Η σειρά Επίλεκτα των εκδόσεων Οξύ είναι μια κιβωτός πολιτισμού και γνώσης, κείμενα που αποτελούν οδηγό και εγχειρίδιο για μια καλύτερη ζωή μέσω της ανάγνωσης βιβλίων, τα οποία έχουν λόγο και ουσία ύπαρξης. Τα κείμενα αυτά αποτελούν μια παρακαταθήκη τόσο για εμάς που τα διαβάζουμε σήμερα ως αναγνώστες, όσο όμως και για τους αναγνώστες του μέλλοντος. Πρόκειται για βιβλία ξεχωριστά που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα κατηγοριών, όπως είναι η λογοτεχνία, η φιλοσοφία, η κοινωνιολογία, η πολιτική, η ιστορία, η αρχαία ελληνική γραμματεία. Είναι ευχής έργον να κυκλοφορούν τέτοια βιβλία που εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας και μας προβληματίζουν ως προς την σύλληψη του κόσμου όπου ζούμε με οδηγό το παρελθόν, γιατί ένας κόσμος δίχως παρελθόν είναι ένας κόσμος αναμφίβολα δίχως μέλλον. Ο Ralph Waldo Emerson είναι ένας από εκείνους τους διανοητές και πνευματικούς ανθρώπους που έβαλε με τον δικό του τρόπο το λιθαράκι σε αυτό που ονομάζουμε σύγχρονη φιλοσοφία. Σε αυτό το δοκίμιο, ασχολείται με την φύση ως ένας υπερασπιστής της, σε μια εποχή κρίσιμη όπου η φύση βάλλεται πανταχόθεν και κινδυνεύει.
Η φύση που όλα τα γνωρίζει και όλα τα διδάσκει υπάρχει για εμάς αν την υπηρετούμε ορθολογικά
Η φύση την οποία περιγράφει ο Έμερσον, είναι μια φύση με την οποία ο άνθρωπος καλείται να συμπορευτεί, να συμβιώσει, να σεβαστεί, να υπακούσει σε αυτήν διότι η απώλειά της δεν θα έχει γυρισμό για εκείνον. Η φύση γύρω μας και η διατήρησή της αποτελεί μείζον ζήτημα, είναι εκ των ων ουκ άνευ για την δική μας ύπαρξη σε αυτόν τον πλανήτη και δεν υπάρχει άλλος πλανήτης για να μετοικήσουμε. Διαπιστώνουμε τα τελευταία χρόνια πως η φύση κινδυνεύει και ζούμε δίχως αμφιβολία σε δύσκολες εποχές κλιματικής κρίσης και αλλαγής λόγω των δικών μας αλόγιστων ανθρώπινων δραστηριοτήτων και αθέμιτων πρακτικών που οδηγούν σε αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. «… η φύση έχει ήδη περιγράψει τις προθέσεις της με τους τρόπους και τους σχεδιασμούς της. Ας αναζητήσουμε την απάντηση στην υπέροχη οπτασία που λαμποκοπά γύρω μας τόσο ειρηνικά. Ας ρωτήσουμε, ποιος είναι ο σκοπός της φύσης;» γράφει ο Έμερσον με μια απλότητα που ενέχει όμως και τόση σοφία στον τρόπο που εκφράζει τους προβληματισμούς του. Η φύση είναι ή θα έπρεπε να είναι το επίκεντρο της προσοχής μας γιατί πολύ απλά από αυτήν εξαρτιόμαστε, δίχως αυτήν είμαστε ένα τίποτα.
Με όπλο και οδηγό τα όσα αναφέρει ο Έμερσον και άλλοι συγγραφείς και φιλόσοφοι, εδώ και αρκετά χρόνια έχω αναλάβει είτε μόνος μου, είτε συμμετέχοντας σε ομάδες, προσπάθειες καθαρισμού ακτών, ανακύκλωσης υλικών και αναδάσωσης, κατανοώντας το μέγα κίνδυνο που διατρέχει πια ο πλανήτης μας. Κινητοποιούμαι από την κλήση της συνείδησής μου όπως και τόσοι άνθρωποι που μόνοι ή συλλογικά παλεύουν να σώσουν τον πλανήτη από το τέλμα που οδηγείται. Και αυτό γιατί τόνοι πλαστικού συσσωρεύονται καθημερινά στις θάλασσες μας, ψάρια πνίγονται από σακούλες που επιπλέουν στο βυθό, χελώνες βρίσκουν φρικτό θάνατο από δίχτυα ή πετονιές τυλιγμένες γύρω από το λαιμό τους και δεν της αφήνουν να αναπνεύσουν. Δυστυχώς, τα παραδείγματα ανά την παγκόσμια επικράτεια είναι πάρα πολλά. Πριν κάποια χρόνια μάλιστα στην Αλόννησο, η γνωστή φώκια, ο Κωστής, βρήκε τραγικό θάνατο από ψαροντούφεκο, ένα από τα πολλά συμβάντα κακοποίησης ζώων ανά την επικράτεια.
