Μετά το έξοχο βιβλίο της “Το τραγούδι του Αχιλλέα” (επίσης από τις εκδόσεις Διόπτρα), στο οποίο με μοναδικό τρόπο ξαναφηγείται το ομηρικό έπος της Ιλιάδας, η συγγραφέας Madeline Miller αφιερώνει αυτό το βιβλίο σε ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο, τη μάγισσα Κίρκη και την ιστορία πίσω από το μύθο της. Η Madeleine Miller θα βρεθεί αρχικά στο περίφημο ξενοδοχείο Κόστα Ναβαρίνο – στα πλαίσια μιας 6ήμερης συνομιλίας με τον Όμηρο – από τις 26/09 έως και την 1/10 όπου είναι καλεσμένη για να μιλήσει σχετικά με τα δύο βιβλία της και για να εισαγάγει το κοινό στην αρχαία ελληνική μυθολογία μέσα από την ανάγνωση αποσπασμάτων κάτω από τα ελαιόδεντρα. Τα βιβλία της αποτίνουν από την μία φόρο τιμής στον πρώτο μυθιστοριογράφο, τον Όμηρο, ενώ από την άλλη ξεχωρίζουν για το γεγονός πως προσφέρουν στον αναγνώστη μία διαφορετική ματιά σε δύο πρόσωπα της μυθολογίας όπως ο Αχιλλέας και η Κίρκη.
Στην Κίρκη, ένα βιβλίο που υμνεί και προβάλλει τη γυναίκα αναδεικνύοντάς την ως κυρίαρχη φυσιογνωμία μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η ανδρική μορφή κατά βάση κυριαρχεί, η Miller αποδεικνύει γιατί “Το τραγούδι του Αχιλλέα” δίκαια βραβεύτηκε με το βραβείο Orange 2012. Η συγγραφική συνέχεια αποδεικνύει του λόγου το αληθές καθώς επανέρχεται με ένα βιβλίο ακόμα πιο πλούσιο σε συγκινήσεις, ικανό να μεταφέρει την αγάπη της για την αρχαία ελληνική μυθολογία, τους ήρωες, τις συγκρούσεις των θεών και των Τιτάνων. Αναμφίβολα, η αφηγηματική της δεινότητα, η ικανότητά της να δημιουργεί νέες εκδοχές των ομηρικών ιστοριών και η προσήλωσή της στην αρχαία ελληνική μυθολογία μπορούν και γοητεύουν και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη και ειδικά το ελληνικό κοινό που καλείται να ξαναγνωρίσει το παρελθόν του. Η ίδια δίκαια επενδύει την ενέργειά της και αντλεί την έμπνευσή της από τον σαγηνευτικό κόσμο των μύθων, εξάλλου αυτές οι διαχρονικές μυθικές ιστορίες ποτέ δεν θα πάψουν να αιχμαλωτίζουν μικρούς και μεγάλους, ο ελληνικός κόσμος της οφείλει ένα ευχαριστώ ως ελάχιστη αναγνώριση.
Η προσωπογραφία μιας άλλης Κίρκης
Η συγγραφέας έχει την ευκαιρία μέσα από το βιβλίο να παρουσιάσει μία ολοκληρωμένη προσωπογραφία της μυθικής Κίρκης μέσα από την αφήγηση όλων των στιγμών της ζωής της, από την γέννησή της, την σύγκρουσή της με τον πατέρα της και τη μητέρα της, την αντιπαράθεσή της με την Σκύλλα η οποία της κόστισε τη μόνιμη εξορία της, την παραμονή της στο νησί της Αίας στο οποίο έμελλε να υποδεχτεί τον πολυμήχανο Οδυσσέα. Ο αναγνώστης συναντά μία γυναίκα ενεργητική, δυναμική, μια γυναίκα που δεν καταθέτει τα όπλα και μάχεται για να υπερασπιστεί αυτό που η ίδια θεωρεί δίκαιο δίχως φόβο αλλά με πολύ πάθος. Την παρακολουθούμε να τα βάζει με τους θεούς, την ίδια την πανίσχυρη και Παλλάδα Αθηνά όταν αυτή την απειλεί πως θα σκοτώσει τον γιο της Τηλέγονο. Η Κίρκη θα μπορούσε να είναι η προσωποποίηση της γυναίκας σήμερα, μια γυναίκα ανεξάρτητη, απελευθερωμένη από τα δεσμά των ανδρών, μία γυναίκα πεισματάρα που γνωρίζει πως να ελίσσεται και να παρακάμπτει εμπόδια και υφάλους, να αντιμετωπίζει κάθε είδους δυσκολίες και να βγαίνει νικήτρια στο στίβο της ζωής, μια πραγματική μαχήτρια που δεν υπολογίζει το κόστος.
