Ήμουν μικρός, σχολείο ακόμα, αλλά θυμάμαι πως σε πρόλαβα για λίγο καθώς σε έβλεπα στις ειδήσεις. Δεν καταλάβαινα και πολλά τότε για το πρόσωπό σου και γιατί ήσουν σημαντική, αλλά σε θυμάμαι να λες με φωνή λιονταριού πως όταν τα γλυπτά του Παρθενώνα, που αυτός ο ανεκδιήγητος και θρασύς απολίτιστος Έλγιν (αυτά είναι δικά μου λόγια και ξέρω πως θα συμφωνήσεις μαζί μου), επιστρέψουν στον τόπο τους εγώ θα ξαναγεννηθώ. Και πράγματι έδωσες σκληρό αγώνα για να επιστραφούν και θέλω να σε κάνω να χαρείς αφού κάποια λίγα θραύσματα έχουν επιστρέψει μέσα σε αυτά τα τριάντα χρόνια, γιατί τόσα πάνε περίπου από τότε που σε χάσαμε από κοντά μας. Θα μου πεις και εσύ πως η σταδιοδρομία σου ξεκίνησε πολύ νωρίς με τις ταινίες που έγιναν ξακουστές σε όλο τον κόσμο πλάι στον αγαπημένο σου Ζιλ. Όλος ο κόσμος μιλούσε για τις ταινίες σας και για σένα που εκτός από ηθοποιός ήσουν και εξαιρετική ερμηνεύτρια, ποιος μπορεί να ξεχάσει άλλωστε τα παιδιά του Πειραιά που έγινε ύμνος. 
Με τον Ζιλ λοιπόν λάμψατε παγκοσμίως και εκείνος έμεινε στο πλευρό σου μέχρι και το τέλος, το τόσο άδικο και θλιβερό τέλος. Ανάθεμα σε αυτόν τον πολυδαίδαλο και ακατανίκητο δαίμονα, τον καρκίνο. Εσύ σε κάθε περίπτωση έδωσες μάχες και έδωσες και αυτήν με γενναιότητα, ωστόσο ο αντίπαλος ήταν τόσο ισχυρός που αδυνατούσες να τον κατατροπώσεις όπως θα του άξιζε. Δεν ξέρω γιατί αλλά σε θυμάμαι στην τηλεόραση με την ντουντούκα να γίνεσαι πυρ και μανία με τους δικτατορίσκους που είχαν βάλει την Ελλάδα στον γύψο ενώ εσύ ταξίδευες στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο για να μιλήσεις για την ανελευθερία που επικρατούσε στη ματωμένη Ελλάδα, να ασκήσεις πίεση στους ξένους πολιτικούς, να τους κινητοποιήσεις με τη δύναμή σου. Είχες αυτοεξοριστεί και πάλευες να μεταφέρεις τις ιδέες σου, όπως δηλαδή και πολλοί αγωνιστές που πάλευαν να πείσουν Αμερική και Ευρώπη, πως η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα μύριζε μπαρούτι και πως τα βασανιστήρια και οι κακουχίες των δημοκρατικών πολιτών δεν είχαν τέλος. Μιλούσες ανοιχτά σε πολλές γλώσσες για το δίκαιο του αγώνα και σε άκουγαν με προσοχή και δέος αφού μέσα από τις ταινίες σου, τη Στέλλα για παράδειγμα ή το περίφημο Ποτέ την Κυριακή, τους είχες καταγοητεύσει και συνεπάρει. Είχες θάρρος ανδρός και πυγμή, είχες μέσα σου την φλόγα πως αυτή η πάλη και το επαναστατικό τραγούδι υπέρ ενός ιδανικού, όπως η ελευθερία και η δημοκρατία, σου ταίριαζε όπως στην Ηλέκτρα ο θάνατος. Δεν φοβήθηκες τους εχθρούς, δεν έκανες πίσω από το φόβο μήπως το καθεστώς της Χούντας σε κυνηγήσει, εξάλλου δεν σε ένοιαζε. Το κερί έκαιγε για τα καλά μέσα σου και είχες αναδειχθεί σε επίσημη πρέσβη που όφειλε να μιλήσει ανοιχτά και καθαρά, καθώς ήταν ευρέως αναγνωρίσιμη. Έβαλες στην άκρη την υποκριτική σου και αναλώθηκες με πείσμα και οργή σε αυτή την αποστολή, έλιωσες τα παπούτσια σου