Rene Girard, Βία και Θρησκεία, Εκδόσεις Νήσος
Μπορεί η έκρηξη διαφορετικών φαινομένων πολιτικής, στρατιωτικής και ρητορικής βίας, όπως η πυρηνική απειλή, οι αλληλοσπαραγμοί στον αραβικό κόσμο και η άνοδος του ξενοφοβικού λαϊκισμού, να αναχθεί πειστικά σε ένα συνεκτικό ερμηνευτικό σχήμα και να εξηγηθεί επαρκώς; Τι οδήγησε στην σημερινή βαθιά κρίση νομιμοποίησης της διεθνιστικής και ανοιχτής πολιτικής των θεσμών του δυτικού κόσμου και γιατί οι μεγάλες Εκκλησίες, μέχρι προσφάτως κεντρικοί πυλώνες προάσπισης της ειρήνης και της κοινωνικής ευαισθησίας, αποτελούν συστηματικό στόχο των κοινωνιών που προασπίζονται ακριβώς τις ίδιες αυτές αξίες;
Η μιμητική θεωρία του Ρενέ Ζιράρ, θέτοντας στο κέντρο του ερμηνευτικού της σχήματος μια εικονοκλαστική σύνδεση μεταξύ βίας και θρησκείας, αξιώνει την επιτυχή διαύγαση της αιτίας αυτών των φαινομένων στο σύνολό τους. Μεταφρασμένη για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, η παρούσα συλλογή κειμένων αποτελεί την καλύτερη εισαγωγή στο έργο και στην επικαιρότητα του μεγάλου αυτού Γάλλου στοχαστή. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Paul Valadier, Αδιάλλακτη ηθική εναντίον ηθικής ελευθερίας, Εκδόσεις Πόλις
Η πολεμική που εξαπέλυσε ο Πασκάλ εναντίον των Ιησουιτών στις Επαρχιακές Επιστολές του παραμένει το παράδειγμα της αιώνιας αντίθεσης μεταξύ αδιάλλακτης ηθικής και ηθικής ελευθερίας, μεταξύ γιανσενισμού και καζουιστικής. Το βιβλίο θέλει να δείξει ότι η “χαλαρή ηθική” των καζουιστών, την οποία ο Πασκάλ καταδικάζει, χαρακτηρίζει στην πραγματικότητα μια στάση συνεπή με τη ζωή του πνεύματος (και του χριστιανικού Πνεύματος). Όσον αφορά την αδιάλλακτη ηθική του Πασκάλ, το βιβλίο περιγράφει τα αδιέξοδα μιας άκαμπτης ερμηνείας του χριστιανικού μηνύματος. Με αυτόν τον τρόπο, δίχως αμφιβολία, το προδίδει. Στη συνέχεια, ο Πασκάλ παραβάλλεται με μια διάνοια της καζουιστικής: τον Μπαλτασάρ Γκρασιάν. Οι κανόνες αυτού του Ισπανού Ιησουίτη θεμελιώνονται πάνω στη διάκριση που έχουμε να κάνουμε μπροστά στις επιλογές μας, παραμένοντας πιστοί στις αξίες μας οι οποίες δίνουν νόημα στη ζωή. Στο τέλος, ο συγγραφέας εξηγεί, με διάφορα παραδείγματα, πόσο αυτή η ρεαλιστική στάση μπορεί να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε καλύτερα την κοινωνική και πολιτική μας επικαιρότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Friedrich Nietzsche, Η διονύσια κοσμοθεώρηση. Η γέννηση της τραγικής ιδέας, Εκδόσεις Ροές
Στο ανά χείρας δοκίμιο, ένα από τα πρώιμα κείμενά του, ο Νίτσε εισάγει για πρώτη φορά το “απολλώνιο” και το “διονύσιο”, τις περίφημες αυτές έννοιες με τις οποίες εξηγεί και αναλύει τη γέννηση της δραματικής ποίησης στην ελληνική Αρχαιότητα. Αναδεικνύει περαιτέρω την κεντρική ιδέα που διέπει την τέχνη των δύο μεγάλων κλασικών δραματουργών, του Αισχύλου και του Σοφοκλή. Καταδεικνύει επιπλέον την ιδιαίτερη σημασία της μουσικής στο δραματικό έργο και αναπτύσσει εν συντομία βασικές αρχές μιας γενικής θεωρίας για τις τέχνες και την ιεραρχία τους. Υποδεικνύει, τέλος, τη σχέση που συνδέει την τέχνη με τη γλώσσα. Το μεστότατο αυτό κείμενο παρουσιάζει τη νιτσεϊκή ερμηνεία της τραγωδίας και της τέχνης στη γένεση και τη διαμόρφωσή της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Stephen Hanselman, Ryan Holiday, Άδραξε τον χρόνο, Εκδόσεις Πεδίο
Υποφέρετε από άγχος; Δουλεύετε υπερβολικά; Αντιμετωπίζετε το χάος ενός νέου εγχειρήματος; Παλεύετε με κάποιον εθισμό; Είστε τρελά ερωτευμένοι ή περνάτε από τη μια προβληματική σχέση στην άλλη; Πλησιάζετε στη δύση της ζωής σας ή απολαμβάνετε τα λάφυρα της νιότης; Είστε δραστήριοι και πολυάσχολοι ή κοντεύετε να παραφρονήσετε από ανία;
Ό,τι κι αν είναι, οτιδήποτε κι αν περνάτε, το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου μπορεί να σας βοηθήσει.
