15+1 βιβλία που υμνούν την ξεχωριστή γαλλική λογοτεχνία (Μέρος Β’)

Η γαλλική λογοτεχνία, με τις ιστορίες που πλάθουν οι συγγραφείς που την εκπροσωπούν, χαρίζει μέσα στους αιώνες στιγμές μοναδικής αναγνωστικής απόλαυσης στους αναγνώστες. Από την εποχή του Chretien de Troyes τον 12ο αιώνα, που θεωρείται ο πρώτος γάλλος μυθιστοριογράφος μέχρι και το σήμερα, ο γαλλικός λογοτεχνικός κόσμος είναι πλούσιος σε αφηγήσεις παντός τύπου. Είναι μία περιπέτεια εξαίρετου κάλλους, ένας γοητευτικός περίπατος που συνεχίζει να μας συνεπαίρνει. Είναι πάντα επίκαιρη η γαλλική λογοτεχνία και πάντα μία συναρπαστική αφορμή να την ανακαλύπτουμε καθώς ξεδιπλώνεται με τον ανθρωποκεντρικό αλλά και ρομαντικό της χαρακτήρα.Περισσότερα

Guy de Maupassant, Ο Εξαποδώ και άλλες υπερφυσικές ιστορίες, Εκδόσεις Οξύ

Ο Μωπασάν γράφει σε έναν 19ο αιώνα, ο οποίος είναι γεμάτος κοινωνικές ανισότητες, ισορροπίες οικογενειακές που δίχως αμφιβολία συστέλλονται και διαστέλλονται. Οι συνθήκες που βιώνουμε μέσω των βιβλίων του προκύπτουν από γεγονότα και καταστάσεις πραγματικές που δεν μπορούμε και δεν γίνεται να ωραιοποιήσουμε, ο συγγραφέας επισημαίνει παραλείψεις και κοινωνικές ατασθαλίες και μας καθιστά μέτοχους ενός προβλήματος που έχει μεν λύσεις αλλά εναπόκειται σε εμάς να τις βρούμε. Εμείς οι άνθρωποι του σήμερα, των δύο αιώνων αργότερα, απλά ανακαλύπτουμε πόσο επίκαιρος είναι ο Maupassant και πόσο αγγίζει τα κοινωνικά δρώμενα του σήμερα, τα οποία είναι σφόδρα επισφαλή και αναστρέψιμα. “…η ζωή είναι ένας λόφος, όσο ανεβαίνεις κοιτάζεις την κορυφή και χαίρεσαι, αλλά όταν φτάσεις επάνω, βλέπεις άξαφνα την κατηφόρα, και το τέλος, που είναι ο θάνατος”.

Ο κόσμος της αμφιβολίας και η ταραγμένη ψυχή του νατουραλιστή συγγραφέα

Ο Γάλλος συγγραφέας μπορεί σε κάποιες στιγμές να σπέρνει τη θλίψη και τη λύπη, την απαισιοδοξία και τη μαυρίλα, παράλληλα όμως, φροντίζει να πασπαλίζει τις ζωές των ηρώων του με τον ρομαντισμό και τον ερωτισμό όταν πρόκειται να μας εκμυστηρευτεί το τι συμβαίνει πίσω από το παραβάν και τα παρασκήνια, εκεί όπου εισβάλει για να μην ξεφύγει τίποτα που θα καθιστούσε το μυθιστόρημα ένα πράγμα ξένο προς την ίδια τη ζωή. Και όλα αυτά σαν τον ζαχαροπλάστη που έχει βάλει την τελευταία πινελιά για να μας πει την τελευταία του λέξη. Ο  ρομαντικός αυτός συγγραφέας που με την γραφή του έχει θεσπίσει μία δική του σχολή, δεν προσπαθεί με τη γραφή του να επιβάλλει μία νεφελώδη και άνευ λόγου πολυπλοκότητα για να προσδώσει στο μυθιστόρημά του έναν ελκυστικό χαρακτήρα.

