Jeremy Black, Μικρή ιστορία της Μεσογείου, Εκδόσεις Πατάκη

Η Μεσόγειος, αυτή η κοιτίδα πολιτισμού και ιστορίας, αγκαλιάζει μια σειρά από χώρες που έχουν το προνόμιο να βρέχονται από τα υπέροχα νερά της και να γεύονται τους καρπούς της γόνιμης γης της. Στους κόλπους της θάλασσας αυτής άνθισε το εμπόριο και οι λαοί ανέπτυξαν διαύλους επικοινωνίας καθώς η Μεσόγειος υπήρξε πάντα μια θάλασσα ανοιχτή για όλους. Στα βουνά της γεννήθηκαν οι Ολύμπιοι θεοί και αυτά επισκέπτονται σήμερα τόσοι και τόσοι τουρίστες. Αυτό το κομμάτι της θάλασσας έζησε τόσα και τόσα γεγονότα μέσα στον χρόνο, είδε τόσα γεγονότα να συμβαίνουν στο σώμα της και ο βυθός της έγινε το μέρος εκείνο όπου η αρχαία κληρονομιά έκανε μόνιμη στάση. Πόλεμοι έλαβαν χώρα, συρράξεις επίσης και όλα αυτά μέσα στους πολλούς αιώνες, η Μεσόγειος λοιπόν υπήρξε ως γεωγραφικό τοπόσημο ένα σημείο αναφοράς και παράλληλα αποτέλεσε πάντα πηγή έμπνευσης για τους ζωγράφους, τους γλύπτες, τους συγγραφείς, τους ποιητές, οι οποίοι και θέλησαν να την τιμήσουν. Στη Μεσόγειο και την ιστορία της είναι αφιερωμένο αυτό το εξαιρετικό πόνημα που προσφέρει ένα ευρύ φάσμα γνώσεων και πληροφοριών για τον ρόλο που έπαιξε δια μέσου της Ιστορίας.

Η Μεσόγειος με τον πολιτιστικό πλούτο της και την πλούσια ιστορία της διαδραμάτισε πρωταρχικό ρόλο

Η Μεσόγειος και οι λαοί των χωρών που ζουν από αυτήν οφείλουν να είναι ευγνώμονες για όσα εκείνη συνεχίζει να προσφέρει αν και τα τελευταία είκοσι χρόνια βιάζεται ασύστολα από την κλιματική αλλαγή και την ασύδοτη ανθρώπινη δραστηριότητα που την έχουν φέρει να είναι μία από τις πιο μολυσμένες θάλασσες του κόσμου. Η Μεσόγειος τροφοδοτούσε και τροφοδοτεί τους λαούς με πληθώρα ειδών τόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά χάρη στο κλίμα της και στην ευφορία που προσφέρουν τα εδάφη που λούζει με το φως της. Το βιβλίο αυτό διατρέχει πλήθος αιώνων από την αρχαιότητα έως και το σήμερα και ο αναγνώστης μαθαίνει για όλα όσα συνέβησαν μέσα στον χρόνο, τις αλλαγές και τις εναλλαγές, τις κρίσεις και τις επαναστάσεις. Από το Γιβραλτάρ μέχρι τον Λίβανο και από τα παράλια της Ισπανίας μέχρι την Μικρά Ασία (τη σημερινή Τουρκία), ο μεσογειακός κόσμος διαμορφώνει ένα δικό του τρόπο ζωής και μια πλούσια ανθρώπινη δραστηριότητα.

“Καθώς οι κοινωνίες γίνονταν πιο σύνθετες και παρήγαν πλεονάσματα, αυξήθηκαν οι ευκαιρίες για εμπορική δραστηριότητα. Αυτή η δραστηριότητα συντέλεσε στη δημιουργία δικτύων ανά τη Μεσόγειο και τη συνέδεσε με άλλα ναυτιλιακά κέντρα. Ο πλούτος ορισμένων πόλεων οφειλόταν στο εμπόριο και όχι στη διακυβέρνησή τους. Τέτοιες πόλεις ήταν κάποια λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου, όπως η Βύβλος, η Τύρος και η Σιδώνα, οι οποίες βρίσκονταν, όλες, στον σημερινό Λίβανο και έφεραν το συλλογικό όνομα Φοινίκη”. Η Μεσόγειος είναι μια περιοχή ιδιαίτερα ιερή και σημαίνουσα για την ίδια την Ευρώπη μα και για όλο τον κόσμο καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτοι πολιτισμοί των Φοινίκων, των Αιγυπτίων, των Ελλήνων, των Ρωμαίων και ύστερα πολιτισμοί που αποτέλεσαν εξέλιξη αυτών. Εν συνόλω, οι πολιτισμοί αυτοί άφησαν το στίγμα τους μέσα στον χρόνο.