Βασισμένο στη φιλοσοφία των στωικών, και μάλιστα με όρους που φαντάζουν απροσδόκητα σύγχρονοι, το βιβλίο παρουσιάζει σημαντικά αποσπάσματα της σκέψης τριών βασικών στωικών φιλοσόφων: του Σενέκα, του Επίκτητου και του Μάρκου Αυρήλιου.
Μαζί με κάθε απόσπασμα οι Ράιαν Χόλιντεϊ και Στίβεν Χάνσελμαν αφηγούνται μια ιστορία, ορίζουν ένα πλαίσιο, θέτουν μια ερώτηση ή σας προτείνουν μια άσκηση, για να βρείτε τις απαντήσεις που ψάχνετε. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε μήνες και ημέρες: κάθε μήνας αναδεικνύει ένα ιδιαίτερο στοιχείο και κάθε ημέρα προσφέρει έναν καινούριο τρόπο σκέψης ή δράσης. Γιατί σε αυτές τις σελίδες όλες οι λέξεις μπορούν να μετουσιωθούν σε πράξη.
Αυτό που τελικά οι συγγραφείς προτείνουν στον πολυάσχολο και δραστήριο αναγνώστη είναι μια πρακτική προσέγγιση και ένα καθημερινό τελετουργικό για μια καλύτερη και πιο φιλοσοφημένη ζωή.
Μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες, το βιβλίο είναι ένας πολύτιμος οδηγός για να διαχειριζόμαστε τις επιλογές μας, να ξεπερνάμε τις αυταπάτες μας και να ενεργούμε σύμφωνα με την ουσιαστική αξία των πραγμάτων, προσβλέποντας ταυτόχρονα στο κοινό καλό. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)
George E. Karamanolis, Η φιλοσοφία του πρώιμου Χριστιανισμού, Εκδόσεις Οκτώ
Σε αυτό το πρωτότυπο και σύνθετο έργο παρουσιάζεται η φιλοσοφία των σημαντικότερων πρώιμων χριστιανών φιλοσόφων, όπως ο Ιουστίνος, ο Κλήμης, ο Τερτυλλιανός, ο Ωριγένης, ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος Νύσσης κ.ά.
Υποστηρίζεται συχνά ότι οι χριστιανοί φιλόσοφοι οικειοποιήθηκαν, προσάρτησαν, ακολούθησαν ή ενσωμάτωσαν πλατωνικές, περιπατητικές ή στωικές απόψεις. Αρκετές μελέτες κάνουν λόγο για την οικειοποίηση του Πλάτωνα από τους χριστιανούς, τη χριστιανική χρήση του Αριστοτέλη ή τον στωικισμό των Πατέρων της Εκκλησίας. Αυτή η προσέγγιση όμως είναι απλουστευτική. Οι χριστιανοί στοχαστές δεν οικειοποιήθηκαν απλώς προγενέστερους φιλοσόφους, αλλά συνομίλησαν μαζί τους για να δημιούργησαν κάτι νέο: το χριστιανικό δόγμα. Αυτή ακριβώς η προσπάθεια αποτέλεσε το κίνητρο και καθοδήγησε τον διάλογο με την πλατωνική, την αριστοτελική και τη στωική φιλοσοφία. Βασική θέση του βιβλίου είναι ότι οι πρώιμοι χριστιανοί στοχαστές χάραξαν νέες φιλοσοφικές κατευθύνσεις, διατυπώνοντας απόψεις για κρίσιμα φιλοσοφικά ζητήματα τα οποία κατείχαν περίοπτη θέση στη φιλοσοφική σκηνή, τουλάχιστον από τον Πλάτωνα και μετά, όπως οι πρώτες αρχές και το ερώτημα της κοσμογονίας, το ερώτημα για την ανθρώπινη γνώση, το πρόβλημα της ελεύθερης βούλησης, η σχέση ψυχής και σώματος και το ζήτημα της ανθρώπινης ευδαιμονίας. Οι πρώιμοι χριστιανοί στοχαστές μοχθούν για να διατυπώσουν χριστιανικές φιλοσοφικές απόψεις, καθώς οι Γραφές δεν δίνουν απαντήσεις και, συχνά, ούτε καν κατευθύνσεις σχετικά με σημαντικά φιλοσοφικά ερωτήματα. Δημιουργούν έτσι μια ιδιαίτερη φιλοσοφική σχολή σκέψης, τη χριστιανική, η οποία ασφαλώς οφείλει πολλά στις εθνικές σχολές, δεν αποτελεί όμως