Τρεις ιστορίες εμπεριέχονται σε αυτήν την πολύ φροντισμένη έκδοση, η οποία μάλιστα διαθέτει μια εξαιρετική εικονογράφηση από τον Αργεντίνο σχεδιαστή Mauro Cascioli. Μία εκ των οποίων είναι το περίφημο και τόσο διάσημο διήγημα του Οξαποδώ, μια ιστορία υπερφυσική αλλά ενταγμένη στις πολλές αλλαγές που επιτελούνται τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και στην ψυχοσύνθεση του ίδιου του συγγραφέα. Ο Μωπασάν σε αυτό το διήγημα περιγράφει μια περίεργη μορφή,  ιδιόμορφη και εξωπραγματική συνυφασμένη με τις προσωπικές ψυχικές εντάσεις του ίδιου του συγγραφέα. Το άυλο αυτό πρόσωπο πολιορκούσε τα βράδια του και τον κυνηγούσε από δωμάτιο σε δωμάτιο, σαν μια μαύρη σκιά όμοια με τα φαντάσματα που έβλεπε ο Γκόγια στα όνειρά του ή μάλλον στους εφιάλτες του για να είμαι πιο ακριβής. Τελικά τι ήθελε να μας πει με το πλέον εμβληματικό του διήγημα; Τι βρισκόταν πίσω από το πέπλο μυστηρίου αυτής της φιγούρας, ποιο μυστήριο κατοικούσε την ψυχή του; Από ποιες οδύνες ή ποια αδιέξοδα έψαχνε να ξεφύγει και να δώσει λύση στους άλυτους γρίφους; O Λέων Τολστόι γράφει για τον Μωπασάν και τον υμνεί: «Δεν ξέρω άλλον συγγραφέα που να πίστευε το ίδιο ειλικρινά με τον Μωπασσάν πως καθετί καλό, πως όλο το νόημα της ζωής βρίσκεται στη γυναίκα, στον έρωτα, ούτε άλλον που να περιέγραψε τη γυναίκα και τον έρωτα με τέτοιο πάθος και απ’ όλες τις απόψεις {…}». Η σφαίρα της ανθρώπινης περιγραφής είναι για τον Μωπασάν ό,τι και το ψυχογράφημα για τον Ντοστογιέφσκι.

Στα διηγήματά του, όπως και στα μυθιστορήματά του, ο αναγνώστης διακρίνει έντονη την μελαγχολία του αστικού τοπίου, το οποίο μέσα από την αφήγησή του Μωπασάν παίρνει χρώμα, κάτι σαν έναν πίνακα του σύγχρονού του Εντουάρντ Μανέ. Οι περισσότερες ιστορίες του Γκυ ντε Μωπασάν πραγματεύονται τη ζωή στην πόλη, στην εργασία, στο σπίτι αλλά και τις ανθρώπινες σχέσεις, τις εξάρσεις της, τις διακυμάνσεις της, την αστάθειά τους, ακριβώς έτσι όπως τις βίωσε ο ίδιος μέσα από την ίδια του ζωή, την πολυτάραχη, την πολύχρωμη και τη μυθιστορηματική κατά μία έννοια. Μαθητής του Φλωμπέρ, ο οποίος τον ενέταξε στους κύκλους της διανόησης και φρόντισε να τον κάνει γνωστό στο γαλλικό φιλαναγνωστικό κοινό, ο συγγραφέας με την ιμπρεσσιονιστική γραφή που είναι πλούσια σε περιγραφές, σκιάσεις και συναισθήματα, αποτέλεσε έναν κρίκο μεταξύ κοινωνίας και λογοτεχνίας.

Eισέρχεται στα άδυτα του ήρωά του για να ρίξει φως στις άγνωστες και αδύναμες πτυχές του, να φωτίσει το δρόμο προς την επιτυχία ή την αποτυχία του με την διαφορά πως μέσα από το δικό του χρονικό δεν θα βρούμε την σκληρότητα με το ίδιο πρόσωπο που θα συναντήσουμε στους Αδελφούς Καραμαζόφ, ο Μωπασάν είσαι πιο μαλακός, πιο ήπιος, πιο ρομαντικός ακόμα και όταν όλα καταρρέουν γιατί ως Γάλλος έχει άλλον τρόπο θέασης των πραγμάτων. Οι ιστορίες που συναντάμε εδώ έχουν το μικρόβιο του φόβου, της αμφιβολίας, της αγωνίας και της ανησυχίας των ανθρώπων για τη ζωή μετά τη ζωή αφού πολλοί πιστεύουν πως ο θάνατος είναι μια νέα ζωή ή ακόμα περισσότερο πως η ζωή ξεκινά ουσιαστικά μετά τον θάνατο. Είναι ιστορίες βουτηγμένες στην υπερβολή και το μεταφυσικό στοιχείο διότι πάντα το άγνωστο και το μυστηριώδες σαγήνευαν τον άνθρωπο, ο οποίος και διαχρονικά έψαχνε να βρει ανύπαρκτες απαντήσεις σε δύσκολες ερωτήσεις. Και στα τρία διηγήματα, ο αναγνώστης ανακαλύπτει έναν δεξιοτέχνη Μωπασάν που διεισδύει στα έγκατα της ανθρώπινης ψυχής προσπαθώντας να εξηγήσει τα ανεξήγητα.

