Ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα είναι αυτό που πηγαίνει πέρα από την απλή ανακάλυψη του δολοφόνου και την εξιχνίαση του εγκλήματος. Είναι αυτό που διαθέτει λογοτεχνική ευστροφία, αφηγηματικό ειρμό, αυθεντική και όχι επιτηδευμένη αγωνία, αυτό που με λίγα λόγια συνδυάζει αστυνομικό δαιμόνιο και χτίσιμο ευφάνταστων χαρακτήρων. Είναι πολλές φορές εμποτισμένο με κοινωνικές, ιστορικές, πολιτικές ή άλλες εκφάνσεις που αφορούν σε γεγονότα πραγματικά ή κοντά στην πραγματικότητα έτσι που να αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη με μια αύρα μυστηρίου.
Η τέχνη του αστυνομικού μυθιστορήματος ίσως να είναι και η πιο δύσκολη ως προς την σύλληψη των χαρακτήρων, την συνοχή και την εξιστόρηση με τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης να νιώθει πως το αστυνομικό που κρατά στα χέρια του δεν αντιγράφει μανιέρα αλλά διατηρεί την δική του προσωπική χροιά και ύφος. Τα παρακάτω αστυνομικά μυθιστορήματα αποτελούν μια επιλογή αυτών που πληρούν τα παραπάνω κριτήρια, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως είναι τα μόνα. Και επειδή ο διάλογος με τον αναγνώστη είναι πρωταρχικής σημασίας για μένα, αναμένω και τα δικά σας σχόλια. «Eίτε γράψε κάτι που αξίζει να διαβαστεί είτε κάνε κάτι που αξίζει να γραφτεί» είχε πει ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, πολιτικός και συγγραφέας. Σε αυτή τη λογική κινούνται και τα αστυνομικά μυθιστορήματα που προτείνονται εδώ.
Γιάννης Μαρής, Το φεστιβάλ του θανάτου, Εκδόσεις Άγρα
Γνωρίζουμε καλά τον Γιάννη Μαρή από τις ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα, οι οποίες λίαν προσφάτως είχαν μεταφερθεί και ως αυτοτελείς ιστορίες στην τηλεόραση. Ο Γιάννης Μαρής όμως είναι ο Έλληνας Ζορζ Σιμενόν, είναι το απόλυτο ελληνικό όνομα στην ευφάνταστη όσο και εξαιρετικά άρτια αφηγηματική αστυνομική λογοτεχνία. Και ίσως αν έγραφε σε άλλη γλώσσα από την ελληνική να είχε αποκτήσει παγκόσμια αναγνώριση. Εδώ παρουσιάζονται ανέκδοτες ιστορίες, οι οποίες είχαν δημοσιευτεί στο παρελθόν σε εφημερίδες και περιοδικά. Ο Μαρής με το αστυνομικό δαιμόνιο να είναι δεύτερη φύση του καταφέρνει και παρουσιάζει στο κοινό ιστορίες που αγγίζουν το ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής μέσα από μία συναρπαστική αφήγηση των γεγονότων.
Emile Gaboriau, Έγκλημα στο Ορσιβάλ, Εκδόσεις Εξάντας
Ο Μπαλζάκ θεωρείται ο πατέρας του σύγχρονου μυθιστορήματος και ο Εμίλ Γκαμποριό ο πατέρας του σύγχρονου αστυνομικού μυθιστορήματος. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από το βιβλίο αυτό που ανήκει στην κλασική νουάρ λογοτεχνία των εκδόσεων Εξάντας. Με εφαλτήριο και επίκεντρο το χωριό Ορσιβάλ, ο Γκαμποριό χτίζει μία αληθοφανή ιστορία εγκλήματος, την οποία ίσως να άκουσε ή και να επινόησε. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανακαλύψουμε ένα μυθιστόρημα που δεν περιορίζεται στην εξιχνίαση ενός εγκλήματος αλλά πηγαίνει τον αναγνώστη ένα βήμα παραπέρα, τον αιχμαλωτίζει με μια ιστορία πολύπλοκη και πολύπλευρη ενώ είναι παράλληλα αποτελεί και ένα αμάλγαμα “μυστηρίου, ερωτικού πάθους και κοινωνικού σχολίου”.
Anna Katharine Green, Μια παράξενη εξαφάνιση, Εκδόσεις Gutenberg
Γνωρίσαμε αρχικά την Γκριν μέσα από την Υπόθεση Λέβενγουορθ, ένα βιβλίο που κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Gutenberg και το οποίο ουσιαστικά μας εισήγαγε στο μοναδικό έργο της. Η Γκριν, την οποία εκθείαζε τόσο ο Κόναν Ντόιλ όσο και η Αγκάθα Κρίστι αποτέλεσε με τον δικό της επιθεωρητή Γκράις την έμπνευσή τους για την επινόηση των περίφημων επιθεωρητών Σέρλοκ Χολμς και Πουαρό αντίστοιχα. Όμως και ο Γουίλκι Κόλινς είχε επαινέσει επανειλημμένα την συγγραφική της δεξιοτεχνία και ευρηματικότητα και δεν είναι τυχαίο πως τα βιβλία της αποτέλεσαν εμπορική επιτυχία κυρίως μετά τον θάνατό της. Εδώ η Γκριν πιστή στις κοινωνικές της ευαισθησίες επινοεί μια ιστορία μυστηρίου, η οποία μας εντάσσει στην εποχή των ανισοτήτων και της υψηλής κοινωνίας στους κόλπους της οποίας το έγκλημα θα πρέπει βρει την απάντησή του.
