Εύα Γκαρθία Σαενθ Ντε Ουρτούρι, Ελεονώρα της Ακουιτανίας, Εκδόσεις Ψυχογιός

Μια γυναίκα στην εξουσία μπορεί σήμερα να ακούγεται, τουλάχιστον για το Δυτικό κόσμο, ως μια συνθήκη απόλυτα φυσιολογική και εξαιρετικά καλοδεχούμενη, ένα δεδομένο που αναδεικνύει τη ρήξη με τα στερεότυπα του παρελθόντος, του κακού παρελθόντος όπου ο άνδρας είχε όλη την εξουσία και αντιμετώπιζε τη γυναίκα ως αντικείμενο και ως κάτι κεκτημένο. Δυστυχώς, οι γυναικοκτονίες στη χώρα μας όπως και σε όλον τον κόσμο συνεχίζονται με αδιάλειπτο ρυθμό. Έχει ακουστεί ουκ ολίγες φορές η λέξη μεσαίωνας, η οποία σε αντίθεση με τη λέξη Αναγέννηση, πολλές φορές μας παραπέμπει σε σκοτεινά χρόνια, σε χρόνια όπου υπερίσχυε η βαρβαρότητα, το παράλογο, ο σκοταδισμός και η οπισθοδρόμηση. Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία βέβαια, τόσο κατά το Μεσαίωνα όσο και κατά την Αναγέννηση, υπήρξε υποτιμημένη, σε καταβαράθρωση και σε πλήρη απαξίωση, με λίγα λόγια μέσα σε τόσους αιώνες, σχεδόν χιλιετία, τίποτε δεν άλλαξε παρά μικρές εκλάμψεις και εξαιρέσεις, σαν εκείνης της Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι, που απλά επιβεβαίωναν τον κανόνα.

Μια γυναίκα που τόλμησε να υψώσει ανάστημα και να αναλάβει τα ηνία ενός βασιλείου

Η Ελεονώρα της Ακουτιανίας είναι μια άλλη Ιωάννα της Λωραίνης, ένα κορίτσι που καλείται να αναλάβει τα ηνία ενός βασιλείου ήδη από την ηλικία των 13 ετών, μια ηλικία που για την εποχή ήταν ήδη προχωρημένη και τα κορίτσια στην ηλικία αυτή ήδη ήταν γυναίκες και καλούνταν να παντρευτούν από νωρίς. Η επιλογή συζύγου κατά το μάλλον ή ήττον δεν ήταν δική τους επιλογή μα επιβαλλόταν από τον περίγυρο και την κοινωνία που έθετε προϋποθέσεις. Η γυναίκα με λίγα λόγια εκτελούσε εντολές αρεσκείας άλλων και όχι δικών της, ήταν ένα λάφυρο και ένα χειραγωγούμενο ον υπό την εξουσία πατρός ή ανδρός. Το βιβλίο αυτό είναι ένα βιβλίο που αποτυπώνει απόλυτα και καθολικά την ιστορία ενός κοριτσιού σε ένα καθεστώς επανάστασης απέναντι στα στερεότυπα, την ηθική κατάπτωση μιας δυτικής κοινωνίας σε σκοτεινά χρόνια όπου όλα βρίσκονταν υπό κατάρρευση.

Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα με νόημα και σημασία γιατί μπορεί να απέχουμε σχεδόν μια χιλιετία με την Ελεονώρα και την εποχή της, ωστόσο κάποια ζητήματα μένουν ακόμα ενεργά και αναζητούν και αυτά τις λύσεις τους. Η συγγραφέας, που τιμήθηκε για αυτό το βιβλίο, δεν προσπαθεί να ωραιοποιήσει καταστάσεις ούτε να εξωραΐσει τον ρόλο της γυναίκας αλλά να αφηγηθεί τα γεγονότα ακριβώς όπως συνέβησαν με μια δόση μυθοπλασίας φυσικά. Δεν αποτελεί ένα βαφτισμένο ιστορικό μυθιστόρημα μα ένα αυθεντικό με τεκμήρια και βιβλιογραφία και έτσι έναν τρόπο να έρθει ο αναγνώστης σε επαφή με μια εποχή ακραίων και συμπαντικών αλλαγών στα ευρωπαϊκά βασίλεια, αλλαγών που θα καθόριζαν για αιώνες τον ευρύτερο χώρο της ευρωπαϊκής ηπείρου. Τέτοια παραδείγματα υπήρχαν πολλά τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή καθώς οι διαφορές δεν υπήρχαν όπως σήμερα στον τρόπο αντιμετώπισης της γυναίκας.