Ο Έμερσον μας καλεί να πλησιάσουμε την φύση, να απολαύσουμε τις ομορφιές της, να γεφυρώσουμε το χάσμα που μας χωρίζει και όλα αυτά βέβαια τα επισημαίνει σε μια εποχή πολύ πιο αθώα, πριν δηλαδή γίνουμε ο αριθμός ένας εχθρός της όπως συμβαίνει κατά κόρον σήμερα. «Εραστής της φύσης είναι αυτός που οι αισθήσεις του, εσωτερικά όσο και εξωτερικά, είναι πραγματικά προσαρμοσμένες η μία με την άλλη · που έχει διατηρήσει το πνεύμα της παιδικότητας ακόμα κι όταν φτάνει στην ωριμότητα {…} Καθώς στέκομαι στο γυμνό έδαφος, με τον παιχνιδιάρη άνεμο να μου χαϊδεύει το κεφάλι και να με ανεβάζει στο απέραντο διάστημα, κάθε άθλιος εγωισμός εξαφανίζεται. Γίνομαι ένας διάφανος οφθαλμός · δεν είμαι τίποτε · βλέπω τα πάντα · τα ρεύματα του Συμπαντικού Όντος κυκλοφορούν μέσα μου. Είμαι μέρος ή μόριο του Θεού». Ο ίδιος είχε από νωρίς αντιληφθεί μέσω της μελέτης της ίδιας της φύσης αλλά και των κειμένων που αναφέρονται στην φύση πως ο άνθρωπος είναι ταυτισμένος με τα δάση, οι αγροί, οι θάλασσες, τα φυτά, τα ζώα. Ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε ποτέ να ζήσει μόνο σε πόλεις και χωριά δίχως την επαφή με την φύση που τον θρέφει, αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ολέθριο και εντελώς απόκοσμο.
Ο Έμερσον βαθιά προσηλωμένος στον άνθρωπο και με τον ρόλο του κοινωνιστή να τον ακολουθεί σε όλο το διάβα της φιλοσοφικής του σταδιοδρομίας – το έργο του Η υπερψυχή αποτελεί οδηγό ζωής για την επαφή μας με το θείο – δεν σταματά να προσπαθεί να φέρει τον άνθρωπο κοντά στην φύση από την οποία όλο και απομακρύνεται λόγω της ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων ειδικά στην Αμερική της εκβιομηχάνισης. Αντιλαμβάνεται με λίγα λόγια τους κινδύνους που εγκυμονεί αυτή η υπονόμευση της φύσης και η απομάκρυνση του ανθρώπου μπορεί να καταστήσει το μέλλον του επισφαλές σε έναν κόσμο που ολοένα αλλάζει δραματικά, δίχως σταματημό και δίχως έλεγχο. «Όσο για τις υπηρεσίες της φύσης προς τον άνθρωπο, δεν είναι μόνο υλικές αλλά επίσης η διαδικασία και το αποτέλεσμα. Όλα τα μέρη της εργάζονται ακατάπαυστα προς όφελός του». Με πυξίδα τον Έμερσον και το εξαιρετικό αυτό δοκίμιο, ο αναγνώστης έχει τη μοναδική δυνατότητα να κινητοποιηθεί πριν να είναι πολύ αργά.
Σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, η έννοια περιβαλλοντική συνείδηση απουσιάζει για διάφορους λόγους και επιπλέον η διαχείριση των απορριμμάτων σε πολλές από αυτές τις χώρες όπως η δική μας δεν έχει ακόμα λυθεί. Αν κοιτάξουμε σε άλλες ηπείρους λιγότερο ανεπτυγμένες και σε χώρες που δεν έχουν ακόμα επιστρατεύσει την πολύ σημαντική λύση της ανακύκλωσης πλαστικών και άλλων συσκευασιών ή τον ενάλιο καθαρισμό, το πρόβλημα είναι εξαιρετικά οξυμένο, είναι ένα πρόβλημα που απειλεί τα ζώα και τον ίδιο τον άνθρωπο και που οφείλει επειγόντως να μας προβληματίσει και να μας κινητοποιήσει όλους μαζί και καθέναν ξεχωριστά στην καθημερινότητά μας. Είμαστε υπεύθυνοι όλοι, το κράτος, οι πολίτες, οι επιχειρήσεις, οι οργανώσεις και έχουμε σοβαρούς λόγους να αναλάβουμε δράση και να αναλάβουμε πρωτοβουλίες.
«…όπως το μάτι είναι ο καλύτερος συνθέτης, έτσι και το φως είναι ο καλύτερος των ζωγράφων. Δεν υπάρχει αντικείμενο, όσο άσχημο κι αν είναι, που το φως να μην το κάνει όμορφο. Και το ερέθισμα που προκαλεί στην αίσθηση, αλλά κι το στοιχείο του απείρου που διαθέτει, όπως ο χώρος και ο χρόνος, τα κάνουν όλα να μοιάζουν χαρούμενα»
