Οκτάβια Ε. Μπάτλερ, Η παραβολή του σπορέα, Εκδόσεις Αίολος

Ζούμε σε μια περίοδο ιστορική, κοινωνική, πολιτική πολύ κρίσιμη και ιδιαίτερα επισφαλή με γεγονότα να συμβαίνουν με τρομακτική ταχύτητα ανά τον κόσμο, γεγονότα που επηρεάζουν άρδην τις ζωές μας σαν να περιμένουμε να έρθει η Δευτέρα παρουσία. Η Οκτάβια Μπάτλερ δεκαετίες πριν και με πνεύμα οξυδέρκειας έρχεται να ταράξει τα λογοτεχνικά νερά, με διαίσθηση σχεδόν μεταφυσική αλλά έχοντας βασιστεί πάνω στη μελέτη των κοινωνιών ήδη από τη δεκαετία του ’70 γράφει μια δυστοπική σειρά στην οποία περιγράφει τα μελλούμενα. Έχοντας κατά νου τα βιβλία του Όργουελ και σίγουρα του Άλντους Χάξλει αλλά και άλλων σημαινόντων συγγραφέων με τον ίδιο προσανατολισμό μας χαρίζει ένα μυθιστόρημα ιδιαίτερα σκληρό και ωμό αλλά παράλληλα τόσο αληθινό, βγαλμένο πραγματικά από τα σπλάχνα και τα άδυτα μιας αδυσώπητης πραγματικότητας. Η Μπάτλερ δεν είναι μια τυχαία συγγραφέας, αναδεικνύει τα τεκταινόμενα σε μια χώρα, τις ΗΠΑ, όπου το μέλλον ήδη γράφεται μέσα από το παρελθόν ενώ το παρόν διαμορφώνει το μέλλον πριν ακόμα υπάρξει. Είναι πραγματικά συγκλονιστικά τα όσα εκφράζει σε ένα μυθιστόρημα που είναι πολυδιάστατο και πολυπρισματικό, μια ελεγεία στην αβεβαιότητα και το παράλογο.

Στον αστερισμό της ασυδοσίας, της ανυποληψίας και του άκρατου παραλογισμού

«Πολλοί άνθρωποι φαίνεται να πιστεύουν σε έναν Θεό που είναι ο τρανός πατερούλης ή ο τρανός αστυφύλακας ή ο τρανός βασιλιάς. Πιστεύουν σε ένα είδος υπερανθρώπου. Κάποιοι λίγοι πιστεύουν ότι ο Θεός είναι μια άλλη λέξη για τη φύση. Και φαίνεται, τελικά, ότι φύση για αυτούς σημαίνει οτιδήποτε τυχαίνει να μην καταλαβαίνουν ή να μην αισθάνονται ότι έχουν υπό τον έλεγχό τους» γράφει η Μπάτλερ έχοντας σαφώς στο μυαλό της την περίπτωση του Στάλιν καθώς χρησιμοποιεί την λέξη πατερούλης. Η Μπάτλερ περιγράφει εμμέσως πλην σαφώς τη σύγχρονη Αμερική ήδη τριάντα χρόνια πριν, μια Αμερική που σήμερα είναι ακόμα χειρότερη από ό,τι ήταν τότε, μία χώρα που με πρότυπο τον Ντόναλντ Τραμπ, τον σημερινό Πρόεδρο ο οποίος και πρωταγωνιστεί εδώ, επωάζει ήδη το αυγό του φιδιού και την υποκρισία. Ο Τραμπ είναι ωσεί παρών καθ’ όλη τη διάρκεια της αφήγησης της Μπάτλερ, σχεδόν προφητικά η συγγραφέας είχε διαβλέψει άραγε την κυριαρχία του στον κόσμο με αυτόν τον επαίσχυντο τρόπο τόσο γλαφυρά; 

Και όμως όλοι θαυμάζουν στο πρόσωπο του Τραμπ, τον οικονομικά ισχυρό, τον εξουσιαστή των πάντων και εκείνοι επιστρατεύουν την καταναλωτική τους μανία μήπως και κάπως του μοιάσουν. Η σήψη και η επιτήδευση χορεύουν στους ρυθμούς μιας Σαλώμης και εκόντες άκοντες στέλνουν με την συμπεριφορά τους ανθρώπους στον θάνατο σε μια αυτοκρατορία όπου λαμβάνει χώρα  η πλήρης και παντελής αδιαφορία. Είναι ο ρατσισμός που επικρατεί σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας, είναι η παρανομία και η ανηθικότητα, το χάος  με πυρήνα το κακό μοιάζει να κυριαρχεί παντού και να μην υπάρχει μια δύναμη να το σταματήσει. Η Μπάτλερ καλεί τον αναγνώστη να αντιληφθεί τα όσα δραματικά και συνάμα τραγικά περιγράφει, τον καθιστά κοινωνό και κατά έναν τρόπο συνένοχο σε όσα συμβαίνουν. Σήμερα η οπλοκατοχή στις ΗΠΑ είναι σχεδόν νόμιμη ή απόλυτα νόμιμη και το όπλο είναι στα χέρια ενήλικων ή ακόμα και ανήλικων όπως μια μπάλα μπάσκετ. Πώς μπορεί μια τέτοια κοινωνία με τέτοια σαθρά θεμέλια να λειτουργήσει ορθολογικά και να ορθοποδήσει αποφεύγοντας έναν Αρμαγεδδώνα;