Είναι όμως και στην πιο σύγχρονη εποχή το πέρασμα πολλών δημιουργών που πάτησαν το πόδι τους και γεύτηκαν το ταξίδι της φυγής προς το φως μακριά από μία μουντή πραγματικότητα. Η Βιρτζίνια Γουλφ ταξίδεψε στην Ελλάδα και αισθάνθηκε για λίγο τον ήλιο και την θάλασσα διώχνοντας την μελαγχολία της και την κατάθλιψή της, ο Ντελακρουά βρέθηκε στο Αλγέρι και είδε από κοντά πρόσωπα και εικόνες γεμάτα με χρώμα πορφυρό, ο Βρετανός γλύπτης Χένρυ Μουρ σμίλεψε με φως αρχαιοελληνικό τα έργα του, ο Βαν Γκογκ βρήκε στην Αρλ το καταφύγιο της σκοτεινιασμένης του ψυχής για να μυρίσει την ζωή και το πάθος για αυτήν. Ακόμα και πριν διάφοροι Ευρωπαίοι περιηγητές του 18ου και 19ου αιώνα ύμνησαν την Μεσόγειο στα γραπτά τους ως κάτι εξωτικό, μαγικό και μοναδικό.

Αυτή την πολυτάραχη περιοχή που γέννησε κάθε λογής καλλιτεχνική έκφραση, που έντυσε και πλημμύρισε με μουσική, ποίηση και διάχυση ήχων τους διάφορους λαούς που έχει αγκαλιάσει, τιμούμε σήμερα τρεις ζωγράφους που την αφουγκράστηκαν και την απεικόνισαν μέσα από τους πίνακές τους. Αυτή η πολύτροπος μούσα, η μητέρα και η Αφροδίτη με τα αστραφτερά της μαλλιά που σπέρνουν άρωμα μεθυστικό χάρισε στον Πολ Σεζάν, τον Ευγένιο Ντελακρουά, τον Ανρί Ματίς, τον Σαλβαντόρ Νταλί και σε τόσους άλλους, λίγο από την αίγλη της, την απλότητά της, την αλήθεια της και αυτοί την έκαναν εικόνα και χρώμα με οδηγό τις αισθήσεις τους.

Ο συγγραφέας ξετυλίγει το κουβάρι των γεγονότων παραθέτοντας γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της, όπως την κατάληψη της Ελλάδας από την Ρώμη, τις μάχες για την κυριαρχία επί των αραβικών χωρών από χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Βρετανία, τους δύο πολέμους που άλλαξαν την γεωγραφία της, τις μεσαιωνικές και βυζαντινές στιγμές και μια σειρά συμβάντων που σήμερα τα διαβάζουμε ως ιστορία μα στην εποχή τους έπαιξαν ρόλο στους συσχετισμούς μεταξύ των λαών. “Η γοητεία της Μεσογείου οφείλεται και στο γεγονός ότι είναι τόσο μεγάλη η δύναμη των ιστορικών τεκμηρίων ώστε να είμαστε σε θέση να παρακολουθήσουμε αυτή τη διεργασία. Πρόκειται για μια περιοχή όπου η ιστορία δίνει ένα ιδιαίτερο βροντερό παρών και η οποία έχει διαδραματίσει κεφαλαιώδη ρόλο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η γαλάζια θάλασσα, στην τρικυμία και στη νηνεμία της, μας εμπνέει δέος και θαυμασμό και μας καλεί σε ένα ταξίδι περιπλάνησης”.

“Η Μεσόγειος αντιμετώπισε μια τρομερή κρίση τον δέκατο τέταρτο αιώνα, εξαιτίας του Μαύρου Θανάτου. Ο λοιμός εισήλθε στη Μεσόγειο μέσω της Κριμαίας, το 1347. Γενοβέζοι έμποροι που μετακινήθηκαν προς τα δυτικά, στην Κριμαία, μετέφεραν την ασθένεια στην Ευρώπη, η οποία πιθανόν είχε μεταδοθεί από ψύλλους μαύρων αρουραίων που ζούσαν μέσα στα καράβια τους”