απλώς μια εκλεκτική οικειοποίηση των απόψεών τους, αλλά εισάγει νέα στοιχεία τόσο σε επίπεδο απόψεων όσο και σε επίπεδο θεμάτων. Ο παρών τόμος είναι οργανωμένος θεματικά. Αρχικά παρουσιάζει τις ιδιαιτερότητες της χριστιανικής φιλοσοφίας και τη φιλοσοφική μεθοδολογία των χριστιανών και κατόπιν εξετάζει καίρια φιλοσοφικά πεδία, τη μεταφυσική, τη λογική και τη γνωσιοθεωρία, το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης, τη σχέση σώματος και ψυχής και την ηθική. Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται στο πλαίσιο των πολιτισμικών και ιστορικών χαρακτηριστικών της εποχής, καθώς και των προσώπων της. Η προσπάθεια αυτή αποφέρει πλούσιους καρπούς αποκαλύπτοντας νέες πτυχές της κρίσιμης αυτής φιλοσοφικής περιόδου. (Από την παρουσίαση της έκδοσης).
Ανθολογία, Με το βλέμμα του Nietzsche, Εκδόσεις Ίαμβος
“Ποιον ονομάζεις κακό; Αυτόν που πάντα θέλει να ντροπιάζει”.
“Τι θεωρείς πιο ανθρώπινο; Να γλυτώσω κάποιον από την ντροπή”.
Nietzsche, “Η χαρούμενη γνώση ”
“Το γιατί υπάρχει η ανθρωπότητα δεν πρέπει να μας απασχολεί καθόλου. Αλλά το γιατί εσύ υπάρχεις, αυτό πρέπει να ρωτήσεις τον εαυτό σου, και αν δεν έχεις έτοιμη την απάντηση, τότε θέσε εσύ ο ίδιος στόχους για τον εαυτό σου, στόχους υψηλούς και ευγενείς, και θυσιάσου γι’ αυτούς! Δεν γνωρίζω καλύτερο σκοπό της ζωής από το να θυσιάζεσαι, προσπαθώντας το μεγάλο και το αδύνατο…”
Friedrich Nietzsche
«Ο Nietzsche, είναι ένας από τους λίγους φιλοσόφους, τον οποίον ένας μεγάλος αριθμός ευφυών ανθρώπων διαβάζει με ευχαρίστηση… Η επιρροή του όχι μόνο στη φιλοσοφία του 20ου αιώνα, αλλά και στη λογοτεχνία παραμένει εντυπωσιακή».
Walter Kaufmann, “Basic Writings of Nietzsche”
Η παρούσα ανθολόγηση περιέχει επιλεγμένα κείμενα από τα εξής έργα του:
«Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο» (Menschliches, Allzumenschliches, 2 τόμοι)
«Ο περιπλανώμενος και ο ίσκιος του» (Der Wanderer und sein Schatten)
«Η χαραυγή» (Die Morgenrote)
«Η χαρούμενη γνώση» (Die Frohliche Wissenschaft)
«Πέρα από το Καλό και το Κακό» (Jenseits von Gut und Bose)
«Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα» (Also sprach Zarathustra)
«Το Λυκόφως των Ειδώλων» (Gotzendammerung)
Ένα απαραίτητο βοήθημα για τη μελέτη του πιο ανατρεπτικού στοχαστή στην ιστορία της Ευρωπαϊκής διανόησης. (Από την παρουσίαση στο το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Στέφανος Ροζάνης, Η ουτοπία και οι εικόνες της, Εκδόσεις Έρμα
Πώς μπορούμε να προτάξουμε μια ανατρεπτική θεωρία κοινωνικής δράσης με θεμέλιο την ουτοπική επιθυμία, τη ριζωμένη μέσα στην ανθρώπινη ψυχή; Ποια σημασία και ποια χρήση μπορεί να έχει ο ουτοπικός προσανατολισμός, ο οποίος γεννά το μέλλον από τον εαυτό του, και του οποίου το παρελθόν είναι αποκλειστικά το μέλλον; Η ανατρεπτικότητα της ουτοπικής παρόρμησης βρίσκεται ακριβώς στην ανεικονικότητά της, η οποία φανερώνεται ως μια δύναμη πίστης, ως μια δυναμική προφητική, που συνεργάζεται με δυνάμεις οι οποίες λανθάνουν στα βάθη της πραγματικότητας.