“Ανάμεσα στους θεούς, υπάρχουν μερικοί που διαθέτουν το χάρισμα της προφητείας, την ικανότητα να κοιτάζουν μέσα στη θολούρα και να διακρίνουν τι επιφυλάσσουν οι μοίρες. Δεν μπορούν να προβλεφθούν τα πάντα. Οι ζωές των περισσότερων θεών και θνητών δεν στηρίζονται πουθενά ͘ μπλέκονται και προχωρούν, πότε εδώ και πότε εκεί, χωρίς κανένα προκαθορισμένο σχέδιο. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που φοράνε σαν θηλιά το πεπρωμένο τους, που οι ζωές τους κυλάνε ίσιες σαν σανίδι, όσο κι αν προσπαθούν να γίνουν κουβάρι. Αυτές ενδέχεται να δουν οι προφήτες μας.” Η συγγραφέας παραδίδει ύστερα από μελέτη και υπέρμετρη φαντασία, που όμως συνάδει απόλυτα με όσα αναφέρει ο Όμηρος, ένα άλλο πρόσωπο της Κίρκης από αυτό που έχουμε συνηθίσει από την Οδύσσεια.
Ανακαλύπτουμε μία πιο ανθρώπινη πλευρά της περίφημης και ξακουστής Νύμφης, συναντούμε στοιχεία θνητότητας, πρόκειται για ένα ψυχογράφημα όπου μαθαίνουμε για τα τρωτά της σημεία, τις αδυναμίες της, το γεγονός πως δεν είναι ικανή να τα βάλει με όλους και με όλα, πως έχει πολλές δυνάμεις αλλά κάπου μέσα της φοβάται και δεν νιώθει απόλυτα ανίκητη. Αυτό διαφαίνεται σε πολλά επεισόδια της πολύβουης και άστατης ζωής της, στη μάχη της με τον πατέρα της, στη διαφιλονικία με την Αθηνά, στην υποχώρησή της σε σχέση με τις επιθυμίες του γιου της, στο δέσιμο που αναπτύσσεται με τον σαγηνευτικό Οδυσσέα. Η Κίρκη αποκαλύπτει μέσα από το βιβλίο πως είναι μεν μια δυναμική γυναίκα, ένα μυθικό πρόσωπο το οποίο λίγοι μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν και να λυγίσουν από την άλλη όμως δεν κρύβονται και οι έντονες ψυχολογικές εξάρσεις, οι ισχυροί συναισθηματισμοί, τα φοβικά σύνδρομα και οι οριακές της αντιδράσεις που της προκαλούν πολλές φορές αμφιβολίες ως προς τις δράσεις της.
Η Αία γίνεται το καταφύγιό της και ο τόπος εξορίας και ψυχολογικού βασανισμού της, την παρατηρούμε να ακροβατεί ανάμεσα στη μοναξιά και την ηρεμία που της εξασφαλίζει το απάνεμο λιμάνι και ο προικισμένος αυτός τόπος, στον οποίο η ίδια είναι μοναδική κυρίαρχη και απόλυτη αρχόντισσα. Οι εξουσίες της είναι αδιαμφισβήτητες όπως και το χάρισμα των μαγικών ικανοτήτων να επιβάλλει τις επιθυμίες της, αυτό όμως που δεν μπορεί να διαχειριστεί εύκολα είναι η αδυναμία να ελέγχει τα πάντα και να είναι ολοκληρωτικά υπεράνω όλων. Είναι σχεδόν ανθρώπινη όταν υποπίπτει σε σφάλματα, όταν υποχωρεί σε απειλές, όταν συμβιβάζεται δεχόμενη διαπραγματευτικούς όρους, όταν βρίσκεται υπό έντονη ψυχολογική πίεση. Η Κίρκη της Miller είναι μια νέα ηρωίδα που μας συστήνεται, ένα πλάσμα ερχόμενο από το χθες που μπορεί όμως και επιβιώνει στο αναγνωστικό σήμερα κάτω και πάνω από την επιφάνεια της μητέρας γης. Η Madeleine Miller θα δώσει το παρόν και σε εκδήλωση στο Public Συντάγματος την 1η Οκτωβρίου για τους εν Αθήναις βιβλιόφιλους. Αξίζει να δώσω τέλος τα εύσημά μου στην υπέροχη μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ, η οποία αποδίδει εξαιρετικά στα ελληνικά τον παλμό της αφήγησης.
“Δεν μπορούσα να σταματήσω να χαμογελάω. Οι θνητοί ήταν τόσο ευάλωτοι ώστε μ’ έκαναν να νιώθω ευσπλαχνική και καλοπροαίρετη. Ήξεραν να εκτιμούν τη φιλία και τη γενναιοδωρία. Μακάρι να έρχονταν κι άλλοι, σκέφτηκα. Θα τάιζα ευχαρίστως ένα πλοίο τη μέρα. Δύο πλοία. Τρία. Ίσως θα άρχιζα να νιώθω πάλι σαν τον παλιό μου εαυτό”.
“Οι χρυσαφένιες μάγισσες υποτίθεται πως δεν ικετεύουν. Άφησα το νησί να εκλιπαρήσει αντί για μένα με την εύγλωττη ομορφιά του. Κάθε μέρα οι πέτρες πετούσαν από πάνω τους την παγωνιά και τα μπουμπούκια άνοιγαν. Τρώγαμε καθισμένοι στο καταπράσινο χορτάρι. Περπατούσαμε στην άμμο που τη ζέσταινε ο ήλιος και κολυμπούσαμε στα λαμπερά νερά του κόλπου”.
