“Κανένας άνθρωπος, το επαναλαμβάνω, δεν περιέγραψε πιο μαγευτικά τις εξαιρέσεις της ανθρώπινης ζωής και της φύσης, τη διακαή περιέργεια της ανάρρωσης ͘ το τέλος των εποχών με τα ενοχλητικά μεγαλεία, τους ζεστούς, υγρούς και ομιχλώδεις καιρούς, όταν ο νοτιάς μαλακώνει και χαλαρώνει τα νεύρα όπως τις χορδές ενός οργάνου, όταν τα μάτια γεμίζουν με δάκρυα που δεν προέρχονται από την καρδιά” γράφει ο ποιητής και μεταφραστής στα γαλλικά Σαρλ Μποντλέρ σε ένα αφιέρωμά του για τον εκκεντρικό και αινιγματικό Αμερικανό, με ευρωπαϊκό όμως πνεύμα, ποιητή και συγγραφέα. Αυτό είναι το απόσπασμα από ένα εκτενές αφιέρωμα, το οποίο ο αναγνώστης έχει τη μοναδική ευκαιρία να διαβάσει μαζί με ένα πιο σύντομο κείμενο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, ο οποίος επίσης τον μετέφρασε στα ρωσικά. Και οι δύο αναλύουν τον άνθρωπο και δημιουργό Πόε με τον Μποντλέρ να ακτινογραφεί την μεγαλοφυΐα αυτού του εμβληματικού μα και καταραμένου ποιητή, συγγραφέα και στοχαστή θα τολμήσω να πω. Τα όσα αναφέρει ο Μποντλέρ μαρτυρούν έναν εμπνευσμένο καλλιτέχνη του λόγου με ψυχικές αντοχές ομορφιάς σπάνιες.
Ο Φιλήμονας Πατσάκης, υπεύθυνος του εκδοτικού σχεδιασμού των εκδόσεων, αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου τα παρακάτω σε μια προσπάθεια να εξηγήσει το σκεπτικό αυτής της νέας σειράς, πρώτο μέρος της οποίας δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον αξεπέραστο και μοναδικό Πόε: “Ο Πόε ήταν ένας μεγάλος κλασικός, ο οποίος ευτύχησε να τον αγαπήσουν άλλοι μεγάλοι κλασικοί. Ο Μποντλέρ και ο Ντοστογιέφσκι τον μεταφράζουν και εκφράζουν τον θαυμασμό τους. Θα χρειαζόμασταν πολλές σελίδες για να μιλήσουμε για όλους αυτούς που το έργο του αποτέλεσε πηγή έμπνευσης, αλλά μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας διαπερνά τις εποχές με μια πρωτόγνωρη φρεσκάδα και αποτελεί μια μεγάλη αναγνωστική απόλαυση”.
Αυτό το βιβλίο ανήκει στη νέα σειρά των εκδόσεων Διόπτρα με τίτλο Crime moments και παρουσιάζεται πολλά υποσχόμενη γιατί ήδη από τα πρώτα τρία δείγματα η αγωνία έχει αγγίξει το κόκκινο. Πρόκειται για μια νέα σειρά με διαχρονικά και σύγχρονα μυθιστορήματα που χαρακτηρίζονται από εμπύρετο αστυνομικό δαιμόνιο, συναρπαστικές αφηγήσεις και ποιότητα γραφής καθώς μιλάμε για Πόε, Λερού και Στάλεσεν, τρία πολύ ηχηρά ονόματα της λογοτεχνίας καθώς και άλλα που θα ακολουθήσουν. Τα τρία νέα αυτά λογοτεχνικά κοσμήματα έρχονται να μας θυμίσουν γιατί αγαπάμε το καλό βιβλίο και γιατί πάντα θα ανατρέχουμε σε αυτό. Το βιβλίο αυτό διαθέτει τρεις διαφορετικές ιστορίες του επιφανούς Έντγκαρ Άλλαν Πόε και εμπεριέχει τα διηγήματα, Οι Φόνοι της οδού Μοργκ, Το μυστήριο της Μαρί Ροζέ καθώς και το Κλεμμένο γράμμα, διηγήματα που αποκαλύπτουν την ευρύτητα του πνεύματος του Πόε και την πρωτοπορία του καθώς μεταξύ άλλων ήταν εκείνος που εισήγαγε το φανταστικό και το αστυνομικό είδος στη λογοτεχνία. Είναι όμως και εκείνος που με την ποιητικότητα που τον διακρίνει αναζητά λύσεις στο μυστήριο των πράξεων και του ψυχισμού της ανθρώπινης φύσης.