“Πόσο θα ήθελα να τη γνωρίσω, να τη δω, τη γυναίκα που διάλεξε εκείνο το εξαίσιο και σπάνιο στολίδι! Είναι νεκρή!”

“Ξέρω κι εγώ κάτι παράξενο, τόσο παράξενο που έγινε η εμμονή της ζωής μου. Πάνε τώρα πενήντα έξι χρόνια που μου συνέβη τούτη η περιπέτεια, και δεν περνά ούτε μήνας χωρίς να την ξαναδώ σε όνειρο”

Daniel Delteil, Κόκκινα και μαύρα χρόνια, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου

Η ιστορία είναι αμείλικτη, είναι πάντα παρούσα να καταγράφει τις κοινωνικές εκδηλώσεις και τις συμπεριφορές των ανθρώπων, η ιστορία είναι συνυφασμένη με τις ζωές μας και ρέει σαν ποτάμι που πολλές φορές παρασέρνει τα πάντα στο διάβα της. Είναι τα ιστορικά γεγονότα που σημαδεύουν τις κοινωνίες και οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές καλούνται να αντιδράσουν στην ροή των γεγονότων και στις συνέπειες αυτών. Τα όσα αφηγείται ο συγγραφέας σε αυτό το βιβλίο καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα της ιστορίας της Γαλλίας για τουλάχιστον τριάντα χρόνια, από τον πόλεμο και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έως και την έλευση του σοσιαλιστικού κυβερνητικού συνασπισμού το 1981. Πρόκειται για μια περίοδο πλούσια σε συμβάντα, μια περίοδο κρίσιμη όχι μόνο για τη Γαλλία αλλά και για χώρες που εξαρτώνται από αυτήν, όπως για παράδειγμα η Αλγερία, η οποία και γνωρίζει την ανεξαρτησία της τη δεκαετία του ’60.Περισσότερα

Elsa Triolet, Τριαντάφυλλα επί πιστώσει, Εκδόσεις Gutenberg

“Είχα βαρεθεί να ψάχνω μέσα μου το χρώμα και το νόημα των πραγμάτων. Ήθελα να με αφήσω να πέσω σαν μια φούστα, να σχηματίσω έναν κύκλο γύρω απ’ τα πόδια μου και να τον δρασκελίσω” θα εκμυστηρευτεί η συγγραφέας σε μια ομιλία της το 1957 όπου αρχίζει να επεξεργάζεται την εκκίνηση της συγγραφής της τριλογίας, πρώτο μέρος της οποίας θα αποτελέσει αυτό το βιβλίο. Η σπουδαία μορφή των γαλλικών γραμμάτων Έλσα Τριολέ είχε παντρευτεί το έτος 1938 και λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, διαβάζουμε στην εξαιρετικά εμπεριστατωμένη εισαγωγή της μεταφράστριας Κατερίνας Γούλα. Η Τριολέ λόγω της σχέσης της με τον Αραγκόν, αλλά και χάρη στον έμφυτο ταλέντο και την κλίση της στη γραφή, θα γίνει δεκτή μετ’ επαίνων στους λογοτεχνικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής μιας και ο Αραγκόν είχε υπάρξει πρωτοπόρος και ενεργό μέλος των σουρεαλιστών.Περισσότερα

Μια βόλτα στο Παρίσι, Εκδόσεις Ψυχογιός

Αν είσαι αρκετά τυχερός για να έχεις ζήσει στο Παρίσι όταν ήσουν νέος, τότε όπου και να πας την υπόλοιπη ζωή σου, μένει πάντα μαζί σου, γιατί το Παρίσι είναι μια κινητή γιορτή έχει δηλώσει ο Χέμινγουεϊ, ο Τόμας Τζέφερσον είχε πει πως ένας περίπατος στο Παρίσι σου μαθαίνει πολλά για την ιστορία, την ομορφιά και την ουσία της ζωής, ο Βίκτορ Ουγκό είχε δηλώσει πως μια ανάσα από Παρίσι κρατά την ψυχή ζωντανή. Το Παρίσι είναι η πόλη του φωτός, είναι η πόλη που εκπέμπει πολιτισμό και πνεύμα σε κάθε άκρη του, είναι η πόλη που δεν αφήνει τον επισκέπτη της δίχως εκπλήξεις και τον γεμίζει με τόσες πολλές εμπειρίες και εικόνες που φεύγει χορτάτος για να ξαναγυρίσει γιατί μία επίσκεψη ποτέ δεν είναι αρκετή. Το Παρίσι όμως δεν είναι μόνο για μεγάλους, είναι για όλους και πόσο μάλλον για τους λιλιπούτειους επισκέπτες του, τα παιδιά που γεμίζουν τις ζωές με χαρά και αισιοδοξία, με το γέλιο τους, το παιχνίδι τους, την ανεμελιά τους.

