Είναι αναγνωρίσιμα και γνωστά τοις πάσι τα επιτεύγματα της αρχαίας Ελλάδας μέσα από διαφορετικές πτυχές, την ιστορία, την πολιτική, τις τέχνες, την φιλοσοφία, τις επιστήμες. Οι αρχαίοι Έλληνες υπήρξαν εκείνοι που προσέφεραν πιο πολλά από όσα εμείς σήμερα γνωρίζουμε, ήταν εκείνοι που διέδωσαν το πνεύμα της δημοκρατίας σε έναν κόσμο σημερινό που την έχει ανάγκη όσο ποτέ. Ο χρυσός αιώνας του Περικλή λοιπόν ήταν αυτός που θεμελίωσε αναμφίβολα ένα πολίτευμα το οποίο μέχρι σήμερα συνεχίζει να αποτελεί φάρο δικαιοσύνης και ευνομίας, ένα πολίτευμα που αποτελεί την μόνη σανίδα σωτηρίας απέναντι σε κάθε προσπάθεια υποτροπής της εκάστοτε εξουσίας. Το πολίτευμα αυτό δεν είναι άλλο από την περίφημη δημοκρατία που θεσπίστηκε από τον Κλεισθένη και τον Σόλωνα και αποτελεί για πολλά έθνη κληρονομιά ανεκτίμητη και πολύτιμη ως προς την ίδια τους την συνέχεια και ύπαρξη. Ο Tony Spawforth φωτίζει αυτή την φωτεινή αρχαία Ελλάδα προσπαθώντας να μας εξηγήσει γιατί σήμερα πολλές από τις πτυχές του δικού μας βίου αναφέρονται σε εκείνη την εποχή.
Η Αρχαία Ελλάδα και οι Αρχαίοι Έλληνες ως φάρος πολιτισμού και τρόπου ζωής
Ο συγγραφέας μέσα από διεξοδικές αναφορές μιλά για όλα εκείνα τα εφόδια με τα οποία έχουν οπλιστεί οι σύγχρονες κοινωνίες, στοιχεία θαυμαστά όπως για παράδειγμα είναι ο αθλητισμός και δη οι περίφημοι και ξακουστοί Ολυμπιακοί αγώνες. Επίσης, η δυτική φιλοσοφία με την σειρά της έχει πατήσει πάνω σε προσωπικότητες όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Επίκουρος και τόσοι άλλοι. Τα περί ιατρικής που γνωρίζουμε είναι αποτέλεσμα σκέψης και πρακτικής από έναν σπουδαίο επιστήμονα που ακούει στο όνομα Ιπποκράτης ενώ θεμελιώδης υπήρξε η συμβολή στα μαθηματικά του Πυθαγόρα και του Ευκλείδη. Η αρχαία Ελλάδα όμως δεν εξιδανικεύεται μέσα από το βιβλίο αυτό, αλλά ο συγγραφέας παρόλο που θαυμάζει τα επιτεύγματα στηλιτεύει και εκείνα τα γεγονότα που αμαύρωσαν την εικόνα της Αρχαίας Ελλάδας στα μάτια τόσο των σύγχρονών τους αλλά και στα σημερινά δικά μας. Για παράδειγμα, ο αποκλεισμός των γυναικών από την κοινωνική και πολιτική ζωή καθώς και η επικράτηση και η διαιώνιση της δουλείας αποτελούν στοιχεία που δεν περιποιούν τιμή σε κοινωνίες κατά τα άλλα προηγμένες.
Αυτό το πόνημα είναι μια ευκαιρία τόσο για τον γνώστη όσο και για τον μη γνώστη να εντρυφήσει σε όλα όσα οι αρχαίοι Έλληνες επέτυχαν, να κατανοήσει τις κατακτήσεις, να μελετήσει έπειτα περισσότερο σε βάθος και έτσι να αποκτήσει τα δικά του προσωπικά συμπεράσματα για όσα αναφέρει ο συγγραφέας. Το πέρασμα των αρχαίων Ελλήνων είναι μια περιουσία και μια κληρονομιά πάνω στην οποία χτίστηκε ο δυτικός κόσμος αρχής γενομένης από τους Ρωμαίους, οι οποίοι πολιτισμικά κατακτήθηκαν από το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και μπόρεσαν να αναπαράγουν τα όσα διδάχτηκαν ενώ στην πορεία τόσο η μεσαιωνική όσο και η αναγεννησιακή περίοδος αναπαρήγαγαν και ξαναανακάλυψαν την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Πίσω λοιπόν από την φιλοσοφία που ήταν άμεσα συνυφασμένη με την δημοκρατία και διήγαν βίους παράλληλους, υπήρχε μία πρακτική εφαρμογή της φιλοσοφίας γιατί μέσα από αυτήν σκοπός ήταν η ευημερία των πολιτών και η σκέψη σχετικά με θέματα που απασχολούσαν την καθημερινότητα στην αρχαία Αθήνα.