Δεν υπάρχουν απαντήσεις στο μυθιστόρημα, μόνο ερωτήσεις που απαιτούν απαντήσεις αλλά αυτές μοιάζουν όνειρο θερινής νυκτός και απλά στοιχειώνουν τους πολίτες. Η κοινωνία που περιγράφει η Μπάτλερ είναι σε πλήρη αποδόμηση και μέσα από τις αναφορές στην Βίβλο προσπαθεί να αφυπνίσει συνειδήσεις και να κρούσει όσο πιο ηχηρά μπορεί τον κώδωνα του κινδύνου, να βροντοφωνάξει την ανάγκη για επαναπροσδιορισμό αξιών και αρχών, έννοιες που έχουν βουτήξει για τα καλά στον πάτο του πηγαδιού. Το παραπάνω απόσπασμα είναι χαρακτηριστικό της τρέλας και της ανασφάλειας που επικρατεί: «Η Κόρι έχει ένα παλιό περίστροφο Σμιθ & Γουέσον των τριάντα οχτώ χιλιοστών – και το χειρίζεται καλά. Το είχε πάρει πριν ακόμα παντρευτεί τον μπαμπά. Αυτό μου δάνεισε σήμερα. Τα όπλα μας δεν είναι τα καλύτερα ή τα πιο σύγχρονα στη γειτονιά, αλλά όλα λειτουργούν. Ο μπαμπάς και η Κόρι τα διατηρούν σε καλή κατάσταση. Τώρα πρέπει να βοηθάω κι εγώ σ’ αυτό. Δαπανούν επίσης τον απαραίτητο χρόνο για εξάσκηση και τα απαραίτητα χρήματα για σφαίρες». 

Στον κόσμο του σύγχρονου παραλογισμού μόνο μια επιστροφή στις ρίζες και την ιερότητα των θρησκευτικών κειμένων μπορεί να γίνει σωτήρια λέμβος για μια ουσιαστική επανεκκίνηση μιας κοινωνίας. Ούτε ο τίτλος που περιλαμβάνει την λέξη παραβολή και σπορέας είναι τυχαίος καθώς η Μπάτλερ αναφέρεται στην βίβλο, από εκεί αντλεί δύναμη και ενέργεια, παραπέμπει τον σύγχρονο άνθρωπο που είναι βουτηγμένος στην λάσπη να αναλογιστεί και να συλλογιστεί το μέλλον του σε αυτόν τον μάταιο κόσμο, να καλύψει το κενό του με ιερές λέξεις, να αφουγκραστεί το χάσμα που τον χωρίζει από την πραγμάτωση των προφητειών και κατά συνέπεια τη δική του αυτοπραγμάτωση. Μην αυταπατόμαστε, δεν υπάρχει λύτρωση χωρίς προσευχή και αναγνώριση των σφαλμάτων, το προπατορικό αμάρτημα δεν συνέβη γιατί ο άνθρωπος ήταν σωστός, συνέβη διότι είχε παρεκκλίνει από την θεϊκή σύμβαση και εκτροχιάστηκε το κιβώτιο των αξιών του. Ο κόσμος τον οποίο περιγράφει τόσο σκωπτικά η Μπάτλερ είναι ένας κόσμος σε βαθιά αποδρομή, ένας κόσμος σε σήψη που καλείται να συνέλθει για να μην οδηγηθεί στην κόλαση και την τιμωρία, διότι τότε γυρισμός δεν υπάρχει, η δαμόκλειος σπάθη θα πέσει κατακέφαλα στο κρανίο των αμαρτωλών.

«Η χώρα είναι γεμάτη ανθρώπους που ναι μεν κερδίζουν ή κλέβουν το φαγητό και το νερό τους, αλλά δεν μπορούν να νοικιάσουν ούτε ράντζο. Κοιμούνται στον δρόμο ή σε αυτοσχέδια παραπήγματα, αλλά, αν μπορούσαν, θα έβαζαν ευχαρίστως έναν υπνόσακο ανάμεσα στο σώμα τους και στο έδαφος»