Η ποίηση της Anne Sexton είναι από μόνη της απερίγραπτη και αντίθετο της ρηχότητας. Δεν χρειάζεται σχόλια και διευκρινήσεις. Ποίηση – όπως άλλωστε είναι παγκοίνως γνωστό – εξομολογητική, σχολαστική ως προς την αναλυτικότητα της διάθεσης, κριτική ως προς τη δυσφορία του πολιτισμού μας, αναζητητική ως προς τα εξωτερικά – μεταφυσικά – ερεθίσματα, συγκρουσιακή πότε με τον ίδιο της εαυτό όσο και με ό,τι τον περιβάλλει, φανερά – αλλά όχι κατεστημένα – βιωματική, ποίηση του τραύματος και σίγουρα, πρόκειται για μια ποίηση που δε δύναται να διευκολύνει, να ξεκουράσει και να ψυχαγωγήσει τον αναγνώστη, εκτός κι αν αυτά μπορούν να εννοηθούν και να πραγματωθούν εντός του κλίματος μιας φυσικά οργανωμένης και άγρυπνης παρέκκλισης. Ωστόσο, θα ήθελα να πω ορισμένα πράγματα γι’ αυτή τη σημαντική ποιήτρια έχοντας πάντα στο νου την παρατήρηση αυτή.
Η ποίηση της Anne Sexton είναι ένα βαθύ, εκτενές και διαυγές σχόλιο πάνω στην κοινωνική κατάσταση της εποχής της, αλλά και πάνω στα όρια και τις διαφυγές της συνειδητότητας. Αυτή η διττότητα της γραφής της δείχνει στον αναγνώστη και το μεγαλείο της τέχνης της: ο μετασχηματισμός της εμπειρίας όχι σε άλλοθι ούτε σε πρόσκαιρη (ψευδο)ελευθερία, αλλά σε λυτρωτική πρακτική – κυρίως προσωπική – που καθιστά τις ποιότητες του περιβάλλοντος – καθώς και τους ποικίλους χωροχρόνους του – κι την ύπαρξη/σκέψη/δράση του υποκειμένου εντός του, βιώσιμη και προφανώς, λειτουργική.
Στη γραφή της Anne Sexton διαβάζουμε το τραύμα, την αστάθεια και την απώλεια αλλά όχι μέσω ενός φακού στερεοτυπικού και μονοκατευθυντικού (δηλαδή όχι απλώς ως τραύμα, αστάθεια και απώλεια), αλλά βλέπουμε αυτές τις έννοιες – και το περιεχόμενό τους – να επανανοηματοδοτούνται εναλλακτικά, μη εγκλωβιστικά και χυδαία (εν πολλοίς ψυχαναλυτικά), να καρπώνονται έλλογη αυτοπεποίθηση και να επιχειρούν τη διαμόρφωση μιας σχεσιακής συνθήκης και διαδρομής
Η βιωματική διάσταση ίσως να είναι η μόνη διάσταση στην ποίηση της Sexton. Όμως, αυτό απαιτεί σημαντική προσοχή. Εδώ, το βίωμα δεν αποτελεί μέσο για μια εύκολη ποιητική, το ευκαιριακό όχημα για άνευ λόγου έκθεση και αναπαράσταση. Το αντίθετο. Στην ποίηση της Sexton βλέπει κανείς τον μηχανισμό του βιώματος να παράγει μορφές και φιγούρες που ζητούν εξιχνίαση και επικοινωνία και όχι απλώς να αναπαράγει τις κατευθύνσεις που ακολουθούν οι μέθοδοι των γεννήσεων των προσωπικών και μη βιωμάτων.
Στην ποίηση της Anne Sexton δεν υπάρχει το απόλυτο, το οικουμενικό, το – στατικά – κατασταλαγμένο, το – ηθικά – άμεμπτο και για την ακρίβεια, δεν αχνοφαίνεται – τοποθετούμενο με θετικό πρόσημο και εγκωμιαστικό χαρακτήρα – καν στον πολυπρισματικό ποιητικό της λόγο. Αντίθετα, εκείνο που εντόνως παρατηρείται είναι η επιτέλεση μιας φιλοσοφικής και στοχαστικής πρόθεσης και πρακτικής. Κυριαρχεί λοιπόν ο τόνος της απορίας αντί της διαβεβαίωσης, ο τόνος της άρνησης αντί της υποταγής και της αποδοχής, ο τόνος της αμφιβολίας αντί της δογματικής προσέγγισης, ο τόνος της – ποικιλότροπης – ανασφάλειας αντί της ψευδοαυτάρκειας και, τέλος, κυριαρχεί ο τόνος της εκμετάλλευσης του εαυτού αντί της στείρας καλλιέργειας και έκθεσής του. Κλείνω με ένα ποίημά της – που θεωρώ αρκετά αντιπροσωπευτικό:
Το είδος της
Βγήκα, δαιμονισμένη μάγισσα,
Στοιχειώνοντας τον μαύρο αέρα, πιο τολμηρή τη νύχτα·
Πετώ πάνω από σπίτια φτωχικά, σκέφτομαι το κακό,
Πάω από φως σε φως.
Πλάσμα μοναχικό, δωδεκαδάχτυλο, τρελό.
Μια τέτοια γυναίκα δεν είναι ακριβώς γυναίκα.
Έχω υπάρξει ον του είδους της.
Βρήκα τις ζεστές σπηλιές στο δάσος,
Τις γέμισα με κατσαρολικά, κουζινομάχαιρα και ράφια,
Ντουλάπια και μεταξωτά, αμέτρητα αγαθά.
Μαγείρευα για τα σκουλήκια και τα ξωτικά.
Γκρίνιαζα, έβαζα τα πάντα πάλι σε σειρά.
Μια τέτοια γυναίκα την παρεξηγούν.
Έχω υπάρξει ον του είδους της.
Ανέβηκα στην άμαξά σου, οδηγέ,
Κούνησα τα γυμνά μου μπράτσα στα χωριά που
Προσπερνούσα,
Έμαθα όλες τις λαμπρές, ύστατες διαδρομές,
Επέζησα εκεί που οι φλόγες σου ακόμα γλείφουν το μηρό μου,
Εκεί όπου περνούν οι ρόδες σου κι ακόμα σπάνε τα πλευρά μου.
Μια τέτοια γυναίκα δεν ντρέπεται να πεθάνει.
Έχω υπάρξει ον του είδους της.
Ο Μιχάλης Κατσιγιάννης γεννήθηκε το 1997 στην Πάτρα όπου και ζει. Κείμενά του για τη λογοτεχνία (θεωρία και κριτική) και την εκπαίδευση κυκλοφορούν σε διάφορα περιοδικά. Έχει εκδώσει (ως ψηφιακά βιβλία) τις ποιητικές συλλογές «μετα-ελεγείες» (Εξιτήριον, 2025), «βλέμματα» (Εξιτήριον, 2025) και «επ’ αυτού» (Ανεξάρτητες Εκδόσεις Γλαρόλυκοι, 2025) και τη μελέτη «Γιάννης Λειβαδάς: ο επιπλέων λόγος» (Εξιτήριον, 2025). Όλα τα βιβλία του κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο.