«Πόσοι από κείνους είχαν μαντέψει πως κάτω από τις αρχιτεκτονικές μου και “το κατιτί” πνευματικό” υπήρχε ένα ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί; Κανένας». Αλήθεια, πόσο απρόβλεπτη είναι η ανθρώπινη φύση ειδικά απέναντι σε ένα θέμα όπως είναι ο έρωτας. Μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο προδομένος άνθρωπος για να πάρει πίσω ό,τι του ανήκει ή τουλάχιστον αυτό που ο ίδιος θεωρεί πως του ανήκει; Δια στόματος Χουάν Πάμπλο Καστέλ, ο Ερνέστο Σαμπάτο διεισδύει γυμνός αλλά σοφός στα άδυτα του ανθρώπινου νου που δεν παύει να στροβιλίζεται, που δεν παύει να επιθυμεί, που θέλει να κατακτήσει και κατακτά και αν κανείς του αφαιρέσει αυτό που ήδη κατέκτησε τότε είναι έτοιμος για όλα. Πόσο οδυνηρό είναι να απολέσεις αυτό που θεωρείς πως είναι πια δικό σου, αν πραγματικά μπορείς να θεωρείς πως μπορεί ένας άνθρωπος να σου ανήκει, πώς να γεφυρώσεις μέσα σου το χάσμα της νίκης και της ήττας και πώς να αποδεχθείς την απώλεια όταν μέχρι πριν λίγο αγνοούσες την ύπαρξή της; Το μυθιστόρημα του Σαμπάτο είναι μια βουτιά στα ενδότερα στρώματα της ψυχής ενός ανθρώπου σε παραλήρημα, ένα ψυχογράφημα ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε πυρετώδη κατάσταση, πολιορκείται από το αίσθημα μιας αρρωστημένης επιθυμίας, είναι θολωμένος μπροστά σε μία ενεργειακά και συγκινησιακά φορτισμένη κατάσταση, τελικά ο πρωταγωνιστής του είναι ένας άνθρωπος που έχει ξεφύγει από τα όρια.Περισσότερα
Προφανώς και ζει η Anne Sexton (Anne Sexton, Ποιήματα, εκδόσεις Printa)
Η ποίηση της Anne Sexton είναι από μόνη της απερίγραπτη και αντίθετο της ρηχότητας. Δεν χρειάζεται σχόλια και διευκρινήσεις. Ποίηση – όπως άλλωστε είναι παγκοίνως γνωστό – εξομολογητική, σχολαστική ως προς την αναλυτικότητα της διάθεσης, κριτική ως προς τη δυσφορία του πολιτισμού μας, αναζητητική ως προς τα εξωτερικά – μεταφυσικά – ερεθίσματα, συγκρουσιακή πότε με τον ίδιο της εαυτό όσο και με ό,τι τον περιβάλλει, φανερά – αλλά όχι κατεστημένα – βιωματική, ποίηση του τραύματος και σίγουρα, πρόκειται για μια ποίηση που δε δύναται να διευκολύνει, να ξεκουράσει και να ψυχαγωγήσει τον αναγνώστη, εκτός κι αν αυτά μπορούν να εννοηθούν και να πραγματωθούν εντός του κλίματος μιας φυσικά οργανωμένης και άγρυπνης παρέκκλισης. Ωστόσο, θα ήθελα να πω ορισμένα πράγματα γι’ αυτή τη σημαντική ποιήτρια έχοντας πάντα στο νου την παρατήρηση αυτή.Περισσότερα
Ένα μυθιστόρημα με κοινωνικό μήνυμα για όλους τους καιρούς (Theodore Dreiser, Η Κάρι μας, Εκδόσεις Gutenberg)