Παρίσι, η πόλη της ιστορίας, των εκπλήξεων και των πολιτιστικών διαδρομών

“Ο ήλιος είχε πέσει. Η νύχτα όλο επισημότητα είχε πάρει τη θέση της. Τα παιδιά χώρισαν πηγαίνοντας το καθένα, χωρίς να το γνωρίζουν, κατά τις συνθήκες και κατά το τυχαίο, να ωριμάσουν το πεπρωμένο τους, να σκανδαλίσουν τους πλησίον τους και να προχωρήσουν προς τη δόξα ή προς την ατίμωση” γράφει ο υπέροχα αινιγματικός και ποιητικός Σαρλ Μπωντλαίρ στη Μελαγχολία του Παρισιού όπου ξεδιπλώνει την αγάπη του για την πόλη. Το Παρίσι πάντα ήταν τόπος έμπνευσης για όλες τις εποχές γιατί περικλείει ιστορία, ανθρώπους, εικόνες και αποτελεί αναμφίβολα ένα κινητό μουσείο, το οποίο κανείς δεν χορταίνει να βλέπει. “Αν είσαι αρκετά τυχερός για να έχεις ζήσει στο Παρίσι όταν ήσουν νέος, τότε όπου και να πας την υπόλοιπη ζωή σου, μένει πάντα μαζί σου, γιατί το Παρίσι είναι μια κινητή γιορτή” έχει δηλώσει ο Χέμινγουεϊ για το Παρίσι, όπου έμελλε να γίνει το πεδίο δράσης καλλιτεχνών, ποιητών, συγγραφέων και άλλων δημιουργών.

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για μια νοερή περιπατητική διαδρομή στα μονοπάτια του Παρισιού συντροφιά με το μαύρο Γάτο ως βοηθό και συνοδό στην πόλη που διαθέτει το Λούβρο, το Μουσείο του Ορσαί, που γέννησε τον Βολταίρο, τον Μολιέρο, τον Απολιναίρ, που φιλοξένησε τον Όσκαρ Ουάιλντ, τον Τζέιμς Τζόυς, τον Χένρι Μίλερ και τόσους άλλους ξακουστούς επισκέπτες. Το Παρίσι είναι συνυφασμένο με τις τέχνες και κάθε μορφή έκφρασης, την ποίηση, την λογοτεχνία, τον χορό, την ζωγραφική, την γλυπτική και μετράει αιώνες ιστορίας εμποτισμένους με γεγονότα σημαντικά και κομβικά. Η περιπλάνηση αυτή και στις δύο όχθες που χωρίζει ο περίφημος και ξακουστός Σηκουάνας επιφυλάσσει σε όλους και στιγμές δροσιάς και ξεκούρασης όπως στον κήπο του Κεραμεικού ή στον κήπο του Λουξεμβούργου για να ξαποστάσει κάποιος από το περπάτημα.

Το κείμενο είναι γραμμένο από την Ντανιέλα Τσέλι και η εικονογράφηση έχει πραγματοποιηθεί από την Λάουρα Ρε και προσδίδουν μια όμορφη ανάσα, μια ευκαιρία για παιχνίδι για τους επίδοξους μικρούς επισκέπτες που μπορούν να προετοιμαστούν διαβάζοντας τις σελίδες αυτού του βιβλίου και απαντώντας σε ερωτήσεις, σε γρίφους και σε διάφορες άλλες δραστηριότητες. Είναι μια πρώτη επαφή με αυτή την πόλη ώστε όταν έρθει η ώρα της πραγματικής επίσκεψης να είναι πανέτοιμοι για να ξεχυθούν στους δρόμους και να ανακαλύψουν τα υπέροχα τοπόσημα που περιγράφονται τόσο όμορφα στο βιβλίο. Είναι ένα βιβλίο προσαρμοσμένο ειδικά για παιδιά χωρίς να είναι όμως αφελές γιατί η ευφυΐα των παιδιών ξεπερνά πολλές φορές και εκείνη των ενηλίκων. Άρα σεβόμενο την παιδική ανάγκη για μάθηση και περιπέτεια απαντά στις απαιτήσεις τους ενώ είναι πολύ φιλικό και εύκολο στην ανάγνωση.

