Μπορεί το 2025 να πλησιάζει πια στο τέλος του και σε λίγο πια να ανήκει στο φάσμα του χωροχρόνου μιας θα καλωσορίσουμε την νέα χρονιά του 2026, μια νέα χρονιά που ελπίζουμε να είναι ακόμα πιο πλούσια από καλά και ποιοτικά βιβλία. Ωστόσο, τα βιβλία που αφήνει πίσω του το 2025 υπήρξαν πολλά και ίσως πολλά από αυτά να μην προλάβαμε να τα κοιτάξουμε, πολλώ δε μάλλον να τα διαβάσουμε. Μπορεί επίσης μέσα στον πολύ όγκο πληροφορίας να πέρασαν από τα μάτια μας φευγαλέα, χωρίς δηλαδή να δώσουμε την απαραίτητη και δέουσα σημασία που τους άξιζε και να χρειαστεί να τους χαρίσουμε μια δεύτερη ευκαιρία. Για αυτό έχουμε συλλέξει εδώ βιβλία πολύ αξιόλογα και αξιοπρόσεκτα, βιβλία που είναι για εμάς ξεχωριστά και σας τα παρουσιάζουμε για να τα διαβάσετε και εσείς και να μας αφήσετε από κάτω το δικό σας σχόλιο αν το επιθυμείτε, όταν με το καλό τα διαβάσετε.
Γκουράμ Ντοτσανασβίλι, Ο άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τη λογοτεχνία, Εκδόσεις Loggia
«Μα πείτε μου, σας παρακαλώ, υπάρχει, για παράδειγμα, τίποτα καλύτερο από το να διαβάζει κανείς Ντίκενς στη δροσιά; Μήπως το διάβασμα δεν είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους ψυχαγωγίας;». Στον κόσμο της κρατικής υπαλληλίας και των στερεότυπων, όλα αυτά ακούγονται κάπως ονειρικά και ίσως γραφικά, ωστόσο η λογοτεχνία είναι αυτή που εναντιώνεται με κάποιον τρόπο στην εξουσία, είναι μια κάποιου είδους πολιτισμένη αντίσταση στην επιβολή των κρατικών και δη σοβιετικών νοοτροπιών όπου όλα είναι ενταγμένα στα κουτάκια της κυβερνητικής πολιτικής. Είναι σαφές πως το μήνυμα του Ντοτσανασβίλι είναι υποδόρια πολιτικό, πώς προσπαθεί να εκφράσει μια άποψη για αυτό που ζει η Γεωργία ως χώρα μέλος μιας ένωσης που καταδυναστεύει και στερεί ελευθερίες. Αυτό το πετυχαίνει μέσω συμβολισμών, με τον ίδιο τρόπο που ο Ζιονό στο δικό του βιβλίο ο Άνθρωπος που φύτευε δέντρα περνά το δικό του μήνυμα για την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.
Νάνσυ Μίτφορντ, Το κυνήγι του έρωτα, Εκδόσεις Πατάκη
Η Μίτφορντ επικεντρώνεται, μέσω των βιωμάτων της δικής της οικογένειας την οποία θέτει στο στόχαστρο της αφήγησής της, στη ζωή και τα πεπραγμένα δύο κοριτσιών που διάγουν παράλληλους βίους και βρίσκονται στο κυνήγι της ευτυχίας και του έρωτα. Οι ιστορίες της Μίτφορντ είναι γεμάτες συναισθηματισμό, ενέχουν το κοινωνικό στοιχείο αλλά και εξίσου και την σάτιρα καθώς στις ανθρώπινες σχέσεις, τις τόσο εύθραυστες και ασταθείς, πάντα συμβαίνουν κάθε είδους ευτράπελα. Η Μίτφορντ μας δίνει μια εξαιρετική ακτινογραφία των ανθρώπων που η ίδια συναναστρεφόταν στον περίγυρο του οικογενειακού της περιβάλλοντος και άρα μπόρεσε να παρατηρήσει τις αντιδράσεις τους και να διαπιστώσει τις αδυναμίες των χαρακτήρων τους σαν κάποιος δημοσιογράφος ή ανταποκριτής που επιθυμεί να δει από την κλειδαρότρυπα και να καταγράψει ότι έχει δει. Ιστορίες, όπως αυτή, θυμίζουν πίνακες του Τζέιμς Ένσορ, ο οποίος και παρουσίαζε στα έργα του ανθρώπους ιλαρούς με πρόσωπα αλλόκοτα και γκροτέσκα, βγαλμένα από ένα πανηγύρι μασκοφόρων όπου όλα δύνανται να συμβούν.