και τις χορδές σου για να ακουστείς παντού. Κινητοποίησες φιλίες, πολιτικές γνωριμίες, θαυμαστές σου υψηλά ιστάμενους, δεν κάθισες στιγμή. Και όταν η δημοκρατία ήρθε πίσω αναμείχθηκες με την πολιτική και ήδη από το 1981 και μέχρι τον θάνατό σου, υπηρέτησες ως Υπουργός Πολιτισμού και εδραίωσες ακόμα περισσότερο το όνομά σου. Υπήρξες εξάλλου, και αυτό ίσως να μην το γνωρίζουν όλοι, η μακροβιότερη Υπουργός Πολιτισμού στην ιστορία της πολιτικής και σου δόθηκε η δυνατότητα να οραματιστείς και να φέρεις εις πέρας με επιτυχία έργα εμβληματικά. Η περίφημη άλλωστε επαφή σου με την Ακρόπολη και τον ναό του Παρθενώνα ήταν δεσμός ζωής. Εσύ ανέλαβες το περίφημο έργο της αναβάθμισης των κτιρίων της Πλάκας, και εσύ οραματίστηκες την περίφημη διαδρομή γύρω από την Ακρόπολη και το Θησείο ώστε να γίνει πεζόδρομος όλη η περιοχή και να αναβαθμιστεί. Αυτή η περιοχή σήμερα, χάρη σε σένα, σφύζει από ζωή κάθε καλοκαίρι, άνοιξη και χειμώνα με εκατομμύρια επισκέπτες από όλον τον κόσμο να επισκέπτονται το κορυφαίο αυτό μνημείο ενώ οι Έλληνες έχουν τη μοναδική ευκαιρία να κάνουν τον περίπατό τους για να ξεκουράσουν τα μάτια τους και την ψυχή τους κάτω από τον Ιερό βράχο και το υπέροχο φως που λούζει την πόλη. Οι θεοί είναι σίγουρα περήφανοι, ο Περικλής και οι λοιποί Αρχαίοι Αθηναίοι δεν ξεχνάνε το καλό που έκανες και σε μνημονεύουν και αυτοί, κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει την ανιδιοτέλειά σου και την προσφορά σου στην πόλη των Αθηνών, για αυτό και η προτομή σου κοσμεί την είσοδο του πεζόδρομου. Είχες μιλήσει ανοιχτά Μελίνα για την περίοδο της κατοχής, μια μαύρη σελίδα της ζωής σου, και παραδέχτηκες πως δεν ήσουν καθόλου περήφανη για το γεγονός πως δεν συμμετείχες στην αντίσταση και αυτό ήταν κάτι που το έφερες βαρέως. Καταγόσουν από πολιτική οικογένεια και αυτή η μη συμμετοχή σου δημιούργησε άσχημη και αλγεινή εντύπωση καθώς είχες μάλιστα μπλέξει και με έναν δωσίλογο, σε είχε, βλέπεις, γοητεύσει. Σε κάθε περίπτωση, αναγνώρισες το λάθος σου και στην επόμενη κρίση ήσουν παρούσα, εξάλλου ποιος δεν κάνει λάθη σε αυτή τη ζωή. Έλεγες: “…ήμουνα τολμηρή, ήμουνα ιδιωτικά τολμηρή. Δεν ήμουνα για την Ελλάδα, δεν έκανα αντίσταση και ίσως είναι η μόνη τύψη που έχω στη ζωή μου…”. Βέβαια, επειδή η ιστορία έχει δύο εκδοχές σε αυτήν την περίπτωση και για να είμαι απολύτως ειλικρινής σε αυτό το πολυτελές σπίτι που ζούσες άνθρωποι σοβαροί του χώρου σου είχαν άλλη γνώμη και έλεγαν πως τάιζες ανθρώπους, βοηθούσες και φυγάδευες αριστερούς που έτρεχαν να κρυφτούν για να μην τους βρουν, ήσουν παρούσα να βοηθήσεις όποιον είχε ανάγκη, οπότε μάλλον η αλήθεια είναι αυτή, δεν ήμουν εκεί για να ξέρω ακριβώς. Πάντως, μέσα σε αυτά τα υπέροχα που προσέφερες σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο διάστημα που ήσουν Υπουργός επινόησες έναν εμβληματικό θεσμό, αυτόν