“Το να είσαι Παριζιάνος δεν σημαίνει πως γεννήθηκες στο Παρίσι αλλά πως εκεί ξαναγεννήθηκες” είπε κάποτε ο περίφημος Γάλλος συγγραφέας Σασά Γκιτρύ. Όντως, το Παρίσι είναι μία πόλη από την οποία δύσκολα φεύγεις και αν φύγεις πάλι σύντομα θα επανέλθεις για να την ξαναζήσεις. Οι περίπατοι στα ξακουστά Ηλύσια Πεδία με το ποδήλατο όπου συναντάς ανθρώπους από όλο τον κόσμο και όλων των ηλικιών είναι η καλύτερη απόδειξη μιας πόλης που είναι σε μια κατάσταση γιορτής. Μέσα από το βιβλίο θα μάθουμε για το Μουσείο Υπονόμων, για το Καρουζέλ που συναντάμε σχεδόν παντού στην πόλη, θα κατανοήσουμε το πώς χτίστηκε ο Πύργος του Άιφελ και με ποιο σκοπό. Και επειδή ο μαύρος Γάτος είναι παιχνιδιάρης δεν του λείπει το χιούμορ και η συναισθηματική πινελιά σε κάθε μέρος όπου βρίσκεται για να μας ξεναγήσει.

Στο Παρίσι έδρασαν ζωγράφοι όπως ο Μονέ που ζωγράφισε τους περίφημους κήπους, ο Τουλούζ-Λωτρέκ που φιλοτέχνησε έργα με πρωταγωνίστριες τις χορεύτριες του Μουλέν-Ρουζ και παρεμπιπτόντως ζωγράφισε και τον μαύρο γάτο, ο Ντεγκά που αναπαρέστησε στα έργα του τις χορεύτριες μπαλέτου για να αναφερθούν μόνο κάποιοι από τους επιφανείς ζωγράφους και δημιουργούς τα έργα των οποίων μπορεί κάποιος να απολαύσει εκ του σύνεγγυς στο Μουσείο του Ορσαί. Και αυτά δεν είναι τίποτα γιατί το Παρίσι έχει μοναδικά μουσεία, ξακουστές πλατείες, περίφημα πάρκα, εξαίσια καφέ και μπιστρό, ξεχωριστές εκκλησίες σαν την Παναγία των Παρισίων και ο κατάλογος είναι τόσο μακρύς που το βιβλίο αυτό θα δώσει όρεξη και διάθεση για εξερεύνηση. Οπότε αφεθείτε μικροί μου φίλοι και απολαύστε την περιπέτεια και όπως λέμε στα γαλλικά bon voyage!

“Ύστερα από τη νίκη στη διάσημη του Αούστερλιτς, ο αυτοκράτορας ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ είπε στους στρατιώτες του: “Θα επιστρέψετε σπίτια σας μόνο μέσα από αψίδες Θριάμβου!”

“Το κτίριο που στεγάζει το Μουσείο του Λούβρου χτίστηκε στη θέση ενός μεσαιωνικού φρουρίου, το οποίο προστάτευε το Παρίσι από τους ΒΙΚΙΝΓΚ και αργότερα έγινε το ΠΑΛΑΤΙ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ”

 

 

Emmanuel Carrère, V13, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου

Όταν υπάρχει η παράδοση της εξαιρετικής γραφής μέσα από βιβλία που είναι αποτέλεσμα έρευνας, επιμελούς επιμονής και ιστορικών δεδομένων, τότε ο συγγραφέας θα παράγει ξανά και ξανά λόγο μεστό, ακέραιο και συνεκτικό. Αυτή είναι η περίπτωση του Καρρέρ, ενός μάχιμου και σοβαρού μελετητή γεγονότων, κοινωνικών, ιστορικών και πολιτικών τα βιβλία του οποίου έχουν διευρύνει τις γνώσεις μας σχετικά με φλέγοντα ζητήματα πρόσφατα ή και παρελθόντα. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να πράξει κάτι λιγότερο από αυτό για το οποίο είναι πλέον περίφημος, το άρτιο λογοτεχνικό έργο που είναι όμως και εμποτισμένο από τον ρόλο του ως σκηνογράφου ή σκηνοθέτη, γιατί έχει και αυτή την ιδιότητα. Ο Καρρέρ και τα συγγράμματά του είναι ταυτισμένα με την λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά αλλά και με την εγκυρότητα ενός ανθρώπου που τίποτε δεν αφήνει στην τύχη του.Περισσότερα

