Περιγράφοντας έναν κόσμο βουτηγμένο στην ανοησία και την γραφικότητα (Μαρκ Τουέιν, Ο κλεμμένος ελέφαντας και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Πατάκη)

«Μερικές φορές αναρωτιέμαι αν τον κόσμο κυβερνούν κάποιοι έξυπνοι που μας δουλεύουν ή κάποιοι ηλίθιοι που μιλάνε σοβαρά» είχε γράψει ο Μαρκ Τουέιν σχετικά με τον κόσμο γύρω του. Ο Μαρκ Τουέιν, ο συγγραφέας του “Τομ Σώγιερ” και του “Οι περιπέτειες του Χακλμπέρι Φιν” εδώ δεν υπολείπεται νοημάτων και διδαγμάτων. Εισβάλλει στην φύση των ανθρώπων που θεωρούν πως έχουν την εξουσία του γράφειν, αυτών των υποτιθέμενων μάγων της είδησης που έχουν ως αποστολή τους την ακέραιη και σαφή διάδοση των γεγονότων χωρίς να μεροληπτούν. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και είναι πέρα για πέρα γνωστό πως με την πένα τους αντί να φροντίζουν για την ενημέρωση των πολιτών, αυτοί αναλώνονται σε ψευδεπίγραφες και ανεδαφικές πληροφορίες. Ποια είναι όμως η σχέση της αλήθειας με το ψέμα, της ευθύτητας με την παραπλάνηση και της μικροπρέπειας με την ανιδιοτέλεια; Ο Μαρκ Τουέιν κατακεραυνώνει αυτούς τους σαλτιμπάγκους που μόνιμα διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα προσφέροντας μόνο κατασκευασμένα εξιστορήματα αντί να υπηρετούν την κοινή γνώμη και το δημόσιο συμφέρον με τον έναν και μοναδικό τρόπο που δεν είναι άλλος από την ακριβή και καθαρή μετάδοση της πληροφορίας χωρίς την εξυπηρέτηση συμφερόντων και μακριά από αμοιβές και δωροδοκίες.Περισσότερα

Νάνσυ Μίτφορντ, Το κυνήγι του έρωτα, Εκδόσεις Πατάκη

Η Μίτφορντ ακολουθεί πολύ το αφηγηματικό ύφος του Χένρι Τζέιμς στην προσπάθειά της να περιγράψει τη ζωή στην αγγλική ύπαιθρο. Οι ιστορίες της Μίτφορντ είναι μία καταγραφή ηθογραφική του καιρού της και ένα μωσαϊκό ανάλυσης χαρακτήρων και προσώπων. Τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στις ιστορίες που υφαίνει με περίπλοκους κόμπους και περίτεχνο δέσιμο είναι άνθρωποι από τις ανώτερες τάξεις της αγγλικής κοινωνίας την οποία ενδεχομένως να κατακρίνει για τις ανώφελες και ανούσιες πολλές φορές δραστηριότητες και ενασχολήσεις. Αυτή η ιδιαίτερη κυρία με το αγγελικό πρόσωπο, είχε μέσα της το δαιμόνιο του ανθρώπου που θέτει εαυτόν ενώπιον της ανάκρισης του κοινού ίσως με μία διάθεση να εξιλεωθεί για τα δικά της σφάλματα. Ο Έζρα Πάουντ έγραψε το εξής: “Η δουλειά του καλλιτέχνη είναι να κάνει την ανθρωπότητα να συνειδητοποιεί τον εαυτό της.” Βέβαια, ακολουθεί πολύ και την αφηγηματική τέχνη των συγγραφέων του 19ου αιώνα όπως η Τζέιν Όστιν, ο Τόμας Χάρντυ και οι αδελφές Μπροντέ, οι οποίοι και αυτοί ακτινογράφησαν, εμμέσως πλην σαφώς, τα τρωτά σημεία της άστατης ανθρώπινης φύσης.Περισσότερα

Προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε έναν επαναστατικό καταραμένο της λογοτεχνίας (Breece D’J Pancake, Τριλοβίτες, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Το χρονολόγιο τροφοδοτεί δίχως αμφιβολία τον αναγνώστη με πολύτιμα στοιχεία για τους λόγους που οδήγησαν τον αυτόχειρα συγγραφέα στην αλλόκοτη συλλογή διηγημάτων, τα οποία επιμελήθηκε και τα οποία απαρτίζονται μεταξύ άλλων από ένα συνεχές και βίαιο παραλήρημα. Και αυτό γιατί παρουσιάζουν, όχι άδικα, αν διαβάσουμε προσεκτικά τα συμβάντα που καθόρισαν την ζωή του συγγραφέα, μία ωμή αποτύπωση της αμερικανικής πραγματικότητας στην Δυτική Βιρτζίνια των δεκαετιών ’60 και ’70 και έναν οικογενειακό βίο καθόλου χαρούμενο και πολύ οδυνηρό μετά την ασθένεια του πατέρα του. Ο Pancake ανήκει στους καταραμένους δημιουργούς όπως ο συμπατριώτης του David Forster Wallace και κανείς ίσως δεν θα μπορέσει να ερμηνεύσει τους λόγους που τον οδήγησαν στην αποτρόπαιη αυτή πράξη. Δείχνει να βρίσκεται παρών σε κάθε στιγμή αφήγησης των ιστοριών που μοιάζουν με κραυγή αγριότητας σε μία αμερικανική ύπαιθρο που βιώνει πρωτόγνωρες σκηνές σκληρότητας από ανθρώπους αδυσώπητους και σχεδόν βάρβαρους γιατί αυτή ήταν η μοίρα που τους εξασφαλίστηκε.Περισσότερα

Τζόρτζ Όργουελ, Ο δρόμος για την αποβάθρα του Γουίγκαν, Εκδόσεις Αίολος

«Η φωνή του Όργουελ είναι πρωτίστως μια καθημερινή αγγλική φωνή. Έρχεται ευθέως να μας συναντήσει ή μας έλκει προς το μέρος της. Κι άλλοι συγγραφείς διαθέτουν δική τους «φωνή», αλλά στην περίπτωση τους πρόκειται για ζήτημα ύφους ή στυλ, όχι ουσίας. Η φωνή του Όργουελ εκφράζει αυτά που βλέπει ένα ασυνήθιστα διεισδυτικό μάτι, ένα μάτι που παρατηρεί σημαντικές λεπτομέρειες όπως τη σφραγίδα για τις «κρατήσεις θανάτου» στα γραφεία των ορυχείων, κάνοντάς μας να αναλογιστούμε πόσο συχνοί ήταν οι θάνατοι στις στοές» γράφει στον επίλογο του βιβλίου ο, μεταξύ άλλων ιδιοτήτων, καθηγητής Ρίτσαρντ Χόγκαρντ σχετικά με το έργο του Τζορτζ Όργουελ και την ενασχόλησή του με το θέμα τόσο των ανθρακωρύχων στην μεσοπολεμική Αγγλία όσο και με το ζήτημα του σοσιαλισμού και την επέλαση του φασισμού στην Γηραιά ήπειρο · τα λόγια του είναι σκληρά και δυστυχώς προφητικά.Περισσότερα

Ανταποκριτής στην καρδιά των προβλημάτων ενός πραγματικού κόσμου (Jack London, Ιστορίες από τον Ειρηνικό, Εκδόσεις Πατάκη)

Ο Λόντον, όπως και ο Γκωγκέν, αποφάσισε να έρθει σε επαφή με ένα άσπιλο και αμόλυντο περιβάλλον, αυτό του μακρινού Ειρηνικού μακριά από την δυτική και πολύβουη ζωή. Ο Λόντον όμως στις περιπλανήσεις του τόσο στα νησιά Φίτζι όσο και τις γαλλικές αποικίες, την Ταϊτή εδώ, έζησε από κοντά μία σκοτεινή πραγματικότητα ως προς τη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι «επισκέπτες» και τελικά διεκδικητές της γης αυτής και έγινε παράλληλα μάρτυρας της τραγωδίας που βίωσαν οι γηγενείς κάτοικοί της. Και αποφάσισε, σε αντίθεση με τον Γκωγκέν που ζωγράφισε ένα ως επί το πλείστον ειδυλλιακό τοπίο, να ασχοληθεί με την καταγραφή των επαχθών στιγμών τόσο των ιθαγενών κατοίκων από την μία αλλά από την άλλη δεν απέκρυψε και τον κανιβαλισμό των ίδιων των ιθαγενών, οι οποίοι μπροστά στον φόβο του άγνωστου που απειλούσε την ζωή τους και όπως ήταν λογικό την υπερασπίστηκαν, δεν δίστασαν να προσφύγουν στην προσφιλή τακτική τους να θυσιάσουν τον ιεραπόστολο (από την ιστορία «Το δόντι της φάλαινας»). Περισσότερα

Γεώργιος Θ. Μαυρογορδάτος, Αινίγματα της αθηναϊκής δημοκρατίας, Εκδόσεις Πατάκη

Η αθηναϊκή δημοκρατία οφείλει να είναι πρότυπο και μοντέλο προς μίμηση για κάθε δημοκρατικό καθεστώς του σήμερα καθώς μπορεί να λειτουργήσει για μας σαν γονιμοποιό σπέρμα, δεδομένου ότι μας επιτρέπει να δούμε εν τη γενέσει τους πληθώρα στοιχείων πάντοτε επίκαιρων – μπορεί και πρέπει να είναι για μας κέντρισμα, έμπνευση και πηγή ιδεών. Ο πολυγραφότατος Γεώργιος Μαυρογορδάτος, μέσα από αυτό το εξαιρετικό πόνημα, ξετυλίγει την ιστορία του πολιτεύματος που ονομάζεται δημοκρατία, αναδεικνύει κάποια αινιγματικά της σημεία και κάποιους προβληματισμούς ενώ παράλληλα προσφέρει στον αναγνώστη, μέσα από μια εμπεριστατωμένη και άρτια μελέτη, πλούτο και πληθώρα πληροφοριών για τον θεσμό που σήμερα απολαμβάνουν οι προηγμένες κοινωνίες ανά τον κόσμο. Η δημοκρατία ως πολίτευμα μπορεί να μην διεκδικεί δάφνες τελειότητας, έχει και αυτή τα τρωτά της σημεία, ωστόσο κατά κοινή παραδοχή είναι επαρκέστερο και αρτιότερο πολλών άλλων ειδών διακυβέρνησης και αυτό επί του πρακτέου.Περισσότερα

Πρόσωπα κομμάτια της ιστορίας συνομιλούν με τα γεγονότα (Francois Taillandier, Η γραφή του κόσμου, Εκδόσεις Πόλις)

Οι άνθρωποι που πρωταγωνιστούν σε αυτό το βιβλίο είναι κομμάτια της ιστορίας που ακόμα και σήμερα διαβάζεται με τον ίδιο τρόπο γιατί δεν άλλαξαν οι άνθρωποι και οι συμπεριφορές τους αλλά οι εποχές και οι χρόνοι. Είναι πρόσωπα που διάλεξαν να παρουσιαστούν ενώπιον της ιστορίας με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που υπό κανονικές συνθήκες ορίζει η μοίρα. Στάθηκαν απέναντι στην μοίρα τους και όρθωσαν το ανάστημα τους με γνώμονα την μέσα τους φωνή, αυτή που με πάθος και δίψα λαχταρά να διαδραματίσει ρόλο πρωταγωνιστικό όχι για το φαίνεσθαι αλλά για το είναι. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως όταν λες ναι σε όλα δεν γράφεις ιστορία απλά ανήκεις σε αυτήν. Και αυτοί αποφάσισαν να γίνουν η γραφίδα και η πένα, το φτερό και το μελάνι. Μέσα από ταραγμένες περιόδους και τριγμούς της ιστορίας, αναδύονται προσωπικότητες ανάλογες με αυτές του Κασσιόδωρου ή της Θεολίνδας που ηγήθηκαν πρώτα του εαυτού τους και έτσι κατόρθωσαν να προκαλέσουν τον χρόνο που έτρεχε δραματικά και με ταχύτητα, μεταβάλλοντας τις ισορροπίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Και αυτές οι μεταβολές θα αποδεικνύονταν προφητικές για τις επόμενες γενιές καθώς τα απόνερα από αυτά τα συμβάντα έχουν λόγο ακόμα και στο τώρα, τόσους αιώνες μετά.Περισσότερα

Βάννα Κατσαρού, Το παιδί και το κρι κρι, Εκδόσεις Διόπτρα

Ο Ίταλο Καλβίνο στο περίφημο βιβλίο του Γιατί να διαβάζουμε τους κλασσικούς είχε γράψει πως κλασσικό βιβλίο είναι εκείνο που δεν έχει ολοκληρώσει αυτά που έχει να πει. Τέτοια είναι η περίπτωση του Νίκου Καζαντζάκη και τέτοια είναι τα μηνύματα που εκπέμπουν τα βιβλία του, όλα τα βιβλία του μέσα από την φιλοσοφία ζωής που τον συνόδευε σε όλη του τη ζωή. Ο Νίκος Καζαντζάκης, αυτός ο περήφανος οικουμενικός Έλληνας, μεταφρασμένος σε όλες τις γνωστές ξένες γλώσσες συνεχίζει να μαγεύει το κοινό απανταχού και εδώ συμπυκνώνεται το έργο του μέσα από την γραφή και τον ζήλο τόσο της συγγραφέως Βάννας Κατσαρού όσο και μέσα από την υπέροχη εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, η οποία και μετατρέπει το κείμενο σε εικόνες. Η Βάννα Κατσαρού, η οποία μελέτησε το έργο του Κρητικού συγγραφέα εις βάθος και με μεράκι, μας χαρίζει ένα βιβλίο κόσμημα για κάθε βιβλιοθήκη, είναι ένα βιβλίο που περνά και μεταλαμπαδεύει όλα εκείνα τα νοήματα που διαβάζουμε σε βιβλία όπως η Ασκητική, η Αναφορά στον Γκρέκο, ο Βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά. Περισσότερα

Το μετατραυματικό άγχος του πολέμου που οδηγεί στην σιωπή (Diego Marani, Νέα φινλανδική γραμματική, Εκδόσεις Αιώρα)

Κάθε πόλεμος έχει τα θύματά του, κάθε πόλεμος αφήνει πληγές. Κάποτε ένας ιστορικός είχε πει πως οι πόλεμοι είναι απαραίτητοι και αναγκαίοι και ο συγγραφέας επανέρχεται σε αυτή την παραδοχή με τις δικές του λέξεις: «Αν το κακό που υπάρχει στον κόσμο τρέφεται με τη ζωή μας, χωρίς αυτή θα λιμοκτονήσει και θα πεθάνει. Γι΄αυτό είναι μεγάλη ανάγκη να το σκοτώσουμε, γι’αυτό κάθε πόλεμος είναι καλός. Γιατί κάθε θάνατος μας φέρνει πιο κοντά σ’αυτό το σκοπό!». Στο ιδιότυπο αυτό μυθιστόρημα που οι αλήθειες συντρίβουν και τα συμβάντα γράφουν ιστορία, περιγράφεται η φύση ενός ανθρώπου διαλυμένου από τα πυρά του πολέμου, ενός ανθρώπου που κυκλοφορεί χαμένος χωρίς γλώσσα, χωρίς ταυτότητα, χωρίς υπόσταση γιατί αυτή του εκλάπη από την κόλαση του πολέμου. Πώς είναι άραγε να αντέχεις να ζεις χωρίς να γνωρίζεις από πού προέρχεσαι, ποια ήταν τα πρώτα σου σκιρτήματα και η πρώτη επαφή με τον κόσμο; Πως είναι δυνατόν να προχωράς χωρίς μνήμη, χωρίς καν την παραμικρή ιδέα για το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσες, τις πρώτες λέξεις που ξεστόμισες, τα πρώτα χέρια που σε κράτησαν; Περισσότερα