Δεν είναι διόλου τυχαίο που το μυθιστόρημα αυτό του Theodore Dreiser συγκαταλέγεται -σύμφωνα με τον Guardian- ανάμεσα στα 100 μυθιστορήματα που κανείς θα πρέπει να έχει διαβάσει. Το μυθιστόρημα, αν και γραμμένο πριν από περισσότερο από 100 χρόνια, καθίσταται προφητικό και αντικατοπτρίζει όλα αυτά που αναμφίβολα συμβαίνουν στο σήμερα. Κινείται ανάμεσα στο δίπολο άνοδος και πτώση του ανθρώπου του καιρού του – αδιαμφισβήτητα και του σημερινού – καθώς παρακολουθεί μεταξύ άλλων τη πορεία δύο ανθρώπων, μιας γυναίκας και ενός άντρα που έρχονται αντιμέτωποι με τη μοίρα τους, κοινή στην αρχή και χωριστή στην εξέλιξη της αφήγησης, βυθισμένοι και οι δύο σε έναν αγώνα ανταγωνισμού. Ο Dreiser, με τον ρεαλισμό και κυρίως το στοιχείο του νατουραλισμού να τον διακατέχει – έχοντας διαβάσει και εμπνευστεί από τους αγαπημένους του Ντίκενς, Χάρντι, Έλιοτ και Μπαλζάκ – σκιαγραφεί με λέξεις τη προσωπογραφία τους και αφηγείται με κάθε συνταρακτική λεπτομέρεια τόσο την παρακμή όσο και την ανύψωση δύο ανθρώπων που διαγράφουν αντίθετη τροχιά ζωής μη μπορώντας να συμβιώσουν κάτω από την ίδια στέγη. Περισσότερα
Percival Everett, James, Εκδόσεις Ψυχογιός
Πριν από κάποια χρόνια είχε προβληθεί στις κινηματογραφικές αίθουσες η περίφημη ταινία Δώδεκα χρόνια σκλάβος βασισμένη σε βιβλίο το οποίο αφηγείται την αληθινή ζωή του Σόλομον Νόρθαπ, ενός βιολιστή μετέπειτα σκλάβου. Η ιστορία των σκλάβων στην Βόρεια Αμερική είναι πολύ πικρή και σκληρή για τις συνθήκες διαβίωσης σε μια χώρα όπου οι λευκοί κατείχαν και κατέχουν ακόμα, σε πολύ μικρότερο βαθμό βέβαια σε σχέση με το παρελθόν, το αποκλειστικό προνόμιο της ελευθερίας και των δικαιωμάτων ενώ οι έγχρωμοι πολίτες της χώρας ταλαιπωρούνται και βασανίζονται για το γεγονός πως γεννήθηκαν έγχρωμοι. Το κόστος αυτής της διαμάχης έχει πληρωθεί πολλές φορές με δολοφονίες, εγκληματικές ενέργειες παντός τύπου και το βιβλίο του Έβερετ έρχεται απλώς να επιβεβαιώσει όλα τα παραπάνω για μια χώρα που μέχρι και σήμερα δεν έχει καταφέρει να λύσει αυτά τα ενδοφυλετικά προβλήματα. Οι αλήθειες του μυθιστορήματος είναι απόλυτα πραγματικές και ο πρωταγωνιστής περνά τα πάνδεινα για να καταφέρει να βρει την ανεξαρτησία του και τον πολυπόθητο διάδρομο της ελευθερίας μέσα όμως από δοκιμασίες που μπορεί να του κοστίσουν την ίδια του τη ζωή.Περισσότερα
Αναζητώντας την αλήθεια στους ανθρώπους στο Δουβλίνο, μια πόλη φάντασμα (Τζέιμς Τζόυς, Οι Δουβλινέζοι, Εκδόσεις Οξύ)
Όλα τα διηγήματα στους Δουβλινέζους χαρακτηρίζονται από μία στασιμότητα, μία αδιόρατη αυθυποβολή σε αυτό που έπεται και δεν γνωρίζουν αλλά αισθάνονται πως έρχεται και εκείνοι μπροστά σε ένα περίεργα πικρό μέλλον για το αναπότρεπτο ζουν στην ζώνη του λυκόφωτος. Το Δουβλίνο θυμίζει πόλη νεκρή ή τουλάχιστον πόλη ανήσυχη, μια πόλη που οι κάτοικοι δεν απολαμβάνουν και όλοι βρίσκονται σαν να έχουν εισέλθει στον καιρό των παγετώνων, μοιάζει να έχουν κοκαλώσει και να μη νιώθουν καμία διάθεση για ζωή. Σκιές των εαυτών τους, οι πρωταγωνιστές του εγγράφονται σε μία πραγματικότητα που απλά περνάει μέρα τη μέρα δίχως ελπίδα, αλλά μόνο σε μία κατάσταση αγωνίας και