Τζόχα Αλχάρθι, Νεραντζιά, Εκδόσεις Gutenberg
Το Ομάν, από το οποίο προέρχεται η συγγραφέας, προσπαθεί και έχει καταφέρει ως χώρα, να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ θρησκευτικού και πολιτικού ισλαμισμού σε σχέση με τις χώρες της ευρύτερης περιοχής. Σήμερα, στη χώρα οι γυναίκες μοιάζει να έχουν περισσότερες ελευθερίες σε σχέση με το παρελθόν, το οποίο και περιγράφει η Αλχάρθι στο βιβλίο της Νεραντζιά, το δεύτερο που μεταφράζεται στα ελληνικά μετά τις συγκλονιστικές Κόρες της Σελήνης, κυκλοφορούν και αυτές από τις εκδόσεις Gutenberg. Μακριά από το δυτικό τρόπο σκέψης και μακριά από τις δυτικές νοοτροπίες που γνωρίζουμε καλά, εμπρός μας ξεδιπλώνεται ένα μυθιστόρημα από άλλη κοψιά, πρόκειται για μια ιστορία από το άγνωστο στους περισσότερους Ομάν. Η Τζόχα Αλχάρθι, που δίκαια τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Booker 2019 για τις Κόρες της Σελήνης, μας φέρνει σε επαφή με μια κοινωνία πολύ διαφορετική, μία κοινωνία όπου το κορίτσι και η γυναίκα αποτέλεσαν για χρόνια ένα αντικείμενο πόθου και ένα μέσο συναλλαγής, κάτι που λίγο έως πολύ συνέβαινε και σε κάποιες χώρες του Δυτικού κόσμου μέχρι και το πρώτο μισό του 20ου αιώνα για να μην πούμε και λίγο μετά από αυτό.
Byron, Don Juan. Άσματα I & II, Εκδόσεις Sestina
Άλλη μία εξαιρετική έκδοση προστίθεται στον κατάλογο των εκδόσεων Sestina, πιστές πάντα στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Με εχέγγυο την προσεγμένη και πάντα φροντισμένη προσέγγιση των σπουδαίων κειμένων όπως αυτό του Μπάιρον, ο αναγνώστης μπορεί να ξεναγηθεί στον κόσμο της ποίησης και να απολαύσει έναν εκ των επιφανέστερων εκπροσώπων του ρομαντικού κινήματος. Ο Μπάιρον δεν ήταν απλά ένας αριστοκράτης και ένας ευγενής, αυτό το απέδειξε εξάλλου με την στάση του και την θυσία του στον έντιμο ελληνικό αγώνα, ήταν ένας μαχητής, ένας υπερασπιστής του δικαίου μα και ένας πεφωτισμένος πνευματικός άνθρωπος, ένας καλλιτέχνης και εμπνευσμένος ποιητής και ο Δον Ζουάν του είναι αντιπροσωπευτικός της φιλοσοφίας και της ιδιοσυγκρασίας του. Διότι ο Δον Ζουάν δεν είναι ένας απλός ήρωας, είναι ένας περιπλανώμενος, ένας ταξιδευτής, ένας περιπατητής του κόσμου, ο οποίος συμβαίνει να έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου όπως ακριβώς και ο συγγραφέας του. Είναι ένας ήρωας της εποχής του, ένας μοιραίος άντρας που σαγηνεύει τις γυναίκες αλλά που η μοίρα του επιφυλάσσει πολλά και μάλιστα αναπάντεχες περιπέτειες, τέτοιες που δεν είχε φανταστεί.