Στην υπηρεσία του δικαίου μέσω της συγγραφής σου στάθηκες γενναία απέναντι στην συκοφαντία ενώ έγραψες για τα ανθρώπινα πάθη χαρίζοντας στον κόσμο σπουδαία λογοτεχνικά έργα (Γράμμα στον Εμίλ Ζολά)

«Ο καλλιτέχνης δεν είναι τίποτα χωρίς το ταλέντο, αλλά το ταλέντο δεν είναι τίποτα χωρίς τη δουλειά», αυτά έλεγες. Και πράγματι, ως κοινωνικά ευαίσθητος, Εμίλ ποτέ δε σταμάτησες να εργάζεσαι με όπλο το χάρισμά σου στη γραφή ως κοινωνικός ανταποκριτής. Ποτέ δεν κουράστηκες να κυκλοφορείς σαν ιμπρεσιονιστής ζωγράφος και να καταγράφεις με την ματιά σου και ύστερα να μεταφέρεις με το μελάνι επάνω στο χαρτί τις κοινωνικές ανθρώπινες στιγμές, τις εξάρσεις, τις αδυναμίες, τα τρωτά σημεία που αντίκριζες στους ανθρώπους που με επιμονή παρατηρούσες, τέτοια υπήρξε και η περίφημη Νανά σου. Περισσότερα

Michel Winock, Charles de Gaulle, Εκδόσεις Ποταμός

Σε δύσκολες και ταραγμένες εποχές όπου τα πολιτικά και ιστορικά γεγονότα απαιτούν δυναμικότητα, ψυχραιμία και αποφασιστικότητα, τα κράτη και ο κόσμος γενικότερα έχουν ανάγκη από στιβαρούς και σοβαρούς ηγέτες. Είναι εκείνοι που θα έχουν την τόλμη, την ηγετική ικανότητα και το σθένος να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους καταστάσεις και να ανταπεξέλθουν στον κρίσιμο ρόλο τους. Τέτοια είναι η περίπτωση του Σαρλ Ντε Γκωλ, ενός στρατιωτικού που με την φυσιογνωμία του κατάφερε να διαδραματίσει πρωταρχικό ρόλο τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ έχει μείνει στην ιστορία για την παρέμβασή του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, για την αποφυγή ενός εμφυλίου πολέμου ύστερα από το τέλος του πολέμου αλλά και για την απόφασή του για την αποαποικιοποίηση της Αλγερίας. Ένας άνθρωπος με ηγετική μορφή πάλεψε για την εδραίωση της δημοκρατίας στη Γαλλία και παραιτήθηκε όταν είδε πως δεν ήταν πια αρεστός στο λαό.Περισσότερα

Annie Ernaux, Μια γυναίκα, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Επειδή ο Θεός δεν μπορεί να είναι παντού εφηύρε τη μητέρα έγραφε κάποτε ο Βίκτωρ Ουγκώ για τη σημαντικότητά της στη ζωή μας και η συμπατριώτισσά του Ανί Ερνό αφιερώνει ένα της βιβλίο στη μητέρα της μιλώντας για τη σχέση τους, τις εντάσεις ανάμεσά τους καθώς και για όλα όσα εκείνα διαδραματίστηκαν λίγο πριν και λίγο μετά τον θάνατό της. Η απώλειά της, αν και αναμενόμενη λόγω της χρόνιας νόσου του Αλτσχάιμερ που την είχε προσβάλλει, υπήρξε για εκείνην ένα χτύπημα ιδιαίτερα ισχυρό. Ο ρόλος της Ερνό στο συγκεκριμένο βιβλίο, που είναι μια μαρτυρία και ένα αφήγημα, δεν είναι άλλος από αυτόν της κόρης έχοντας απεκδυθεί ήδη από την πρώτη στιγμή τον ρόλο της συγγραφέως ως προς τη μυθοπλασία. Γιατί όταν μιλάς για την πιο ιερή παρουσία, αυτή της μητέρας σου, εστιάζεις μόνο στο συναίσθημα και πολύ λιγότερο στην λογική.

