Ρομπέρτο Άρλτ, “Οι 7 τρελοί”, Εκδόσεις Ροές

Ο Ρομπέρτο Άρλτ, αν και όχι ιδιαίτερα γνωστός στο ευρύ κοινό, επηρέασε βαθύτατα την αργεντίνικη λογοτεχνία, καθώς και διάσημους ομότεχνούς του από τη Λατινική Αμερική, όπως το Ρομπέρτο Μπολάνιο και το Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκεζ. Έκπληξη αποτελεί ωστόσο το γεγονός, ότι ο επίσης Αργεντίνος συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες, δεν εκτίμησε ποτέ τη γραφή του Άρλτ και δεν αναγνώρισε ποτέ το ταλέντο του, κάνοντας μάλιστα λόγο για έναν κακό συγγραφέα, με ακατέργαστο ύφος. Ωστόσο αυτός ο ‘παρίας’ της λογοτεχνίας, δε φαινόταν ποτέ να απασχολείται με τη γνώμη των άλλων για τον ίδιο και το έργο του.

Στους 7 τρελούς, ξεδιπλώνει με δεξιοτεχνία, τις ανησυχίες της εποχής του και της γενιάς του μεσοπολέμου, δεδομένου ότι “οι 7 τρελοί”, δημοσιεύτηκαν το 1929, ακριβώς στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στους δύο μεγάλους πολέμους. Μέσα από αλλόκοτα και παράδοξα σκηνικά, και μέσα από εξιστορήσεις που ακροβατούν μεταξύ λογικής και παραλόγου, ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος του Ρομπέρτο Άρλτ, ο Ρέμο Έρδοσάιν, κυνηγάει τη σκιά του εαυτού του, ερχόμενος σε επαφή με μια πινακοθήκη σχεδόν φανταστικών προσωπικοτήτων-αν δεν επιστρατεύσει κανείς την πιο ζωηρή του φαντασία, κυριολεκτικά θα δυσκολευτεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη της πλοκής-. Στόχος της επικοινωνίας του Ερδοσάιν με όλους αυτούς τους γκροτέσκους στα όρια της καρικατούρας ήρωες, (Αστρολόγος, Μαστροπός, Χωλή, Ιπόλιτα κλπ), είναι να βρει τον τρόπο να ξεπληρώσει το χρέος της υπεξαίρεσης χρημάτων που πραγματοποίησε ως εργαζόμενος σε μια εταιρία σακχαροποιίας. Στην προσπάθειά του αυτή, θα θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο εγκληματικό, έτσι ώστε να εξαφανίσει από το προσκήνιο, τον άνθρωπο που θεωρεί υπεύθυνο για την προδοσία που υπέστη ως εργαζόμενος στην εταιρία του. Ωστόσο τα κίνητρά του, δεν πείθουν τους αναγνώστες ότι αφορούν κάποιο εκδικητικό σκοπό. Η αφήγηση ακόμα και όταν έχει φανερωθεί η πρόθεση του Ερδοσάιν, πελαγοδρομεί, αφήνοντας στην πορεία να ξεχαστούν οι αρχικοί σκοποί του Ρέμο. Κι αυτό συμβαίνει, ακριβώς επειδή ο Ρέμο Ερδοσάιν, είναι ‘ενας άνθρωπος χωρίς βούληση ή σκοπό ζωής. Άγεται και φέρεται από τις περιστάσεις ενός συστήματος, εντός του οποίου δεν ορίζει την ύπαρξή του, έτσι ώστε συχνά οι αναγνώστες θα αναρωτηθούν για την ύπαρξή του, και για το αν πρόκειται για κάποιο φτωχοδιάβολο που αναζητά το μονοπάτι της λύτρωσης από τους εγκόσμιους περιορισμούς ή για ακόμα ένα αλλοτριωμένο γρανάζι ενός δαιμόνιου μηχανισμού.

“Χρειαζόμαστε απελπισμένους που να πιστέψουν…Αυτό αρκεί…Η ιδέα  μου είναι απλή: Η οργάνωσή μας θα αποτελείται από δύο “κάστες”, ανάμεσα στις οποίες θα υπάρχει ένα χάσμα- ή μάλλον μια πνευματική απόκλιση- τριάντα αιώνων. Η πλειονότητα θα ζει σχολαστικά βυθισμένη σε απόλυτη άγνοια, περιτριγυρισμένη από θαύματα αποκρυφιστικού χαρακτήρα, και ως εκ τούτου πολύ πιο ενδιαφέροντα από τα ιστορικά θαύματα, ενώ η μειονότητα θα είναι ο απόλυτος θεματοφύλακας της γνώσης και θα κατέχει απόλυτη εξουσία. Με τον τρόπο αυτό, η ευτυχία της πλειονότητας είναι εγγυημένη, γιατί ο άνθρωπος αυτής της κάστας θα έχει επαφή με τον θεικό κόσμο, στον οποίο σήμερα δεν πιστεύει. Η μειονότητα θα διαχειρίζεται τόσο τον φυσικό πλούτο όσο και τα υπερφυσικά θαύματα για λογαριασμό του ποιμνίου, και η χρυσή εποχή, κατά την οποία οι άγγελοι περιφέρονταν στους δρόμους το δειλινό και οι θεοί φανερώνονταν στο φως του φεγγαριού, θα αναβιώσει”.

Το έργο “οι 7 τρελοί”, γράφτηκε χρονικά, σε μια εποχή, κατά την οποία πολλοί συγγραφείς είχαν χάσει κάθε ελπίδα για το μέλλον, η φτώχεια είχε δημιουργήσει μία συνθήκη απολύτως καταθλιπτική και μη βιώσιμη για την πλειοψηφία του κόσμου, οι ηγέτες εκείνοι που υπόσχονταν μέσα από την ιδεολογία και το όραμά τους ένα διαφορετικό αύριο, αντιμετωπίζονταν με καχυποψία από τους περισσότερους διανοούμενους.

Ο Ερδοσάιν, μαζί με τον ‘Αστρολόγο”, μηχανεύεται μια καταχθόνια μυστική οργάνωση, της οποίας ο κύριος σκοπός παρουσιάζεται συγκεχυμένος. Αρχικά, ο “Αστρολόγος” διατείνεται ότι η περιβόητη μυστική οργάνωση θα αποτελέσει καταφύγιο για όλους τους κοινωνικά εξόριστους, τους μη αποδεκτούς, τους περιθωριοποιημένους. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι επιλέγεται και επαναλαμβάνεται ο όρος “προλετάριοι”, γεγονός που οφείλεται στην ιστορική περίοδο κατά την οποία γράφει το βιβλίο του ο Ρομπέρτο Άρλτ και η οποία συνδέεται άρρηκτα με τις κοσμογονικού χαρακτήρα αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο και θα αποτελέσουν το εφαλτήριο για οριστικές αλλαγές στο χάρτη των κρατών.

Η θολή και μη διαφανής, ως προς τους τελικούς της σκοπούς, μυστική οργάνωση, ενώ σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται ότι στοχεύει να εγκολπωθεί όλους τους αναξιοπαθούντες, στη συνέχεια ορίζεται σαν μια υπηρεσία που θα εκμεταλλεύεται την άγνοια της πλειοψηφίας, προκειμένου να επιτυγχάνονται οι σκοποί της μειοψηφούσας νομενκλατούρας.

Ενδιαφέρον προκαλεί η αναφορά του Ρέμο Ερδοσάιν, στη σχέση του με τον πατέρα του. Ο σκληρός χαρακτήρας του πατέρα του και η απουσία αληθινού δεσμού ανάμεσα σε πατέρα και γιο, ταιριάζει με την αληθινή ζωή του Ρομπέρτο Άρλτ, και μάλιστα οι αναγνώστες θα συναντήσουν αρκετές αυτοβιογραφικές αναφορές στο μυθιστόρημα ‘οι 7 τρελοί”. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου ασχολείται και με το πεδίο των εφευρέσεων, συνιστά ακόμα μία αναφορά σε πραγματικά περιστατικά της ζωής του Άρλτ. Ο συγγραφέας, ποιητής και εφευρέτης Ρομπέρτο Άρλτ, υπήρξε πρωτοπόρος της εποχής του και εμπνευστής μετέπειτα Λατινοαμερικανών συγγραφέων.

Μέσα από παρομοιώσεις της υπό διαμόρφωση μυστικής οργάνωσης στην οποία συμμετέχει ο Ερδοσάιν με ηγετικό μέλος της τον ‘Αστρολόγο”, οι οποίες παραπέμπουν συνεχώς στο πολιτικό σκηνικό της εποχής, οδηγούμαστε στο τέλος του βιβλίου σε μια σκηνή, κατά την οποία ο Ρέμο Ερδοσάιν, ρωτά αφελώς σχεδόν τον ‘Αστρολόγο’, αν γνωρίζει πόση ομοιότητα έχει με το Λένιν…Οι  εξωπραγματικοί διάλογοι του έργου του Άρλτ, μπορούν να διαβαστούν και να ξαναδιαβαστούν και να τους αποδοθούν πολλαπλές ερμηνείες. Και αυτή ακριβώς είναι η μαγεία του συγγραφέα.

“Μάλιστα θα παρέμβουμε εμείς, οι στρατιωτικοί.  Θα πούμε ότι, δεδομένης της ανικανότητας της κυβέρνησης να προασπίσει τους θεσμούς της πατρίδας, του κεφαλαίου και της οικογένειας, καταλαμβάνουμε την εξουσία, κηρύσσοντας προσωρινή δικτατορία. Όλες οι δικτατορίες αυτοαποκαλούνται προσωρινές, προκειμένου να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου. Οι κεφαλαιοκράτες αστοί, και προπάντων οι συντηρητικές κυβερνήσεις των άλλων χωρών, θα αναγνωρίσουν αμέσως τη νέα τάξη πραγμάτων. Θα κατηγορήσουμε την κυβέρνηση των σοβιέτ ότι μας ανάγκασε να προβούμε σε μια τέτοια ενέργεια και θα εκτελέσουμε μερικούς φτωχοδιάβολους που θα έχουν καταδικαστεί και ομολογήσει ότι κατασκεύαζαν βόμβες. Θα καταργήσουμε βουλή και γερουσία και ο προυπολογισμός του κράτους θα μειωθεί στο ελάχιστο. Η διοίκηση του κράτους θα περάσει στα χέρια της στρατιωτικής διοίκησης. Έτσι, η χώρα θα αποκτήσει πρωτοφανές κύρος”.

Ο Ρομπέρτο Άρλτ, καταφεύγει συχνά στην επίκληση της χαμένης πίστης απέναντι στα θεία. Αναρωτιέται και ρωτά ευθέως τους αναγνώστες, τί καλό προέκυψε μέσα από την καταστροφή των θεών, το χάσιμο της ελπίδας. Οι άνθρωποι μάχονταν μια ζωή να εξουδετερώσουν ανώτερες δυνάμεις, λαμβάνοντας τελικά οι ίδιοι τη θέση των θεών τους. Πλέον σαν υπεράνθρωποι (Νιτσεική αναφορά), νιώθουν πιο μόνοι και αβοήθητοι από ποτέ…