Τα όσα περιγράφει ο Πόε στα γραπτά του είναι απαύγασμα της δικής του τόσο ιδιαίτερης ψυχοσύνθεσης, των δικών του φόβων και αγωνιών, κάτι που εξάλλου αποτύπωσε στα κείμενα. Είναι εκείνος που αναμετρήθηκε με τα φαντάσματα της ύπαρξης του και είδε τον εαυτό του μέσα σε σκοτεινό δωμάτιο, ένα δωμάτιο λιτό και φοβήθηκε και μόνο στη σκέψη πως εκείνος, ο αδύναμος, ο ταπεινός, ο φοβούμενος τα ύψη βρέθηκε νοερά να περπατά και να οδηγείται στο χείλος της εξαφάνισης, της φυγής. Είδε τον εαυτό του σε όνειρο να βγαίνει έξω από εκείνον, να παίρνει τη γενναία πλην απαραίτητη απόφαση και να υπερπηδά το τζάμι που τον χώριζε από το απόλυτο κενό στο οποίο και τελικά αφέθηκε. Μα όλα αυτά δεν ήταν παρά μία μακάβρια φαντασίωση, ένας εφιάλτης που πάει πέρασε. Τελικά αυτό έψαχνε άραγε, τη λύτρωση, να απολαύσει δηλαδή μη όντας πια εδώ τον πόνο που θα νιώσουν οι άλλοι με τη φυγή του ή μήπως θα τον ικανοποιούσε απλά το γεγονός να βάζει τον εαυτό σου σε ένα φαντασιακό και φανταστικό πλαίσιο και αυτό να θρέφει το άβουλο μέσα του και έτσι να οδηγείται στις μακάβριες ιστορίες του όπως αυτή της οδού Μοργκ;
Τελικά, όλο αυτό το σκηνικό που περιγράφει στα βιβλία του αντλείται από το θάρρος και το σθένος να προβεί σε τέτοιες ενέργειες αυτοματαίωσης γιατί αυτή η πράξη αποτελεί απλά έμπνευση για τις μυστηριώδεις ιστορίες του; Γιατί στροβιλίζουν το μυαλό του και τι ζητάνε από εκείνον οι ερινύες που τον πλημμυρίζουν, γιατί τον περιτριγυρίζουν και ποιος ο λόγος που τον ταλαιπωρούν; Δεν θέλει να κοιμηθεί γιατί ξέρει πως η επίσκεψη της ησυχίας είναι επώδυνη για εκείνον. Ο Πόε γεννήθηκε στην Βοστόνη το 1809, χωρίς να γνωρίσει τον πατέρα του και με μία μητέρα βαριά άρρωστη από φυματίωση. Η εικόνα του θανάτου στιγμάτισε από τότε και για πάντα την ζωή του και το οξύμωρο της ιστορίας του είναι πως ο θάνατος έγινε η έμπνευσή του, ο μοχλός δημιουργίας του και το άστρο που τον έκανε να λάμψει, όσο μακάβριο και αν ακούγεται ή διαβάζεται. Υιοθετήθηκε από την κυρία Άλαν η οποία συμπάθησε το νεαρό αγόρι και έτσι δίπλα στο Πόε και το Έντγκαρ συμπληρώθηκε και το Άλαν. Ο θετός του πατέρας τον έστειλε σε σχολείο στην Αγγλία και αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, εν έτει 1826.
Γρήγορα ήρθε σε ρήξη με τον κύριο Άλαν γιατί δεν του πλήρωνε τα χαρτοπαιχτικά του χρέη, η χαρτοπαιγνία μαζί με το ποτό και κυρίως το ποτό, έχουν διττή σημασία για την συνέχεια της ζωής του. Από την μία μεριά αυτό και οι φιλοσοφικές του ανησυχίες και αναζητήσεις του στέρησαν μία ζωή ήρεμη και ομαλή, η οποία τελικά όπως αποδείχθηκε είχε καθορισμένη ημερομηνία λήξης αλλά από την άλλη ήταν οι λόγοι και οι παράμετροι που τον βοήθησαν να μεγαλουργήσει και να εφεύρει όλες αυτές τις καθηλωτικές και εξωπραγματικά μαύρες ιστορίες. Με το ποτό ξέφευγε το μυαλό του σε άλλους δρόμους, δικούς του άγνωστους και ανεξερεύνητους που κανένας δεν μπορούσε να κατανοήσει. Σαν ένας Γκόγια της λογοτεχνίας – τον Γκόγια τον κατέτρεχαν φαντάσματα και αέναοι εφιάλτες – το ποτό στοίχειωνε την φαντασία του με αποτέλεσμα να τον κυνηγάνε ανύπαρκτες παρουσίες και να ξεφεύγει η λογική του.
Ο Πόε, εξαντλημένος από τις εξουθενωτικές του μαύρες και κακόβουλες σκέψεις μας άφησε κληρονομιά ένα έργο πλούσιο, διαχρονικό και πάντα επίκαιρο. Είναι η σκιά του, η μοναξιά του σχοινοβάτη που αναζητά την ύπαρξή του και που πάντα θα συντροφεύει τα αναγνώσματά μας όσα χρόνια και αν περάσουν καλούμενοι να περπατήσουμε σαν ακροβάτες του ονείρου του. Σε αυτά τα τρία αντιπροσωπευτικά διηγήματα που έχουμε την ευτυχία να διαβάσουμε, κατανοούμε τους λόγους που τον καθιέρωσαν στην μνήμη μας και τον διαβάζουμε σήμερα πιο ζωντανό και επίκαιρο όσο ποτέ μιας και οι ιστορίες του, μακάβριες και σκοτεινές και αν είναι, αποτελούν οδηγό έμπνευσης, ανάγνωσης και συλλογισμού τόσο για μικρούς όσο και μεγάλους.
“Η μοναδική πολυτέλεια που επέτρεπε στον εαυτό του ήταν τα βιβλία, και στο Παρίσι είναι εύκολο να τα αποκτήσει κάποιος”
“Το ότι η Φύση και ο Θεός είναι δύο διαφορετικά πράγματα, κανένας σκεπτόμενος άνθρωπος δεν θα το αρνηθεί. Το ότι ο Θεός, ως δημιουργός της πρώτης, μπορεί, κατά βούληση, να την ελέγχει ή να την τροποποιεί, είναι επίσης αδιαμφισβήτητο”