φόβου. “Πέρασε βιαστικά το διαχωριστικό και της φώναξε να τον ακολουθήσει. Τον έσπρωξαν να προχωρήσει, αλλά εκείνος συνέχιζε να τη φωνάζει. Το λευκό της πρόσωπο τον κοίταξε παθητικά, σαν αβοήθητο ζώο. Το βλέμμα της δεν έδειχνε κανένα σημάδι αγάπης, αποχαιρετισμού ή αναγνώρισης” θα πει ο Φρανκ στο διήγημα “Έβελιν”. Και έχουμε την εντύπωση πως οι ήρωές του στέκονται σαν τους ζωγραφικούς ανθρώπους του Έντουαρντ Χόπερ, παγωμένοι στο χρόνο που ξαφνικά σταμάτησε πέρσι το καλοκαίρι για να θυμηθούμε τον Τέννεσι Ουίλλιαμς.Περισσότερα
Τομά Σλεσσέρ, Τα μάτια της Μόνα, Εκδόσεις Πατάκη
Ο πασίγνωστος σε όλους Πάμπλο Πικάσο είχε δηλώσει κάποτε το εξής: “Η τέχνη ξεσκονίζει από την ψυχή μας την σκόνη της καθημερινότητας”. Πόσες φορές τυχαίνει να βρισκόμαστε ενώπιον ενός έργου τέχνης σε κάποιο μουσείο ή ενώπιον ενός κτιρίου και να θαυμάζουμε και στις δύο περιπτώσεις το μεγαλείο της δημιουργίας και μένουμε άφωνοι με αυτό; Ενδόμυχα, αυτόματα, ακούσια και παράλληλα επιτελείται ένα μεγάλο έργο για το άτομό μας ή τελοσπάντων λειτουργεί μέσα μας η ευχάριστη διαδικασία νηνεμίας της ψυχής μας. Και αυτό γιατί στην θέαση έργων τέχνης ή αντικειμένων που άφησαν ιστορία και χάραξαν ανεξίτηλα την ιστορία της τέχνης και και άρα την ιστορία του ανθρώπου και των θεσπέσιων επιτευγμάτων του, εμείς γαληνεύουμε και θεραπευόμαστε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε συνειδητά. Αυτή είναι και η πρόθεση του συγγραφέα και Ιστορικού τέχνης Τομά Σλεσσέρ, ο οποίος με αφορμή την τέχνη ωθεί τον αναγνώστη να ξεχαστεί για λίγο από την καθημερινότητα και να εξαγνιστεί μέσω των έργων τα οποία και παραθέτει.Περισσότερα
Όταν ο έρωτας έρχεται στο προσκήνιο και η καρδιά πάλλεται (Τόμας Χάρντυ, Το ημερολόγιο της Αλίσια, Εκδόσεις Ερατώ)
Ο Τόμας Χάρντυ παίζει σε αυτό το διήγημα, που έχει τη μορφή ημερολογίου, με τις ευαίσθητες χορδές της ανθρώπινης φύσης. Ο Χάρντυ, στα περισσότερα μυθιστορήματα του, τα οποία ονομάζει ο ίδιος “μυθιστορήματα χαρακτήρα και περιβάλλοντος” πραγματεύεται με σκληρότητα, τιμιότητα και ειρωνεία τις ανθρώπινες ερωτικές εξάρσεις, τα παιχνίδια της μοίρας που επηρεάζουν τον σύγχρονο άνθρωπο πριν έρθει η βιομηχανική επανάσταση και αρχίζει να διαφθείρει όλο και περισσότερο τον ευάλωτο σε πάθη άνθρωπο. Ο Χάρντυ, σε αυτό το διήγημα, όπως και σε άλλα μυθιστορήματα όπως το Tess of the d’ Ubervilles – το οποίο σύντομα θα μεταφραστεί και αυτό από τις εκδόσεις Ερατώ – ή το Far from the madding crowd – το οποίο πρόσφατα προβλήθηκε στον κινηματογράφο -, καταδεικνύει πόσο ο άνθρωπος παρασύρεται από τη δύναμη της επιθυμίας και δυσκολεύεται να την τιθασεύσει. Περισσότερα
Mark Rowlands, Η ευτυχία των σκύλων, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου
Ανέκαθεν και διαχρονικά ο σκύλος αποτελούσε τον πιο πιστό σύντροφο του ανθρώπου, είναι το ζώο εκείνο που καταλαβαίνει την χαρά και την λύπη του ανθρώπου, είναι εκείνο που συναισθάνεται έντονα και πολλές φορές οι αντιδράσεις του είναι σωτήριες. Είναι επίσης ο καλύτερος προστάτης των παιδιών, των τυφλών, των διαβητικών, των ηλικιωμένων ανθρώπων, είναι πάντα εκεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του και το μόνο που ζητά είναι ένα χάδι και έναν περίπατο. Με αυτά τα λίγα είναι χαρούμενος και αυτό το αποδεικνύει η ουρά του και οι συνεχές περιστροφές γύρω από τον άξονά του. Είναι ένα ζώο με δράση και αντίληψη, είναι έξυπνος και προνοητικός, έχει τόσα προσόντα και τόσες κρυφές χάρες που θα χρειάζονταν ολόκληρα βιβλία για να καλυφθεί αυτή του η ικανότητα. Προφανώς, δεν είναι όλοι οι σκύλοι το ίδιο αποτελεσματικοί, η κάθε ράτσα έχει τα δικά της στοιχεία και χαρακτηριστικά, ωστόσο είναι πολλά τα είδη των σκύλων που έχουν την δυνατότητα να αναπτύσσουν ειδικές σχέσεις με τον άνθρωπο. Περισσότερα
Μιλώντας για ιστορία μέσα από ένα αστυνομικό μυθιστόρημα (Τζον Μπιούκαν, Τα 39 σκαλοπάτια, Εκδόσεις Μίνωας)
Ο ήρωας του βιβλίου προσκαλεί τον αναγνώστη να τον ακολουθήσει σε όλη τη διαδρομή της αγωνίας, καθώς με τίμημα την ίδια του τη ζωή διαφυλάσσει ένα μυστικό που μόνο εκείνος γνωρίζει, ενώ δεν υποκύπτει σε απειλές και κατηγορίες. Τιμώντας την μνήμη του αδικοχαμένου Αμερικανού διατηρεί υψηλά το φρόνημά του καθώς και φροντίζει σε κάθε στιγμή να αποδεικνύει την δική του αθωότητα απέναντι σε εκείνους που θέλουν να τον εμπλέξουν σε βρώμικα παιχνίδια. Ο Μπιούκαν στήνει μία υπόθεση αληθοφανή με πολλά στοιχεία εμπνευσμένα από τη θητεία του στο Βρετανικό Κοινοβούλιο και με όπλο τη δεινότητά του στο γράψιμο υφαίνει ένα ξεχωριστό αστυνομικό μυθιστόρημα όπου δεν είναι τόσο η λύση του γρίφου και η εξιχνίαση του εγκλήματος, όσο ο δρόμος προς αυτό που έχει σημασία. Και εκεί ο Μπιούκαν κερδίζει το λογοτεχνικό στεφάνι ελιάς γιατί η αφήγησή του είναι ξεχωριστή και μοναδικά σαγηνευτική.Περισσότερα
Θανάσης Λάλας. Σταμάτης Κωνσταντινίδης, Πίνοντας καφέ με τον Πλάτωνα, Εκδόσεις Αρμός
Ποια είναι η ιδανική πολιτεία και ο ιδανικός ηγέτης και πώς διαμορφώνονται άραγε οι νόμοι ώστε να υπηρετούν το κοινό καλό και να παρέχουν δικαιοσύνη; Με ποιους όρους πρέπει να παρέχεται η παιδεία και ποιο ήταν το όραμα του Πλάτωνα για την παιδεία και το πρώτο πανεπιστήμιο, την Ακαδημία του; Ο Θανάσης Λάλας και ο Σταμάτης Κωνσταντινίδης σε αυτό το δεύτερο βιβλίο της σειράς, μετά τον Σωκράτη, ξεδιπλώνουν τις σκέψεις του φιλοσόφου και στοχαστή Πλάτωνα μέσα από έναν φανταστικό διάλογο που σκοπό έχει να διαδώσει το πλατωνικό πνεύμα. Αυτό το επιτυγχάνουν μέσα από μια εκλαϊκευμένη μορφή παρουσίασης που εκπέμπει και αναδεικνύει τις απόψεις και τις αντιλήψεις του μαθητή του Σωκράτη, εκείνου δηλαδή που έγραψε για το έργο του δασκάλου του καθώς ο ίδιος ο Σωκράτης δεν είχε γράψει ποτέ τίποτε και όλη την φιλοσοφία του την έχουμε και την διδασκόμαστε χάρη στον Πλάτωνα. Οι αποσκευές για καλύτερη και αναλυτικότερη προσέγγιση στο πρόσωπο και την προσωπικότητα του Πλάτωνα είναι οι ίδιες του οι πεποιθήσεις, τα πιστεύω του, οι αρχές και η πνευματική του πυξίδα.Περισσότερα