Οι Αθηναίοι για παράδειγμα με όπλο τον διάλογο είχαν την δυνατότητα να συνδιαμορφώνουν το μέλλον τους και να λύνουν προβλήματα. Βέβαια, η συζήτηση γύρω από το νέο πολίτευμα είχε ήδη ξεκινήσει από πριν και υπήρχε γόνιμο έδαφος ώστε να “καλλιεργηθεί” η ιδέα για αυτήν την μετάβαση σε κάτι για την εποχή ρηξικέλευθο. Από την άλλη πλευρά πολλοί και όχι άδικα εκθειάζουν την σπαρτιάτικη πειθαρχία και την λακωνικότητα στον λόγο, δηλαδή το να μιλά κανείς λίγο και με ουσία. Αξίζει να μνημονεύσουμε και την ανδρεία των Αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι όταν ενώθηκαν – μην ξεχνάμε τους πολλούς εμφυλίους ανάμεσα στις πόλεις κράτη και κυρίως ανάμεσα σε Αθήνα και Σπάρτη με κυριότερο συμβάν τον αιματηρό και καταστροφικό Πελοποννησιακό πόλεμο – έκαναν θαύματα και μπόρεσαν να εκδιώξουν την περσική απειλή. Κανείς δεν γνωρίζει πώς θα ήταν ο κόσμος αν οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν κερδίσει στην μάχη των Πλαταιών, στην Ναυμαχία της Σαλαμίνας, στην μάχη του Μαραθώνα. Η μορφή και η ηγετική ικανότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου υπήρξε καθοριστική στα χρόνια μετά τις νίκες αυτές ως προς την οριστική αποχώρηση των Περσών από τον ελλαδικό χώρο και βέβαια οι στρατηγικές και στρατιωτικές του αρετές μελετώνται ακόμα και σήμερα σε στρατιωτικές σχολές.
Ένας Αμερικανός λόγιος έγραφε πως η αρχαιοελληνική φιλοσοφία, λογοτεχνία, γλυπτική κτλ. {…} είναι ζωντανές δυνάμεις, που επηρεάζουν τον κόσμο στον οποίο ζούμε και υπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο την ανθρωπότητα ενώ ο σημαίνων ποιητής Τζον Κιτς στην πρώτη του γνωριμία με τον Όμηρο έγραφε: «Και τότε ένιωσα σαν κάποιος που τον ουρανό κοιτάζει την ώρα που στο στερέωμα νέος πλανήτης προβάλλει». Ο Tony Spawforth αναφέρεται εκτενώς σε διάφορες προσωπικότητες του δυτικού και όχι μόνο κόσμου, σε ανθρώπους που ενστερνίστηκαν, ίσως με κάποια δόση υπερβολής πολλές φορές, το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και το έκαναν κτήμα τους και φάρο ζωής τους. Πολλοί συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφοι, γλύπτες, χορευτές «βαφτίστηκαν» μέσα στην κολυμβήθρα του αρχαίου ελληνικού φωτός και εμπνεύστηκαν από όλα όσα διάβασαν και είδαν θυμίζοντας πως οι απαρχές του δυτικού πολιτισμού βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα ενώ ο συγγραφέας δεν παραλείπει να σημειώσει πως ακόμα και ο χριστιανισμός και μορφές όπως ο Ιωάννης της Αποκαλύψεως θεωρούνται μια συνέχεια αυτού του πνεύματος. Ο Tony Spawforth, καθηγητής και μελετητής της ιστορίας, ξεδιπλώνει μέσα από το βιβλίο αυτό ένα πλούσιο και άκρως εμπεριστατωμένο φάσμα της Αρχαίας Ελλάδας διότι το παρελθόν είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του μέλλοντος και δεν πρέπει επ’ ουδενί να το λησμονούμε.
«Στην περίπτωση των αρχαίων Ελλήνων, ο κόσμος των μύθων τους ήταν και ο κόσμος των θεών τους. Ο Δίας και οι άλλοι θεοί ήταν, άλλωστε, πανταχού παρόντες στην αρχαία Ελλάδα, με ναούς, αλλά και με γιορτές και αγώνες αφιερωμένους σε αυτούς»