της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, σύμφωνα με τον οποίο κάθε χρόνο και μια πόλη της Ευρώπης, αναδεικνύει τον πλούτο της και την κληρονομιά της. Σήμερα αυτός ο θεσμός έχει γίνει ισχυρός και τιμάται σε κάθε γωνιά της Ευρώπης, σπουδαία επινόηση Μελίνα. Ωστόσο, έχω να σου παραπονεθώ και θα ξέρεις πολύ καλά για το ζήτημα στο οποίο αναφέρομαι αφού και εσύ είμαι σίγουρος πως θα το έχεις μετανιώσει πικρά. Ενέδωσες, λόγω πιέσεων από διάφορους παρατρεχάμενους του κόμματος και της εποχής μπροστά στον τεράστιο και κορυφαίο συλλέκτη Αλέξανδρο Ιόλα. Θαρρώ πως αυτό ήταν άλλο ένα λάθος σου, δεν θυμάμαι αν μίλησες για αυτό. Δεν έπρεπε να τον αφήσεις βορά στα διάφορα ανθρωπάρια αυτόν τον εκκεντρικό μα σπουδαίο άνθρωπο λόγω των σεξουαλικών του προτιμήσεων, έζησες και εσύ έξω και ξέρεις πόσο τον εκτιμούσαν ζωγράφοι και καλλιτέχνες. Δεν μερίμνησες για εκείνον και δεν στάθηκες πλάι του όταν ήθελε να μετατρέψει το σπίτι του σε μουσείο για να το προσφέρει στο ελληνικό δημόσιο, ένα σπίτι όπου υπήρχαν έργα αμύθητης αξίας και όλα αυτά τα γνώριζες πολύ καλά Μελίνα. Ω γέγονε, γέγονε θα μου πεις και πλέον στα λέω κατόπιν εορτής αφού δεν μπορείς να γυρίσεις τον χρόνο πίσω. Θέλω όμως πολύ να μάθω τι σε οδήγησε να παρασυρθείς από αυτούς τους ανίδεους και άσχετους με την τέχνη γυρολόγους. Γιατί δεν αντιστάθηκες στα ανόητα πιστεύω τους και δεν υπερασπίστηκες τα δικά σου, εσύ που γνώριζες καλά τους κύκλους της τέχνης. Δεν ξέρω τι μπορεί να σου είπε ο Ιόλας και ίσως να παρεξηγήθηκες, εν τούτοις όφειλες να είσαι βράχος σαν την Ακρόπολη και να μην αφήσεις το κακό. Τελικά, το σπίτι του ρήμαξε, το διαλύσανε κανονικά, το λεηλάτησαν και πλέον δεν έχει μείνει τίποτα από αυτό το κόσμημα, όλα τα κλέψανε, όλα τα κατέστρεψαν, τι κρίμα! Ο ίδιος, όπως και εσύ, πέθανε μόνος του στο εξωτερικό και έμεινε με την πικρία πως ήθελε να κάνει καλό και η Ελλάδα του γύρισε την πλάτη. Μελίνα, θα πλανάται ένα απέραντο γιατί γύρω από αυτήν την υπόθεση, τώρα πια εκεί πάνω θα έχετε πει πολλά μεταξύ σας και μάλλον θα του ζήτησες συγγνώμη, ωστόσο το κακό εδώ έγινε πια. Σε κάθε περίπτωση, δεν ήθελα να σε στενοχωρήσω θυμίζοντάς σου αυτό το γεγονός, θα μείνω σε όσα σπουδαία έπραξες για την Ελλάδα και όλοι σου χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ. Τι να πει κανείς για τις ερμηνείες σε τραγούδια που τραγούδησες μέσα από τις ταινίες, τι να πει κανείς για την παρουσία σου στο θέατρο και τις συνεργασίες σου, είσαι πραγματικά μια μυθική φυσιογνωμία αφού πραγματοποίησες τόσα θαυμαστά μέσα σε λίγα χρόνια. Έπαιξες πλάι σε μεγάλα ονόματα του κινηματογράφου, Έλληνες και ξένους και το όνομά σου γράφτηκε στην ιστορία της έβδομης τέχνης με λαμπερά γράμματα ενώ ειδικά στη Γαλλία ήσουν η πλέον αναγνωρίσιμη. Κατά τη διάρκεια του αντιδικτατορικού σου αγώνα είχες τέτοια λάμψη και τέτοια απήχηση που σου αφαίρεσαν μέχρι και την ελληνική υπηκοότητα για να σε εκδικηθούν οι αχρείοι. Σε έπαιρναν στο τηλέφωνο και σε έβριζαν, σε απειλούσαν, σε εξευτέλιζαν, σου είπαν ότι θα ήταν φρόνιμο να κρυφτείς αλλά εσύ δεν σταμάτησες, δεν έπαψες γιατί η Ελλάδα για σένα ήταν πάνω από όλους αυτούς. Η καθηλωτική δήλωσή σου για τα μάρμαρα, όχι τα Ελγίνεια όπως λάθος λέγεται σήμερα αλλά του Παρθενώνα γιατί πάντα εδώ ανήκουν, είναι η σφραγίδα της αγάπης σου για αυτόν τον τόπο και σαν έρθουν, γιατί σίγουρα θα έρθουν, εσύ πραγματικά θα ξαναγεννηθείς και το πνεύμα σου θα μας συντροφεύει, θα είσαι εκεί παρούσα να κλάψεις σαν την Παναγία που της έφεραν πίσω το παιδί της. Για τα παιδιά εξάλλου είχες όραμα, να λάβουν όλα γνώση του πολιτισμού μέσω του θεάτρου και της πολιτιστικής αγωγής εν συνόλω γιατί έτσι θεωρούσες πως θα γίνουν καλύτεροι άνθρωποι και καλύτεροι πολίτες. Αυτό το πρόγραμμα Μελίνα δεν πρόλαβες να το ολοκληρώσεις αλλά έμεινε σπουδαία παρακαταθήκη για το μέλλον των επόμενων γενεών. Η συμβολή σου στον πολιτισμό της χώρας υπήρξε καθοριστική, ξεχωριστή και συγκινητική γιατί οραματίστηκες μια Ελλάδα γεμάτη πολιτισμό και έτσι όλοι εμείς που σε θυμόμαστε νιώθουμε εξίσου συγκινημένοι όταν περπατάμε σε αυτά που μας άφησες. Καλή αντάμωση Μελίνα!
———————————————————————-
Η Μελίνα Μερκούρη (1920-1994) υπήρξε ηθοποιός και πολιτικός με σπουδαία αντιδικτατορική δράση και ανέπτυξε συνολικά καλλιτεχνική δραστηριότητα σε διάφορους τομείς ενώ ως Υπουργός Πολιτισμού από το 1981 έως το 1989 και από το 1993 έως τον θάνατό της, άφησε ανεξίτηλα την σφραγίδα της σε πλήθος έργων. Κατά την θητεία της δημιούργησε τα Περιφερειακά θέατρα, τα λεγόμενα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ, έναν θεσμό που αναβάθμισε τα περιφερειακά θέατρα και τον ρόλο τους στην κοινωνία. Πίστευε ακράδαντα πως με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθούν μελλοντικοί πολίτες με ουσιαστική παιδεία. «Αν επιτευχθεί η ευαισθητοποίηση του παιδιού στον πολιτισμό, θα δημιουργηθεί μια άλλη κοινωνία, μια άλλη νοοτροπία, μια άλλη πολιτική». Μετά από πολύχρονη αντιμετώπιση του καρκίνου, εξέπνευσε στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης, την Κυριακή 6 Μαρτίου του 1994. Η σορός της, έφτασε στην Ελλάδα στις 8 Μαρτίου του 1994 και τέθηκε σε διήμερο λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών, ενώ ταυτόχρονα κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος. Την Πέμπτη 10 Μαρτίου του 1994, ψάλλεται η νεκρώσιμος ακολουθία στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών και αμέσως μετά, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι τη συνοδεύουν ως το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών. Στην κηδεία της συγκεντρώθηκε ίσως ο περισσότερος κόσμος, μετά από την πάνδημη κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου κατά τη διάρκεια της δικτατορίας (Νοέμβρης του 1968).