Πολ Λαφάργκ, Το δικαίωμα στην τεμπελιά, Εκδόσεις Μεταίχμιο

“Αυτός ο άτιμος ο Λαφάργκ με ζαλίζει με τον προυντονισμό του και θαρρώ ότι δεν θα με αφήσει ήσυχο αν δεν του σπάσω το κρεόλικο κεφάλι του”. Τάδε έφη ο Μαρξ για τον Λαφάργκ, ο οποίος αν και επιφυλακτικός απέναντι στο νεαρό ανερχόμενο άντρα δεν μπόρεσε να αποτρέψει τον γάμο της κόρης του με εκείνον. Τελικά ο Πολ Λαφάργκ θα παντρευτεί την Λόρα Μαρξ στις 2 Απριλίου 1868 και μαζί θα πορευτούν στη ζωή μέχρι που η μοίρα, η οποία παίζει τα δικά της πονηρά παιχνίδια, θα τους οδηγήσει μαζί στο θάνατο ͘  το ζευγάρι θα αυτοκτονήσει τη νύχτα της 26ης προς 27η Νοεμβρίου 1911 στη βίλα τους. Ο Λένιν θα περιγράψει τον Λαφάργκ ως “έναν από τους πιο προικισμένους και τους πιο συγκροτημένους προπαγανδιστές του μαρξισμού”. Περισσότερα

Αντλώντας στοιχεία από την περιπέτεια που ονομάζουμε ζωή (Donald Westlake, Όρντο, Εκδόσεις Άγρα)

Ο Westlake εισβάλει σαν κατάσκοπος ή σαν εξωτερικός παρατηρητής ή σαν αντίλαλος του εαυτού του και καταγράφει καθημερινές σκηνές, άλλοτε εκκεντρικές, άλλοτε κωμικές και άλλοτε εν μέρει φανταστικές. Γίνεται μάρτυρας με την γραφή του όλων αυτών που μπορούν να συμβούν αλλά δεν έχουν ως τώρα συμβεί ή πάλι κυνηγάει τα γεγονότα που σημάδεψαν και άλλαξαν ζωές ανθρώπων, την δική του ίσως, εκούσια ή ακούσια γιατί η μοίρα ποτέ δεν προδιαγράφεται και η τύχη κρύβεται παντού αλλά δεν εμφανίζεται πάντα. Χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις από τους ήρωές του αλλά με την τάση να τους παρουσιάζει όπως είναι, αυτούσιους, ανθρώπινους και ευάλωτους, εμφανίζει τους πρωταγωνιστές του ντυμένους με όλων των ειδών τα συναισθήματα και τις αποχρώσεις τους για να είναι οικείοι και προσβάσιμοι στον αναγνώστη που απλά επιθυμεί να ψυχαγωγηθεί ή να φιλοσοφήσει μέσω αυτής. Γιατί η ψυχαγωγία περνάει μέσα από την απλότητα, τον ήρεμο λόγο, την αποφυγή εντυπωσιασμών και ανούσιων στοιχείων και ο Westlake το καταφέρνει και με το παραπάνω.Περισσότερα

Τζόχα Αλχάρθι, Νεραντζιά, Εκδόσεις Gutenberg

Το Ομάν, από το οποίο προέρχεται η συγγραφέας, προσπαθεί και έχει καταφέρει ως χώρα, να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ θρησκευτικού και πολιτικού ισλαμισμού σε σχέση με τις χώρες της ευρύτερης περιοχής. Σήμερα, στη χώρα οι γυναίκες μοιάζει να έχουν περισσότερες ελευθερίες σε σχέση με το παρελθόν, το οποίο και περιγράφει η Αλχάρθι στο βιβλίο της Νεραντζιά, το δεύτερο που μεταφράζεται στα ελληνικά μετά τις συγκλονιστικές Κόρες της Σελήνης, κυκλοφορούν και αυτές από τις εκδόσεις Gutenberg. Μακριά από το δυτικό τρόπο σκέψης και μακριά από τις δυτικές νοοτροπίες που γνωρίζουμε καλά, εμπρός μας ξεδιπλώνεται ένα μυθιστόρημα από άλλη κοψιά, πρόκειται για μια ιστορία από το άγνωστο στους περισσότερους Ομάν. Η Τζόχα Αλχάρθι, που δίκαια τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Booker 2019 για τις Κόρες της Σελήνης, μας φέρνει σε επαφή με μια κοινωνία πολύ διαφορετική, μία κοινωνία όπου το κορίτσι και η γυναίκα αποτέλεσαν για χρόνια ένα αντικείμενο πόθου και ένα μέσο συναλλαγής, κάτι που λίγο έως πολύ συνέβαινε και σε κάποιες χώρες του Δυτικού κόσμου μέχρι και το πρώτο μισό του 20ου αιώνα για να μην πούμε και λίγο μετά από αυτό. Περισσότερα