Εκλάμψεις πάθους και ψυχικές επαναστάσεις σαν ένας άλλος Ρεμπώ (F. Scott Fitzgerald, Επιστροφή στη Βαβυλώνα και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Άγρα)
Σε αυτά τα διηγήματα αποκαλύπτεται και αναδύεται η κατάρρευση ενός ονείρου και μίας πολλά υποσχόμενης ευδαιμονίας που εκπροσωπούσε την κοινωνία του μεσοπολέμου και στιγμάτισε μία ολόκληρη εποχή μέχρι το ξέσπασμα του κραχ το 1929 και κατόπιν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου που ο Φιτζέραλντ “κατάφερε” να μην γευτεί. Θυμίζει αυτή η δεκαετία του 1920 και το σκηνικό που είχε με θεατρικότητα στηθεί στις αρχές του 20ου αιώνα τότε που η belle époque είχε κατακλύσει τον κόσμο με χαρά, ξεγνοιασιά και ανεμελιά. Η ιστορία όμως δυστυχώς έμελλε να επαναληφθεί, μιας και αυτή η εποχή τέλειωσε κι’ αυτή πρόωρα με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και την γνωστή κατάληξη στις ζωές των ανθρώπων και την πίκρα στο στόμα όλων για αυτά που άφησε πίσω ανολοκλήρωτα τόσο σε καλλιτεχνικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Περισσότερα
Peter Singer, Απελευθέρωση των ζώων, Εκδόσεις Οκτάνα
Αυτό δεν είναι ένα βιβλίο που θα ευχαριστήσει τον αναγνώστη, είναι ένα βιβλίο που έχει σκοπό και αποστολή να τον προβληματίσει. Πρόκειται για μια ομολογία ευθύνης για όλες τις κοινωνίες και για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε στα ζώα και στα μη ανθρώπινα όντα γενικότερα. Ο συγγραφέας είχε πρωτοεκδώσει το βιβλίο αυτό πριν ακριβώς πενήντα χρόνια, τότε όμως ο κόσμος και γενικότερα το κοινό δεν ήταν προετοιμασμένος για όσα περιγράφονται εδώ, δεν ήθελε καν να τα αποδεχτεί. Ο Peter Singer ξεδιπλώνει το φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων κυρίως σε σχέση με ότι έχει να κάνει με τις διατροφικές μας συνήθειες, την απληστία κατά βάση του ανθρώπου, αυτή την αδηφάγο διάθεση να κακοποιεί και να καταστρέφει ό,τι είναι γύρω του και κυρίως να εκμεταλλεύεται δίχως να σκέφτεται τις συνέπειες των πράξεών του. Καταναλώνουμε περισσότερα από αυτά που όντως χρειαζόμαστε, βασανίζουμε ζώα χωρίς φειδώ και χωρίς δισταγμό, κατακρεουργούμε κάθε τι έμβιο αρκεί να ικανοποιεί τις ορέξεις μας και το εγώ μας. Είμαστε λοιπόν εν συνόλω μια κοινωνία υπόλογη και ανεύθυνη, μια κοινωνία που αισθάνεται πως της χρωστάνε και δεν έχει καμία ενσυναίσθηση για το κακό που προκαλεί σε κάθε τι μη ανθρώπινο. Αυτό βέβαια είναι μια αντίληψη και μια πρακτική που δεν ξεκίνησε χθες αλλά χρονολογείται αιώνες πίσω. Περισσότερα