα.Περισσότερα

Simone de Beauvoir, Ένας πολύ γλυκός θάνατος, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Θάνατος, μια λέξη και μια έννοια τόσο απλή μα τόσο περίπλοκη, ένας όρος που τρομάζει, ένα τέλος που λίγοι επιθυμούν να εντάξουν στον λόγο τους και ακόμα λιγότεροι εύχονται να τους συμβεί. Τελικά είναι ο θάνατος το τέλος της ζωής και η αρχή μιας άλλης ή μήπως ένας άγνωστος Χ τον οποίο ουδείς μπορεί να ερμηνεύσει για αυτό και τον απωθεί όπως ο διάβολος το λιβάνι; Στην αρχαιότητα, ο Θάνατος υπήρξε μαζί με τον Ύπνο ένα δίδυμο ισχυρών θεών, αυτοί οι δύο δεινοί θεοί που ήλιος δεν τους έβλεπε μετέφεραν μαζί το σώμα ενός νεκρού πολεμιστή στον Κάτω κόσμο του Άδη. Ο Θάνατος πολλές φορές λατρευόταν για τον ρόλο του ως ησυχαστή του πόνου και ως ενός λυτρωτή στα βάσανα του ανθρώπου, κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση γίνεται μια μορφή μαυροφορεμένη που κλέβει τις ζωές των ανθρώπων και οδηγεί τους επιζήσαντες σε μια αιώνια θλίψη και αναπαρίσταται με δρεπάνι.Περισσότερα