Το γεγονός της απώλειας της μητέρας είναι μια καμπή της ζωής από την οποία κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει

Η γαλλική σχολή της λογοτεχνίας έχει επιδείξει αιώνες τώρα την ποιότητα της αφήγησης δια μέσου των ξεχωριστών της συγγραφέων, τις εξαίσιες θεματικές που οι δημιουργοί επιλέγουν καθώς και τον κοινωνικό της χαρακτήρα στα ζητήματα που είναι φλέγοντα. Αν τα Βραβεία Νόμπελ υπήρχαν και τον 19ο αιώνα είναι βέβαιο πως τα μισά θα τα είχαν λάβει λογοτέχνες όπως ο Φλωμπέρ, ο Σταντάλ, ο Μπαλζάκ και τόσοι άλλοι επιφανείς συγγραφείς. Η Ανί Ερνό ανήκει στην ευλογημένη γενιά των συγγραφέων της γαλλικής σχολής και έμελλε επάξια να τιμηθεί με Νόμπελ για το σύνολο του έργου της. Με τον Λε Κλεζιό και τον Μοντιανό λίγα χρόνια νωρίτερα αλλά και με όλο το φάσμα των συγγραφέων που τιμήθηκαν κατά τον 20ο αιώνα και οι οποίοι ήταν άντρες είναι πράγματι η πρώτη Γαλλίδα γυναίκα συγγραφέας που τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Για την συμβολή της στην λογοτεχνία, για την ποιότητα του έργου της Ερνό, το βραβείο αυτό είναι κάτι το απόλυτα φυσιολογικό και μία δικαίωση για την ίδια. Το ότι τιμάται με βραβείο Νόμπελ είναι όμως και μια δικαίωση για τις σπουδαίες Γαλλίδες συγγραφείς που στο παρελθόν δεν αξιώθηκαν να τύχουν μιας τέτοιας αναγνώρισης. Είναι με κάποιο τρόπο μια αποκατάσταση των Γαλλίδων συγγραφέων για τον ρόλο τους στα γράμματα και στις εποχές που ζούμε είναι κάτι που αξίζει να επισημανθεί, τίποτα δεν θεωρείται πια δεδομένο. Πέραν αυτού ωστόσο, η Ερνό έχει στην φαρέτρα της ένα πλούσιο και πολυποίκιλο έργο να παρουσιάσει με κύριο το θέμα της παρουσίας της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο, την οικογένεια, την κοινωνία.

Η Ερνό, με αυτό το ιδιαίτερο ύφος και την γραφή που την οδήγησε και στη βράβευση με το βραβείο Νόμπελ, ταξιδεύει τον αναγνώστη σε οικεία ζητήματα ανθρώπινης φύσης, ζητήματα βγαλμένα από την ίδια τη ζωή και όχι σε φανταστικές απεικονίσεις. Η ατμόσφαιρα του λόγου της και η αφήγησή της δείχνουν μια γυναίκα με πλήρη ενσυναίσθηση του τι περνάει, με το αίσθημα της ανάγκης να μιλήσει ανοιχτά για θέματα που άλλοι δεν τολμούν να αγγίξουν. Ο λόγος της για τη μητέρα της θυμίζει πολύ τους παλιούς συγγραφείς της γαλλικής σχολής, τον Ξένο του Καμύ για παράδειγμα όπου και εκείνος αναφέρεται στη μητέρα του μέσα από ένα θέατρο παραλόγου ή ακόμα και τον Μωπασάν που μέσα από τα γραπτά του αγγίζει πολλές και προσωπικά γεγονότα. Η Ερνό είναι μια επιφανής συγγραφέας της σύγχρονης εποχής που αναδεικνύει τον θάνατο της μητέρας σαν αυτή η μητέρα να ήταν όλων μας και όχι μόνο δική της.

Μέσα από την ανάλυση του προσώπου της μητέρας της ουσιαστικά αγγίζει και τη μέση μητέρα, αυτήν που όλοι έχουμε στο μυαλό μας και γνωρίζουμε πως κάποια μέρα δεν θα είναι πια κοντά μας. Αυτή η σκέψη της δυνάμενης και δυσμενούς απώλειας είναι μια γροθιά στο στομάχι που όλους μας συγκλονίζει, ακόμα περισσότερο για εκείνη την γυναίκα που στάθηκε δίπλα μας πιο πολύ από κάθε άλλο πρόσωπο στον κόσμο. Εξάλλου, όταν χάνουμε ένα οικείο μας πρόσωπο νιώθουμε έντονα το συναίσθημα της απώλειας πόσο μάλλον στην ιδέα πως η μητέρα που μας γέννησε και που μια ζωή μας φρόντιζε δεν θα είναι πια κοντά μας. Οι εικόνες από το γηροκομείο είναι χαρακτηριστικές της περιόδου όπου η μητέρα της είχε ελάχιστη επικοινωνία με το περιβάλλον και με την ίδια, μια γυναίκα που είχε πλέον φτάσει στη δύση της ζωής της και απλά περίμενε να συμβεί το μοιραίο.