Η ουτοπία δεν είναι εικόνες φαντασιακής εκπλήρωσης του παρελθόντος. Είναι το τέλος της μυθικής εκπλήρωσης και η απαρχή του αποκαλυπτικού φαντασιακού ως οντολογικής έντασης μέσα στην ψυχή. Η αυθεντική ουτοπική παρόρμηση, ριζωμένη στην ατομική ψυχή, ούτε προβλέπει στην πραγματοποίησή της, κάτω από δεδομένες συνθήκες και όρους, ούτε συγκροτεί ένα σωτηριολογικό πρόταγμα κοινωνικών επαναστάσεων.
Η ουτοπία είναι αυτή η αιφνίδια προφητεία που παράγει αμνησιακά και δίχως αναφορικότητα την εξέγερση, όχι ως παρόρμηση εκπλήρωσης αλλά αντίθετα ως αυτοβεβαίωση της μη ολοκλήρωσης του ουσιώδους. Είναι μια διαρκής εξεγερτική κατάφαση του μη δυνάμενου να ολοκληρωθεί και μαζί μια απόλυτη πίστη σε αυτό, μια γοητεία που ωθεί την ψυχή να οραματίζεται και να προαναγγέλλει το λανθάνον μέσα στο πραγματικό, το λανθάνον ως δυναμική ενός «καθ’ οδόν» προς τον κόσμο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Erich Fromm, Η καρδιά του ανθρώπου. Η δύναμή του για το καλό και το κακό, Εκδόσεις Διόπτρα
Στο βιβλίο “Η Καρδιά του Ανθρώπου”, ο θεωρητικός στοχαστής Έριχ Φρομ αναλύει την ανθρώπινη φύση, την επιλογή μεταξύ Καλού και Κακού, την αγάπη του θανάτου και τον κακώς εννοούμενο ναρκισσισμό. Όταν αυτά συνδυάζονται, δημιουργούν το “σύνδρομο της παρακμής”, το οποίο οδηγεί τους ανθρώπους να καταστρέφουν για χάρη της καταστροφής και να μισούν για χάρη του μίσους. Όμως, σε αντιδιαστολή με το “σύνδρομο της παρακμής”, στο βιβλίο αυτό, ο Έριχ Φρομ θα μιλήσει για το “σύνδρομο της ανάπτυξης”, που αποτελείται από την αγάπη της ζωής, την αγάπη του ανθρώπου και την ανεξαρτησία. Η “Καρδιά του Ανθρώπου” αποτελεί την άλλη όψη του βιβλίου του “Η Τέχνη της Αγάπης”, στο οποίο κύριο θέμα είναι η ικανότητα του ανθρώπου να αγαπά, ενώ εδώ είναι η ικανότητα του ανθρώπου να καταστρέφει. Οι άνθρωποι, συμφωνά με τον Φρομ, είναι ελεύθεροι να επιλέξουν μεταξύ Καλού και Κακού, αλλά οι προηγούμενες επιλογές τους έχουν συνέπειες.