Αλέξανδρος Δουμάς, Η χλωμή κυρία, Εκδόσεις Ροές
Άλλο ένα διαμάντι προστέθηκε στην λευκή σειρά των μικρομεγάλων βιβλίων λογοτεχνίας, μια ακόμα απόδειξη πως η κλασσική λογοτεχνία όχι μόνο δεν πεθαίνει αλλά ξαναζεί μέσα από νέες μεταφράσεις και νέες εκδόσεις. Είναι η επιβεβαίωση της ρήσης του Ίταλο Καλβίνο στο περίφημο δοκίμιό του «Γιατί να διαβάζουμε τους κλασικούς» όπου αναφέρει πως κλασικό είναι ένα βιβλίο που δεν έχει ολοκληρώσει αυτά που έχει να πει. Η ιστορία του Δουμά έρχεται από την ανάγκη του ανθρώπου να εξηγήσει το ανεξήγητο, να ερμηνεύσει το δυσερμήνευτο, να αγγίξει τα όρια της μεταφυσικής και να προσπαθήσει να κατανοήσει το τι συμβαίνει ή τι θα μπορούσε να συμβαίνει όταν ο θάνατος χτυπάει την πόρτα μας. Ο Δουμάς συγκαταλέγεται σε εκείνους που ασχολήθηκαν με το ζήτημα αυτό και με όπλο και οδηγό τις ανησυχίες και τις αγωνίες του σύγχρονου ανθρώπου που καθρεφτίζονται στα έργα του μας συστήνει την χλωμή κυρία, μια ιστορία αυτοτελή μέρος όμως μιας σειράς διηγημάτων. Είναι ένα από τα διηγήματα που θα βρούμε στην γαλλική έκδοση Mille et un fantômes, για όποιους αναγνώστες θέλουν να την αναζητήσουν μιας και δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά.
Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Τα ψηλά βουνά, Εκδόσεις Ψυχογιός
Είναι βιβλία που έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους βαθιά μέσα στις καρδιές και στις ψυχές ολόκληρων γενιών, μικρών και μεγάλων, είναι βιβλία που έχουν εντυπωθεί και χαραχτεί στο μυαλό με ανεξίτηλο τρόπο διότι κομίζουν μηνύματα και διδαχές σαν να ήταν φιλοσοφικά δοκίμια. Βιβλία, σαν τα Ψηλά βουνά του Ζαχαρία Παπαντωνίου, με όλη την αμεσότητα και την αλήθεια που τα διακρίνει, έχουν κατοικήσει μέσα μας και μας συντροφεύουν με την απλότητα αλλά και με την διαχρονικότητά τους. Είναι δε βιβλία που τα αγαπάμε και τα λατρεύουμε, τα διαβάζουμε συνεχώς διότι μας ακουμπά ο συναισθηματικός τους κόσμος. Σε αυτό το βιβλίο, γραμμένο πίσω στο 1918 και το οποίο επανεκδίδουν σκληρόδετο οι εκδόσεις Ψυχογιός, ο συγγραφέας ξεδιπλώνει όλη την αγάπη του για την φύση, σε μια εποχή όπου το ζήτημα οικολογία και προστασία του περιβάλλοντος δεν υπήρχε ως πρόβλημα όπως υπάρχει σήμερα. Σήμερα, ζούμε υπό το φόβο της κλιματικής αλλαγής και κρίσης καθώς τα προβλήματα από την υπερθέρμανση του πλανήτη είναι εδώ και μας ταλανίζουν με κάθε τρόπο.
Franz Kafka, Γράμμα στον πατέρα, Εκδόσεις Μίνωας
Αυτή η επιστολή που είναι γραμμένη από τα βάθη της καρδιάς και της ψυχής του Κάφκα δεν είναι τυχαία και για αυτό αποτελεί ένα από τα πιο σπαραξικάρδια σημειώματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένα έργο πραγματικά διαχρονικό που αξίζει να διαβαστεί από όλους. Τα λόγια του αυτά περιγράφουν την κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει και μέσα από όλα του τα έργα, ο αναγνώστης διακρίνει αυτό το άγχος και την θλίψη που τον διακατέχει, αυτή την αγωνία της ανυπαρξίας, ένα αίσθημα ανησυχίας που δεν τον αφήνει ήσυχο να ηρεμήσει. Πρόκειται αναμφίβολα για μια συγκινησιακά φορτισμένη επιστολή, για ένα γράμμα που πλέον έχει περάσει τον ένα αιώνα ζωής και όμως συνεχίζει να μας συγκλονίζει με τις αλήθειες που εκφράζει. Είναι αυτή η δυναμική του, η διαχρονικότητά που γίνεται έκδηλη σε κάθε μορφή στην οποία το έργο μπορεί να παρουσιαστεί καθώς εκφράζεται όλο του το είναι μέσα σε μερικές άκρως αποκαλυπτικές σελίδες. Η επάξια μετάφραση της Δέσποινας Κανελλοπούλου προσδίδει στην ελληνική γλώσσα όλη εκείνη την βαρύτητα αλλά και τη δραματικότητα ενός ανθρώπου που υπέφερε τόσα πολλά στη ζωή του.