Η θλίψη για την απώλεια διαχέεται σε όλο το βιβλίο αφού όμως η Ερνό έχει καταφέρει να μας διηγηθεί τα χρόνια όπου πήγαινε σχολείο και η μητέρα της ήταν αυστηρή απέναντί της σαν να μην ήθελε ποτέ η κόρη της να μεγαλώσει. Πολλές φορές ήταν σκληρή και απότομη χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν την αγαπούσε και όμως η Ερνό ήθελε τόσο πολύ να απεμπλακεί από το οικογενειακό περιβάλλον, από αυτό δηλαδή που της ασκούσε πίεση σε σημείο να νιώθει αποκλεισμένη από τον έξω κόσμο και να έχει παροπλιστεί από κάθε δυνατότητα να απολαύσει τις χαρές της ζωής. Η φυγή της στην πόλη για να σπουδάσει υπήρξε ό,τι πιο πολύτιμο είχε ζήσει, ένιωθε πια την ανεξαρτησία της, την ελευθερία της να την έχουν κυριεύσει και να είναι κυρία του εαυτού της χωρίς να σημαίνει πως η σκέψη της δεν ήταν και στην οικογένειά της.

Αυτό που είναι δείγμα της ευφράδειάς της και της εκφραστικής της ικανότητας είναι το ύφος της που μοιάζει με γράμμα στον εαυτό της και ο αναγνώστης εισπράττει τον λόγο της ως κάτι απόλυτα φυσιολογικό και ανθρώπινο γιατί η ίδια τον παίρνει από το χέρι και τον κάνει κοινωνό των σκέψεών της και των εμπειριών της. Αναδύεται στην επιφάνεια η ανάγκη της να αποκαλύψει στιγμές από τη ζωή της και τις μυρωδιές του τόπου της διότι έτσι έρχεται πιο κοντά στη δική της λύτρωση ενώ ταυτόχρονα βρίσκει νοερά και την συντροφιά των ανθρώπων που θα την διαβάσουν και θα συμπορευτούν με τις σκέψεις της και έτσι να μοιραστεί μαζί τους την αγάπη της για τη μητέρα της.

“Τα πάντα στη μητέρα μου – η αυτοπεποίθηση, οι επιθυμίες, οι φιλοδοξίες της – στρέφονταν προς την έννοια αυτή καθαυτήν της μόρφωσης”

“Ίσως θα ήταν καλύτερο να περιμένω μέχρις ότου η αρρώστια και ο θάνατός της γίνουν ένα με το παρελθόν, όπως τόσα και τόσα γεγονότα της ζωής μου, ο θάνατος του πατέρα μου, ο χωρισμός απ’ τον άντρα μου…”

 

Annie Ernaux, Το γεγονός, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Λίγες εβδομάδες πριν αποφασίστηκε από το Ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ η επιβολή απαγόρευσης των εκτρώσεων, μια απόφαση κόλαφος για τα δικαιώματα των γυναικών, μια αναχρονιστική και ντροπιαστική απόφαση. Κανείς δεν κατανόησε πλήρως το σκεπτικό πίσω από αυτή την αδικαιολόγητη απόφαση που είναι εντελώς οπισθοδρομική ως προς την ελευθερία και την αυτοδιάθεση των γυναικών να έχουν έλεγχο του σώματός τους και της ανεξαρτησίας τους στις αποφάσεις που είναι αποφάσεις ζωής. Πλέον οι γυναίκες είναι όμηροι αυτής της απόφασης και αυτό που τους έχει επιβληθεί είναι μια εντελώς αντιδημοκρατική νομοθεσία που τις φέρνει πίσω στην επικινδυνότητα και την αβεβαιότητα καθώς κινδυνεύει η ίδια τους η ζωή. Πλέον οι γυναίκες στις ΗΠΑ θα πρέπει να βρίσκουν γιατρούς στα κρυφά ή να μετακινούνται σε πολιτείες που επιτρέπουν αυτή την πράξη, ένα κυνήγι μαγισσών μόλις ξεκίνησε και κανείς δεν γνωρίζει πού και πώς μπορεί να καταλήξει.Περισσότερα