Παρ’ όλα αυτά η επιστροφή είναι πάντοτε δυνατή. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο καθένας βαίνει προς την κατεύθυνση που έχει επιλέξει: αυτή της ζωής ή του θανάτου· του Καλού ή του Κακού. Ο Έριχ Φρομ εμβαθύνει σε μια ουσιαστική κατανόηση της ελευθερίας τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο μέχρι στο πώς η αγάπη της ζωής μπορεί να θεραπεύσει το καταστροφικό σύνδρομο της παρακμής, της αγάπης του θανάτου και άλλων οδυνηρών σκέψεων. Οι θεωρίες του Φρομ παραμένουν πάντοτε επίκαιρες και έχουν άμεση σχέση με ανεκτίμητα ανθρωπιστικά, κοινωνικά και ψυχολογικά ζητήματα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Rene Descartes, Τα πάθη της ψυχής, Εκδόσεις Κριτική
Τα πάθη της ψυχής είναι το τελευταίο έργο του Καρτέσιου. Εδώ ο σημαντικός γάλλος στοχαστής επιχειρεί τη συστηματική θεμελίωση της ηθικής. Κατά τον Καρτέσιο, η προέλευση των παθών όσο και των αρετών είναι κοινή και έλκεται από ένα πάθος, τον θαυμασμό, ο οποίος συνιστά τρόπο συμπεριφοράς που συνδέεται με τη σκέψη. Η τελική έκφραση μιας εκτεταμένης σειράς παθών, με ποικίλους τόνους, αποχρώσεις, εντάσεις και συνθέσεις, είναι η γενναιοφροσύνη, η οποία εξαρτάται από το πάθος της εκτίμησης. Η αρχή του νήματος που ξετυλίγεται μέχρι τη μετατροπή των παθών στην αρετή της γενναιοφροσύνης δίνει το στίγμα μιας ορθολογιστικής ηθικής στάσης, εκφράζοντας την αισιοδοξία του Καρτέσιου για τη δυνατότητα επικράτησης του Λόγου στην ανθρώπινη συμπεριφορά, που ισοδυναμεί με την ορθή χρήση της ελεύθερης βούλησης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Alexander Rosenberg, Φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών, ΠΕΚ
Σε τι αποβλέπουν οι κοινωνικές επιστήμες – ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, ψυχολογία, ισιορία, οικονομικά, πολιτική επιστήμη; Να προσφέρουν άραγε γνώση παρόμοια με εκείνη των φυσικών επιστημών; Να αποκαλύψουν κανονικότητες και νόμους για την πρόγνωση και την εξήγηση των κοινωνικών φαινομένων; Ή μήπως αναδεικνύουν εμφανή αλλά και λανθάνοντα νοήματα των πράξεων και συμβάλλουν στην ερμηνευτική κατανόηση των ανθρωπίνων πραγμάτων; Οι κοινωνικές επιστήμες αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις. Οι φυσικές επιστήμες -ενισχυμένες με τη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης, τις νευροεπιστήμες, την εξελικτική ψυχολογία, τη θεωρία παιγνίων- διεκδικούν το πρωτείο στη γνώση του ανθρώπου, την ίδια ώρα που ριζοσπαστικές φωνές αμφισβητούν τις κοινωνικές επιστήμες, τις στοχεύσεις και τις μεθόδους τους διότι, αγνοώντας τις γυναίκες και άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες, διαιωνίζουν ανελεύθερες -έμφυλες, ταξικές, φυλετικές, εθνοτικές- δομές και πρακτικές. Ο Αlexander Rosenberg μας εισάγει με σαφήνεια και γλαφυρότητα στον σύγχρονο προβληματισμό σχετικά με τις κοινωνικές επιστήμες. Εκθέτει τον εννοιολογικό και επιχειρηματολογικό πυρήνα, τα γνωσιολογικά θεμέλια και τις μεταφυσικές παραδοχές που υποβαστάζουν την κριτική θεωρία και τη φεμινιστική επιστημολογία, και μας παρουσιάζει το έργο στοχαστών όπως οι Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ, Φρόυντ, Μπουρντιέ, Φουκώ, Χάμπερμας, Σερλ, Ρωλς, Σεν. Αναδεικνύει προβλήματα σχετικά με την ορθολογικότητα, την τελεολογία, τον λειτουργισμό, την ατομοκρατία, τον ολισμό, την επιστημονική πρόοδο, τις σχέσεις ανάμεσα στους επιστημονικούς κλάδους, την ερευνητική ηθική. Ελέγχει τις αξιώσεις των επιστημών για αντικειμενικότητα και αξιακή “ουδετερότητα”. Δείχνει πώς “τεχνικές” παραδοχές ενέχουν ιδεολογικές μεροληψίες και επηρεάζουν κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές. Αντιπαραθέτοντας την προεπιστημονική δημώδη ιδέα ότι η δράση είναι προϊόν πίστεων και επιθυμιών προς τις απόπειρες για επιστημονική πραγμάτευση του ανθρώπου, επιτρέπει να δούμε πώς και γιατί το έργο των κοινωνικών επιστημόνων συνδέεται άρρηκτα με το ύπατο ερώτημα: Τι είναι ο άνθρωπος; (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).