Ντάσιελ Χάμετ, Το γεράκι της Μάλτας, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Πρόκειται για ένα από τα μυθιστορήματα που έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη εκατομμυρίων αναγνωστών ως διαχρονικό και αξιομνημόνευτο τόσο με τη δράση του, την αγωνία όσο και με τα χαρακτηριστικά με τα οποία ο Χάμετ έντυσε τους πρωταγωνιστές. Και βέβαια είναι ένα μυθιστόρημα που μεταφέρθηκε πολύ επιτυχημένα στη μεγάλη οθόνη για πρώτη φορά το 1931 και αργότερα με τον κορυφαίο στο ρόλο του ντετέκτιβ Χάμφρει Μπόγκαρτ. Ο Ντάσιελ Χάμετ κυρίως με αυτό το βιβλίο ανήκει πλέον στο πάνθεον των συγγραφέων αστυνομικής λογοτεχνίας, ένα βιβλίο που τον καθιέρωσε γιατί έχοντας ο ίδιος εργαστεί στο παρελθόν ως ιδιωτικός επιθεωρητής μπόρεσε να εμφυσήσει στην ιστορία του όλα εκείνα τα στοιχεία που επιθυμούσε έχοντας και στη φαρέτρα του την ενασχόληση με τον πολιτικό ακτιβισμό.
Tanguy Viel, Άρθρο 353 του Ποινικού κώδικα, Εκδόσεις Πόλις
Πληθαίνουν όλο και περισσότερο τα εγκλήματα που έχουν ως υπόβαθρό τους την ανηθικότητα και την παραβίαση κανόνων συναλλαγής, πίσω από όλα αυτά κρύβεται το μεγάλο όπιο που λέγεται χρήμα και η απληστία για την απόκτηση του. Ενυπάρχουν όμως και ψυχολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις σε όλο αυτό, την απομόνωση, την απόρριψη και πλήθος άλλων συμπεριφορών που εντείνουν μία ήδη βεβαρημένη κατάσταση. Ο συγγραφέας εκεί επικεντρώνει το ενδιαφέρον του και με μανδύα ένα νουάρ μυθιστόρημα διεισδύει στον κόσμο της δικαιοσύνης και του νόμου, της ψυχολογίας του ανθρώπου και της αστάθειάς του με αφορμή μια ιστορία που ουσιαστικά αφηγείται μια όχι και τόσο αφύσικη κατάσταση. Πρόκειται για την ιστορία ενός εγκλήματος που έχει τις αιτίες του σε κοινωνικές και ψυχικές ανισορροπίες, την καθημερινή δράση των ανθρώπων που αναζητούν διαφυγή.
Κίκε Φεράρι, Από μακριά μοιάζουν με μύγες, Εκδόσεις Καστανιώτη
Μπορεί ένα αστυνομικό μυθιστόρημα να ξεφύγει από το αμιγώς αστυνομικό του χαρακτήρα, να εμπλέξει το πολιτικό και το ιστορικό στοιχείο μέσα από μία σύνθεση επιτυχίας; Ο Κίκε Φεράρι με την ιστορία αυτή αποδεικνύει πως έχει τον τρόπο να το πραγματοποιήσει. Η Αργεντινή, όπως και πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής βίωσαν τη δικτατορία και τις συνέπειές της, οι κοινωνίες τυραννήθηκαν και σχεδόν διαλύθηκαν. Ο πρωταγωνιστής του Φεράρι είναι ένα φάντασμα του καιρού του, μία μορφή αμφιλεγόμενη, μια φυσιογνωμία που πλούτισε κατά την περίοδο εκείνη και πλέον με ανήθικο τρόπο “απολαμβάνει” τους καρπούς της εξουσίας του και της δύναμής του. Εμπλέκεται σε ένα έγκλημα με το οποίο ουσιαστικά πληρώνει την αλαζονεία του και τις αρρωστημένες ερωτικές του ατασθαλίες, θα βγει άραγε αλώβητος ή θα βυθιστεί και άλλο;
Edgar Wallace, Ο κόκκινος κύκλος, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Με την ιδιότητα του αστυνομικού συντάκτη ο Γουάλας χαρίζει στο αναγνωστικό κοινό μια ιστορία βαμμένη με τα χρώματα του κόκκινου, ένας κόκκινος κύκλος από τον οποίο δύσκολα διαφαίνεται πως θα φανεί το άνοιγμα. Από ένα τυχαίο και απροσδόκητο συμβάν κρίνεται η ζωή ενός αθώου ανθρώπου και η επιβίωση ενός ενόχου, ο οποίος ξεφεύγει από τον νόμο και τα δίχτυα του χάρη στην θεά τύχη. Για πόσο όμως καιρό θα μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερος και απαλλαγμένος από την θεία Δίκη, γιατί ως γνωστόν μετά την Ύβρη έρχεται η Νέμεσις. Ο Γουάλας με τον επιθεωρητή του καθιστά τον ίδιο μέρος των ιστοριών που ο ίδιος διάβαζε και ανέλυε και πλέον με φαντασία και ευστροφία καλείται να λύσει το αίνιγμα που ο ίδιος δημιούργησε. Ένα μυθιστόρημα αφηγηματικά άρτιο, ένας μυστηριώδης κόμπος που αναζητά ξεδιάλυμα.