Η Ελεονώρα, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο και χάρη στη δεξιοτεχνική αφήγηση της Ουρτούρι, υπήρξε ένα κορίτσι γενναίο που ήταν αποφασισμένο να θέσει τα όριά της και να προβεί σε πράξεις και σε συμπεριφορές που δεν ήταν αποδεκτές από τον ανδρικό πληθυσμό. Έχοντας γύρω της έναν ισχυρό κύκλο ανδρών, που δεν δέχονταν αντιρρήσεις ή μικρές επαναστάσεις, για τις μεγάλες ούτε γίνεται κουβέντα, η ίδια θα προσπαθήσει να σπάσει τα δεσμά της εξουσίας και να πρωταγωνιστήσει έχοντας για συμβούλους της ανθρώπους εμπιστοσύνης. Πρόκειται αν μη τι άλλο για μια άκρως επικίνδυνη μα και θαρραλέα απόφαση, η οποία όμως συν τω χρόνω δείχνει να την επιβεβαιώνει για αυτό το άλμα. Σαγηνευτική μα και δυναμική παίζει τα δικά της χαρτιά σε μια Γαλλία που όλο και μεταβάλλεται, που όλο και γίνεται πεδίο μαχών μεταξύ των βασιλείων και η ίδια καλείται να εκμεταλλευτεί τα συμφέροντά της με το γυναικείο μυαλό που είναι πιο πρακτικό από το ανδρικό.

Η Ουρτούρι ξεδιπλώνει όλο το φάσμα των υπόγειων κινήσεων, της προσπάθειας της Ελεονώρας να αποφύγει τα διάφορα εμπόδια που της εμφανίζονταν στο δρόμο για την επίτευξη των στόχων της. Η ίδια έχοντας γνώση για το μέχρι πού μπορεί να προχωρήσει και πού οφείλει να υποχωρήσει κάνει χρήση της εργαλειοθήκης της και είναι αυστηρή εκεί που πρέπει και διπλωματική εκεί που οφείλει. Με όπλο το εγχειρίδιο ζωής των δουκών της Ακουϊτανίας, της δοξασμένης αυτής περιοχής και επαρχίας της Γαλλίας, η ίδια θα πει πως ο τρόπος για να γίνεις πιστευτός είναι να κάνεις την αλήθεια απίστευτη. Με οδηγό λοιπόν το εγχειρίδιο αυτό αλλά και την ευστροφία της θα κινηθεί με κινήσεις που δεν θα την θέσουν σε κίνδυνο καθώς η εποχή εκείνη έκρυβε πολλές παγίδες και πολλά προσχώματα για την ανέλιξη στην εξουσία.”

Ο φόνος δεν έχει αξία, το κακό δεν έχει αξία. Ο καθένας μπορεί να τα διαπράξει. Το θέμα είναι να έχεις λόγο να το κάνεις και να επιλέξεις πως δε τα το κάνεις. Αυτή είναι η δύναμη που εγώ θαυμάζω και, από ό,τι φαίνεται, κανείς δεν συμμερίζεται την άποψή μου”. Η ίδια δεν θα φοβηθεί να πάει ενάντια στα δεδομένα, να διαδραματίσει ισχυρό ρόλο στον αγώνα διεκδίκησης της εξουσίας και ουσιαστικά θα ανοίξει το δρόμο για την γυναίκα στην εξουσία σε πολύ βέβαια πρώιμο στάδιο. Θα διεκδικήσει εκείνο που της αναλογεί και αυτό το κάνει με κάθε επίγνωση της επικινδυνότητας της αποστολής της. Το βιβλίο είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ταξιδέψουμε στο χρόνο και να ζήσουμε για λίγο μεσαιωνικά. 

“Αυτός που επιτίθεται πρώτος σε αναγκάζει να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, να αντιδράσεις, να αναλάβεις δράση για να μη χάσεις, όχι για να κερδίσεις. Κι εγώ θα ήθελα να κερδίσω έδαφος, όχι απλώς να περιοριστώ στο πώς θα αποφεύγονταν μελλοντικές απώλειες και πόνοι”